Þjóðviljinn - 07.12.1955, Síða 6

6) — ÞJÓÐVIL.IINN — Miðvikudagur 7. desember 1955
/---------------------A
þlÓÐWIUINK
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
-— Sósíalistaflokkurinn —
40% hækkun
Islenzka auðstéttin hefur af
fremsta megni reynt að standa
við þær fruntalegu hótanir sem
hún lét forsætisráðherra sinn,
Ölaf Thors, hafa í frammi um
síðastliðin áramót, þegar sýnt
var að verkalýðurinn bjó sig
undir að rétta að nokkru hlut
sinn eftir endurteknar kjara-
sk"rðingar. Ólafur Thors var þá
látmn boða það andsvar auð-
stéttarinnar fyrirfram, að hags-
munasignrm verkafólks skyldi
svarað með gengislækkun eða
öðrum hliðstæðum ráðstöfun-
urr, þannig að kjarabætur al-
þý'vu og launastétta yrðu fljót-
Jega að engu gerðar.
F 'rkólfar auðstéttarinnar hafa
en ’’. ekki treyst sér til að gera
gengislækkunardraum sinn
fornúega að veruleika. Þeirhafa
að vísu framkvæmt hugsjónir
sírar að nokkru með hækkun
á bátagjaldeyrinum. En fyrst og
fremst hafa auðstéttarforkólf-
arj'ir beitt sér fyrir skefjalaus-
urr hækkunum á verðlagi og
þjénustu og hefur ríkisstjórn-
in haft þar ýmist beina eða ó-
be' ’a forustu. Hver hó"ur milH-
lið braskaranna af öðrvm hef-
ur >ekið í sinn h'nt stærri nari
en '’ðnr. Hverskonar verðhækk-
an:r hafa sialdan verið iafn
ör/’r og skef.ialausar og síðustu
sjxí nuðina. Stétt forsætisráð-
herrans hefur veitt honum dygg
2efan stuðning við framkvæmd
þe'"ra hugsjóna sem hann boð-
að' þjóðinni um áramótin.
T>ó kastar fyrst tóflunum
þemr bæjarstjórnaríhaldið í
Hevkiavík, undir forustu Gunn-
arr Thoroddsen, tekur til hend-
m”i í þessu efni. Fram hefur
ve -ið lagt frumvarp íhaldsins
að fiárhagsáætlun bæ.iarins
fy--:r næstkomandi ár. Heildar-
up 'hæð þess nemi.tr 164.5 millj.
kr í stað 120.6 millj. á þessu
ár: Það er 37% hækkun út-
gj’da og t.ekna á einu ári!
L' ’gmestur hluti teknanna eru
út yörin, sem jafnað er niður á
ei’ ttaklinga og félög sem í bæn-
tzr' starfa. íhaldið gerir ráð fyr-
5r að hækka útsvarpsupphæð-
iu' úr 101.4 millj. kr. í 142.3
'im’hj, eða um hvorki meir eða
m;-’tia en 40%! Og þetta er
rö''stutt með því að verka-
nv nn hafi fengið 11% kaup-
ha-kkun og launagreiðslur
avkizt. vegna hækkaðrar visi-
tö’u. Sú hækkun nemur þó ekki
n«v-ia 8.4% sé miðað við meðal-
vú ■' tölu beggja áranna.
^essi rök eru því haldlaus.
H’ er heilskyggn maður sér í
g< "oum blekkingarnar. En í-
ba'dið er auðsveipt sinni stétt.
Þf ð vill ekki að sinn hlutur sé
eí' :r þegar ránsherferðin er
fa' in á hendur alþýðu í hækk-
ué’i verðlagi og álögum. íhald-
ið er að standa við sinn hlut
í hótunum Thorsarans, sem
tar voru fram og fram-
kv-emdar í skjóli þess að auð-
St'ttin ræður of mikiu í þessu
la ’di — mcðan alþýðan hefur
ekki lært þá list að sameinast
Ofr sækja rétt sinn í hendur
rr lingjanna.
