Þjóðviljinn - 16.07.1957, Blaðsíða 4

4; - ÞJÓÐVTLJTNN — Þriðjudagur 16. júlí 195T
PIÓÐVILJINN
fitcelandl: SaœelnlnKnrflokkur alþídu — Sðalallstaflokkurinn. — Bltstlðrar:
Hasnús Kjartansson, SlzurSur OuSmundsson (6b.). — Fréttarltstjöri: Jós
Biaraason. - BlaSamenn: Asmundur Slgurjónsson, OuSmundur Vlgfússon.
fvar B. Jónsson. ’Jagnús Torfl Ólafsson, Slgurjón Jóhannsson. — Ausdt*-
IngastJórl: QuSgelr Masmús3on. — Rltstjórn. afgrelSsls, auglýslngar. prent-
amJSJa: SkólavðrðustÍB 19. - SímJ 17-500 (5 llnur). — AskrlftarverS kr. 25 4
a. 1 Reykjavlk oz názrennl; kr. 22 annarsstaSar. - LausasöluverS kr. 1AO.
PrentsmlSJa bjóSvllJani.
Ofstækið í Aðalstræti
Sjoldan hefur aðalritstjóri
Morgunblaðsins orðjð sér
,jafnaugljóslega til skammar í
yitstjórastarfi sínu og í æðis-
itastinu vegna fundar vísinda-
manna. fjögurra þjóða, er sam-
an komu á Seyðisfirði seint
i júní, til að bera saman nið-
urstöður síldarrannsókna á
hafinu kringum ísland nú í
vor. Þjóðir þær sem hlut áttu
að fundinum voru fslendingar,
Jforðmenn, Danir og Rússar.
Þegar fyrsta fregnin kom af
fundinum, hófust æðisleg skrif
í Morgunblaðinu og Vísi, þar
sem ráðizt var heiftarlega á
rikisstjórnina fyrir þá sam-
Vinnu, sem þarna væri kom-
in á meðal vísindamannanna. j,
Skeyti frá Seyðisfirði um fund-
inn var birt með flennifyrir-
SÖgn: „Hættuleg samvinna. Er
verið að teyma hingað 300
lússnesk síldarskip". í feit-
letruðum athugasemdum aðal-
riistjórans við fréttaskeytið
tim Seyðisfjarðarfundinn var
dylgjað um skuggalegt atferli
rikisstjórnarinnar. „Það vekur
mikla athygli að ríkisstjómin
hefur tekið upp nána samvinnu
við Rússa um síldarrannsóknir
'á hafinu umhverfis ísland“
-jEinkennilegt er, að ekkert hef-
Ur lieyrzt frá íslenzkum stjóm-
arvöldum fyrr en nú, um það
að fil stæði að taka upp sam-
vinnu við Rússa, sem reynzt
gæti jafnörlagaríkt fyrir síld-
veiði íslendinga og þessi sam-
vinna sem nú kemur í dags-
3jósið“.
iTyforgunblaðið og aðalrit-
iTl stjóri þess urðu að við-
undri og athlægi fyrir þenn-
Söngskeinmtiin Hertu Töpper
an gauragang. Strax daginn
eftir kom í Ijós, það sem að-
alritstjórinn hefði átt að vita,
að Alþjóðahafrannsóknaráðið
hafði skipulagt fyrir opnum
tjöldum þá samvinnu, sem tal-
in var skuggaleg framkvæmd
ríkisstjórnarinnar. Fiskimála-
stjóri Davið Ólafsson, einn
handgengnasti maður aðalrit-
stjórans, lýsti því yfir að hann
ætti engan hlut að skrifum
flokksblaða sinna. um Seyðis-
fjarðarfundirm. Og Morgun-
blaðið og Vísir höfðu vit á að
þagna.
Því er á þetta minnt, að
Morgunblaðið hefur undan-
farið fengið svipað æðiskast
vegna humarveiðileyfanna. í
því máli rótast aðalritstjórinn
eins og naut í flagi, og eys
skömmum og dylgjum yfir
sjávarútvegsráðherra. En það
skyldi þó ekki vera að aðalrit-
stjórinn væri í leiðinni að
finna vin sinn fiskimálastjór-
ann í fjöru fyrir lítið liðsinni
í Seyðisfjarðarmálinu. Upplýst
er að sjávarútvegsráðuneytið
hefur veitt umrædd leyfi á ná-
kvæmlega sama hátt og undan-
farin ár, og engum bát er veitt
undanþága nema Fiskifélag fs-
lands hafi mælt með því. Þeg-
ar Fiskifélagið telur að um
misnotkun hafi verið að ræða,
voru bátarnir sviptir veiðileyfi.