Vilja Sjálfstæðismenn raunverulega rannsókn eia
einungis kák og sýndarmennsku?
Vopn, sem augsýnilega átti að bcifa gegn sf jórnarandslöðunni, hefui snúizf í hendi þeirra —
Sfanda þeir við orð sín eða renna þeir frá öliu saman þegar á herðir?
Hafi þaö veriö tilgangur Sjálfstæðismanna meö flutn-
ingi tillög-unnar um rannsókn á milliliÖagTÓða, aö fá tillög-
una samþykkta óbreytta þegjandi og hljóöalaust og láta
svo nefndina í ró og næöi sýkna milliliöina af allri synd,
þá hefur þeim skjátlazt. ÞaÖ er nú sýnt, aö þeir standa
frammi fyrir því annaöhvort aö samþykkja þær breyt-
ingar á tillög'unni, að um raunverulega, ýtarlega rann-
sókn veröi að ræöa eða standa uppi sem afhjúpaöir lodd-
arar.
Reyna að umsnúa
sannleikanum
Þeim er þegar farið að verða
þetta ljóst. Við mnræður, sem
fram fóru á dögunum létu
fiutningsmennirnir ekki til sín
heyra. Hinsvegar reyna þeir
í Morgunblaðinu að telja fólki
trú um, að þingmenn stjórnar-
andstöðunnar hafi lýst sig mót-
fallna tillögunni. Þessu er al-
veg þveröfugt farið eins og
Ijóst hefur verið af því, sem
sagt hefur verið frá þessum
umræðum hér í blaðinu. Þing-
menn stjórnarandstöðunnar
hafa lagt mikla áherzlu á
náuðsyn rannsóknar, en þeir
hafa fundið það að tillög-
unni, að hún væri ekki nógu
ákveðin, gæfi ekki væntanlegri
nefnd nógu mikið vald, ekki
nógu góða aðstöðu til að rann-
saka málin ofan í k.jölinn svo
að ekkert yrði véfengt á eftir.
Hringarnir
Bergur Sigurbjörnsson lagði
alveg sérstaka áherzlu á þessa
nauðsyn í ræðu sem hann flutti
í þessum umræðum. Sagði hann
að það þyrfti að rannsaka alla
starfsemi hringanna, bæði í út-
flutningi og innflutningi, salt-
fiskhringsins, olíufélaganna o.s.
frv. Gísli Jónsson reyndi að
snúa út úr þessu á þá lund,
að átt væri við aðalhringana
erlendis og taldi okkur litla að-
stöðu hafa þar til rannsókna.
Fólst í þessu játning á því, að
hin „innlendu" olíufélög og hin
alþjóðlegu væri allt sama tó-
bakið. Þó er það nú svo, að
skráð fyrirtæki hér á landi
lúta íslenzkum lögum, starf-
semi þeirra er að nokkru leyti
hægt að rannsaka, þótt vitan-
legt sé, að möguleikarnir til að
fela eru þar svo miklir, að
við getum aldrei vænzt að fá
allan sannleikann í ljós. Eina
ráðið sem dugir þar er að
svipta þessa hringa þeirri gróða
aðstöðu, sem þeir hafa og sann-
anlega hefur verið notuð til að
ræna milljónum og tugmilljón-
um af þjóðinni á ólöglegan og
„löglegan" hátt.
Bergur minnti á þær ásakan-
ir Morgunblaðsins, að olíufélag
Framsóknar hefði grætt 6-8
milljónir aðeins á einni grein
starfsemi sinnar. Slikar ásak-
anir gengju á víxl. Allt þetta
þyrfti að rannsaka. En flutn-
ingsmenn tillögunnar vildu ekki
gefa nefndinni nægan tíma eða
nægilegt vald til að fram-
kvæma þessa rannsókn.