Það þarf alveg sérstök brjóst-
heilindi til að gera mál eins
og þetta að persónulegu árás-
ar- og dylgjuefni gagnvart sjáv-
arútvegsráðherra, eða réttar
sagt, það þarf þá alkunnu
rætni og skepnuskap sem
gerði Morgunblaðið að við-
undri í Seyðisfjarðarmálinu.
Dr. Franz Mixa og kona
hans, Herta Töpper, eru kom-
in hingað til lands til sumar-
leyfisdvalar, en efna jafnframt
til tónleika hér á veg
um Tónlistarfélagsins. Dr.
Mixa þekkja margir íslending-
ar, síðan hann dvaldist hér
nokkur ár fyrir stríðið og
vann hér mjög mikilsvert
starf á sviði tónlistarmála,
hafði á hendi kennslu við Tón-
listarskólann, sem þá var
stofnaður, stjórn Hljómsveit-
ar Reykjavíkur og fleira.
Hann er mikils metinn tón-
listarmaður og tónskáld í
heimalandi sínu, Austurríki,
og hefur í allmörg ár verið
stjórnandi tónlistarskólans í
Graz þar í landi.
Herta Tröpper er kunn
óperusöngkona, hefur komið
fram í aðalhlutverkum á ýms
um helztu óperusviðum Þýzka-
lands, haldið hljómleika og
sungið á hljómplötur*). Á
tónleikum í Austurbæjarbíói á
fimmtudagskvöldið söng hún
lög eftir Brahms, Schubert,
Franz Mixa og Hugo Wolf,
svo og nokkur óperulög, við
undirleik manns síns. Söng-
konan hefur hljómmikla alt-
rödd, en kunnáttu og tækni
í bezta lagi, og var þetta
vandaður söngur í alla staði,
eins og vænta mátti. Það var
þó bæði auðséð og auðheyrt,
að óperusviðið er hennár vett*
vangur fyrst og fremst, og
tókust óperulögin fjögur, sem
á efnisskránni voru (eftir
Saint-Saéns, Thomas og Biz-
et), öll ágætavel, og aukalag-
ið úr óperunni „Don Carlos“
eftir Verdi þó ef til vill allra-
bezt. Mjög vel fór söngkonan
einnig með hitt aukalagið, sem
hún hafði valið sér, „Sofnar
lóa“ eftir Sigfús Einarsson,
og söng hún það á íslenzku
með furðugóðum framhurði.
Þeim hjónum var ágætavel
tekið, og til marks um það
voru meðal annars margir
blómvendir, er þeim hárust. '
B.F.
Skákkeppnin um heigina
Framhald af 8. síðu. Feuerstein 1 — Benites 0
, . *. Saidy 1 — Ypéz 0
Fjorða lunferðm.
Fjórða umferð var tefld á Svíþjóð 0 — England 3
sunnudagskvöldið, að viðstödd- Söderborg — Persitz (bið)
um hundruðum áhorfenda. Úr- Hággkvist 0 — Martin 1
*) „Að syngja á hljóm-
plötu“ er óefað betra mál en
sú leiða útlenzkusletta „að
syngja inn á hljómplötu“ sem
nú er farin að tíðkast. Þetta
„inn“ er hér verra en óþarft.
Sama máli gegnir auðvitað í
þessu efni um sögnina „að
leika“.
slit urðu þessi:
Danmörk 1 — Island 3
Larsen 0 — Friðrik 1
Ravn 1 — Guðmundur 0
Andersen 0 — Ingvar 1
Dinsen 0 — Þórir 1
Bandaríkin 2% — Ecuador 1(4
Lombardy % — Munoz y2 A-Þýzkaland 2
Mednis 0 — Yépez 1 slóvakía 2
Dittmann (4
Sehlsted 0 — Davis 1
Palmkvist 0 — Gray 1
Finnland 0 — Ungverjaland 4
Lathi 0 — Portisch 1
Rannajárvi 0 — Forintos 1
Aaltio O Navarovskí 1
Sammalisto 0 — Haág 1
Téklcó-
Drangeyjarsund
Sjúkrasamlagið borgar ekki þetta lyf — Lúxusvara
og óþarfi — Húsamálun í þurrkatíð
Það bar til tíðinda á laugar-
dagskvökl að 32 ára Reyk-
vikingur lagði til sunds frá
Drangey í Skagafirði og synti
til lands, að Reykjadisk á
'Reykjaströnd, Er það fjórði
snaður sem þreytir þessa sund-
a?aun á þremur áratugum.