Það [jarf rannsókn
og eignakönnun
Einar Olgeirsson endurtók
það sem hann hafði áður sagt
í þessum umræðum og lagði á-
herzlu á að það þyr ti gagn-
gerða rannsókn á gróðasöfnun-
inni og fjárplógsstarfseminni í
þjóðfélaginu. Til þess að leiða
í ljós sannleikann í þessu máli
þyrfti undanbragðalausa eigna-
könnun. Ef Sjálfstæðisflokkn-
um væri aivnra með þetta þá
gæti hann ekki verið á móti
eignakönnun, því með henni
upplýstist, hvert gróðinn á und-
anförnum árum hefði runnið.
Þá minntist hann ummæla
Gísla Jónssonar um einokunina
í útflutningsverzluninni og
spurði: Af hverju stendur rík-
isstjórnin vörð um þessa ein-
okun? Rifjaði hann það upp,
er hér fyrr á árum upplýstist
um hið illræmda Gismondi-
hneyksli. Italskur fiskkaup-
maður bauðst til að kaupa fisk
af útvegsmönnum á hæira
verði en saltfiskhringurinn
borgaði. Hann fékk ekki að
kaupa og umboðsmaður hrings-
ins samdi við hann um það, að
hann lofaði að bjóða aidrei
framar í islenzkan fisk. Þarha
höfum við dæmi um starísað-
ferðir Jæss einoluinarhrings, er
ríldsstjómin heldur hlífisskildi
Staða aðstoðarlæknis
■
i
■
við slysavarðsíolu Reykfavíkur
■
er laus til umsóknar. Veitist frá 15. janúar 1956. j
Umsóknir sendist fyrii- 7. jan. til borgarlæknis, i
sem veitir nánari upplýsingar.
>
Stjórn Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur. j
yfir. Allt þetta sýndi hve
mikil nauðsyn væri á að rann-
saka alla þessa starfsemi.
Misnotkun flutningaskipanna
Þá vék Einar að því að það
myndi eiga sér stað mikil mis-
notkun á flutningaskipunum.
Skip, sem hefðu kælirúm,
myndu vera látin sigla tóm til
Ameríku til að flytja hingað
ýmiskonar skran, á sama tíma
sem skortur væri á skipum til
að flytja út fiskinn til Evrópu.
Enda væri slíkur gróði á Amer-
íkusiglingunum, að eitt skip
myndi hafa tekið 1 milljón í
gróða af einni einustu ferð. ,
Allt þetta þyrfti að rann-
saka. Ef það væri rétt, að
gróði eins skips á einni ferð
væri 1 milljón, að eitt olíufé-
lag græddi á einni grein starf-
semi sinnar 6-8 milljónir; einn
banki græðir 30-40 milljónir á
ári, ein verzlun hefur orðið að
greiða sex milljónir í okur-
gróða, þá er áreiðanlega um
slíka hluti að ræða, að gagn-
gerð rannsókn þarf að fara
fram. ,
Alþýðan vill ekld
fremja sjálfsmorð
Þegar Einar minntist á ok-
urgróðann, skaut Gísli Jónsson
því inni í, að sá kaupmaður
hefði átt skilið að fara á haus-
inn, þetta hefði verið sjálfs-
morð. Svaraði Einar þá, að það
væri einmitt það, sem íslenzk
aiþýða vildi ekki, liún vildi ekki
láta rýja sig þannig, hún vildi
ekki fremja sjálfsmorð.
Málið er nú komið á það
stig, að flutningsmenn verða að
segja til um það hvort þeir
meina nokkuð með tillögu sinni.
Það mun koma í ijós von bráð-
ar hvernig þeir standast próíið.
Þorkell Jéknnessoo préfessor
rektor Háskólans sextugur í gær
Dr. Þorkell er Þingeyingur
að ætt og uppruna og ólst
upp á þeim tímum, þegar and-
leg menning hér á landi stóð
með einna mestum blóma í
Þingeyjareýslu. í þessu liér-
aði Einars í Nesi, Gautlands-
feðga, Þorgils gjailanda og
Guðmundar Friðjónssonar
hefur hugur Þorkels snemma
beygzt til íslenzkra og þjóð-
nýtra fræða. Hann stundar
nám við Gagnfræðaskóla Ak-
ureyrar og lauk gagnfræða-
prófi 1914, en stúdentspróf tók
hann utanskóla 1922. Eftir
það stundaði hann nám í ís-
lenzkum fræðum við Háskóla
íslands og lauk þar meistara-
prófi 1927, en varð doktor í
sagTifræði við Hafnarháskóla
1933 fyrir ritgerð um frjálst
verkafólk á íslandi fyrir sið-
skipti. Ritgerð hans kom út á
þýzku: Die Stellung der
freien Arbeiter — og er eitt
af öndvegisverkum um ís-
lenzka sagnfræði, sem birzt
ihafa um iangan aldur. Um
þær mundir ke”pti Þorkell
um kennaraembætti i sagn-
fræði við íslenzka háskólann,
og var þessi ritgerð hans
samin fyrir samkeppnispróf
um emhættið, en hann hlaut
það ekki að þvi sinni. Þá þótti
sumum áhrifamömmm Þor
kell heldur of frjálslyndur til
þess að hljóta mikla upphefð.
Hann hafði verið skólastjóri
Samvinnuskólans frá 1927-’31,
en var skipaður bókavörður
við Landsbókasafnið 1932 og
gegndi því starfi, þangað til
hann varð landsbókavörður
1943, en prófessorsembætti við
háskólann hlaut hann árið
eftir.
Þorkell hafði ekkert breytt
um skoðanir á þessu árabili,
svo að stjórnarvöldu.m væri
hann hugþekkari af þeim sök-
um, en íslenzkt þjóðfélag
hafði breytzt svo, að frjáls-
lyndur samviiuiumaður hlaut
viðurkemiingu að verðieikum.
Þorkell var ritstjóri Sam-
vinnunnar 1927-’31 og „Nýja
dagblaðsins" og „Dvalar", sem
Framsóknarmenn gáfu út,
1933-’34, en það, sem lengi
mun halda nal’ni hans á lofti,
eru rannsóknir hans á at-
vinnusögu íslcndinga; um
þann þátt íslenzkrar sögu iief-
ur hann skrifað margt og
flest afburðavel. Helztu iit
hans eru Die Stellung —
Aldarminning Búnaðarfélags
Islands, Saga íslendinga 1750
-’70, og sama 1770-1830 og nú
er nýlega komið út eftir hann
mikið rit um Tryggva Gunn-
arsson. Auk þessa hefur hann
ritað margar stórmerkar
greinar í bækur og tímarit um
atvinnuhætti og fjárhag þjóð-
arinnar á liðnum öldum.
Þorkell verður hér fyrstur
manna til þess að sinna að
marki hagsögu þjóðarinnar í
heild, rýna hana frá almennu:
evrópsku sjónarmiði. Með
honum hefst því þessi merki
þáttur landssögunnar til vegs
1 íslenzkri sagnaritun. Að öll-
um mönnum ólöstuðum, þá. var
það mikill atburður í iífi
stúdenta í íslenzkum fræðum
við Háskóla íslands, þegar
hann og Jón Jóhannesson
hófu þar kennslu. Okkur
fannst mörgum, að fræðin
tækju fjörkipp, en ég skal ó-
sagt láta, hvort við pipruð-
umst upp sjálfir að sama
skapi.
Þorkell er manna lærðast-
ur hér á landi í sögu og fræði-
manna glöggskyggnastúr, en
okkur, sem að þessu blaði
stöndum, þykir hann stund-
um liætta mannorði sínu að
óþörfu í illum félagsskap. En
það eru hans einkamál. Hann
er drengur góður hverjum,
sem til hans leitar, og afreks-
maður, sem eykur hróður hins
unga Háskóla íslands.
Björn Þorsteinsson.