Sundraun þessi er lifandi
dæmi um áhrjfamátt ís-
lendingasagna á hugi þjóðar-
innar um margar aldir. Ólík-
legt or, að nokkru sinni hefði
ínönnum hugkvæmzt að þreyta
einmitt þessa sundraun, ef ekki
hefði lifað öldum saman með
íslendingum sögnin af sundi
Grettis Ásmundarsonar. Snilld-
srfrásögn Grettis sögu hefur
kvéikt í mörgu ungu brjósti á
íslandi loga metnaðar og löng-
unar að vinna slíkt afrek. Eld-
■Úr siokknaði fyrir þeim Gretti
$>£ I'iuga í Drangey og af-
ýéð Grettir að hætta á hvort
íiann kæmist til lands. Frá
'för hans segir svo í Grettis
sögu: „Býst Grettir nú til
sunds og hafði söluváðarkufl
og gyrður í brækur; hann lét
fitja saman finguma. Veður
var gott. Hann fór að áliðnum
degi úr eyjunni; allóvænlegt
þótti Illuga um hans ferð'.
Grettir lagðist nú inn á fjörð-
Snn, og var straumur með hon-
Urn, en kyrrt með öllu. Hann
'fótii fast sundið og kom itin
til Reykjaness, þá er sett var
sólu. Hann gekk til bæjar að
Reykjum og fór í laug, því að
honum var kalt orðið nokkuð
svo og bakaðist hann lengi í
lauginni um nóttina og fór síð-
an í stofu‘:.
Þetta ér hér rifjað upp til
gamans, en svo sterkt er
áhrifavald sagnarinnar um sund
Grettis, að á tuttugustu öld,
þegar sundmennt er tekin að
eflast með þjóðinni, vekjast
menn upp til að þreyta Drang-
eyjarsund. Skyldi það ekki
einsdæmi að mörg hundruð
ára gömul sögn verði þannig
örvun og aflvaki íþróttaafreka
á síðara helmingi tuttugustu
aldar. En þannig er, þrátt fyr-
ir allt, samhengi íslenzkra bók-
mennta og ísienzks þjóðfélags-
lífs, hin fágaða, meitlaða lýs-
ing Grettis sögu af sundi Grett-
is kveikir enn í ungum mönn-
um á íslandi.
Þolsund í sjó er íþrótt, sem
allmjög er iðkuð víða um
heim og hefur verið lengi, þó
er það ekki almenn íþrótt hér
á landi. En einmjtt sund í
köldum sjó er íþrótt, sem fs-
lendingum er mjkil nauðsyn
að iðka, og þyrfti að verða
mun almennari en nú. Sund
í hlýju vatni er ágæt íþrótt,
ALLIR ÞEIR, sem þurft hafa
á ýmsum meðulum að halda
eitthvað að ráði, munu kann-
ast við það, að þegar kemur
að því að borga meðulin í
lyfjabúðunum, tilkynna af-
greiðslustúlkumar oft, að
sjúkrasamlagið borgi ekki neitt
í þessu eða hinu meðalinu. Eft-
ir hverju fer það, hvort sjúkra-
samlagið tekur þátt í að greiða
meðul eða ekki? Eru þau með-
ul, sem sjúkrasamlagið borgar
ekki álitin einskonar lúxus-
vara og óþarfi? Eða eru þau
svo dýr, að sjúkrasamlagið
sjái sér af þeim sökum ekki
fært að taka þátt í að borga
þau? Og margir hafa einmitt
orð á því, að það sé eins og
það séu einkum dýrustu með-
ulin, sem sjúkrasamlagið tekur
ekki þátt í að greiða. En sem
sagt: Eftir hvaða reglum fer
þetta? Þeir, sem mikið þurfa^
að nota meðul, vita bezt hve
dýr þau eru. Sjálfur hefur
pósturinn ekki mikið haft af
slíku að segja, enda var ekki
laust við að hann hváði, þeg-
ar honum var tilkynnt í einni
lyfjabúðinni um daginn, að
smádós með magniltöflum (20
töflur) kostuðu rúmar 12
krónur.
★
í ÞURRKATÍÐINNI, sem ver-
ið hefur hér undanfarið, hafa
ýmsir notað tækifærið og mál-
að hús sín utan. Ekki eru menn
á eitt sáttir um það, hverskon-
ar málningu sé bezt að nota,
eða hvort betra sé að nota
snowcem en málningu. Flestir
en þegar sjómenn falla fyrir
borð, koma þeir í kaldan sjó.
Hvað sem miðar að því að
auka áhuga fslendinga á sundi
í sjó, hvort sem það er stakka-
sundskeppni eða þolsundsafrek
á borð við Drangeyjarsund, er
það þarft verk og gott, og eiga
þeir þökk skilið sem að því
vinna
virðast mér þó hallast að því
að nota annað hvort hörpusilki
eða utanhúss gúmmímálningu;
snowcemið hefur ekki þótt
endast vel, einkum litaða
snowcemið. Málningu á húsin
er hægt að fá í öllum regnbog-
ans litum og jafnvel fleiri, enda
ber liturinn á húsunum því
vitni. Sumir nota sterka liti,
t.d. hárautt, skærgult o.s.frv.,
aðrir fara milliveg og nota
ekki eins áberandi liti. Smekk
ur manna á litavali er eðli-
leg'a misjafn; einum finnst
fallegt, það sem öðrum finnst
ljótt. En hvað um það, þá er
í langflestum tilfellum mikil
prýði að þessari húsamálun,
þótt misjafnlega vel sé málað.
Húsin sjálf taka miklum
stakkaskiptum og umhverfið
verður skemmtilegra og
inn.
Filip i/2
Bertholdt % — Kozma Vz
Libert 1 — Marsalek 0
Juttler 0 — Vyslouzil 1
Rúmenía 1 — Sovétríkin 2
Mititelu 0 —■ Tal 1
Drimer % — Spasskí %
Ghitescu — Gurgenidze (bið)'
Szabo V2 — Nikitin (4
Búigaría 2 — Mongólía 0
Kolaroff — Tumurbaator, bið
Minéff — Munhu (bið)
Padevskí 1 — Miagmars-
uren ð
Bodganoff 1 — Tseveloid
off 6
Hólaháiíðin
Framhald af 8. síðu
Sigurðsson búnaðarmálastjóri,
eru þeir allir látnir. Þrír aðrir
hafa verið skólastjórar á Hól-
um, Páll Zóponíasson fyri-v.
búnaðarmálastjóri, Steingrímur
Steinþórsson fyrv. forsætisráð-
herra og núverandi skólastjóri,
Kristján Karlsson.
Páll Zóphoníasson fyrrv. skóla-
stjóri lýsti í ræðu vetrunum
1903-1905, þegar ekki var ráð
á eldsneyti til að hita skólann
upp. Páll og kona lians gáfu
skólanum málverk úr Keldu-
hverfi. Síðastur talaði Stein-
grímur Steinþórsson fyrrv.
skólastjóri. Minnti hann á að
skólinn hefði verið stofnaður
árið sem ekkert sumar kom á
íslandi. í þá daga hefði engin
ræktunarmenning verið til í
landinu, en nú þætti samvinna
bænda og vísindamanna hin
sjálfsagðasta.
kfeðal gjafa er skólanum bár-
ust var málverk er skólasvein-
ar úr Svarfaðardal gáfu.
Síldarsöltun
Framhald af 1. siðu.
O. Henriksen ........... 2046
Gunnar Halldórsson .... 2089
Hrímnir ................. 1348
Pólstjarnan ............. 1296
Á sama tíma i fyrra höfðu.
verið saltaðar hér 66.626 tunn-
ur.
Söltun alis 52.341 tunna.
Á öðrum stöðum á landinu
hefur verið saltað sem hér seg-
ir, talið í tunnum;
Dalvik ................2581
Hjalteyri ............ 585
Hrísey . .............. 612
Húsavík ............... 431
Ólafsfirði ............ 224
Raufarhöfn ........... 1721
Skagaströnd ........... 444
Þórshöfn .............. 402
Heildarsöltun á landinu 14.
þ.m. var þvi orðin 52.341 tunna
en var 141 þús 41 tunna á sama
tíma í fyrra.
Bræðslan.
Síldarverksmiðjum ríkisins á'
Siglufirði hafa borizt til þessa
í sumar 209.212 mál, SR a
Raufarhöfn 16954, SR á Skaga-
strönd 3427 eða samtals 232.
293 mál, en á sama tíma í
fyrra 43.158 mál. Rauðka hefur
fengið nú 41 þús. mál, en á
sama tíma í fyrra 2500 mál.
Eun aðalsíldarbærinn.
Á þessu yfirliti má glöggt
sjá að Siglufjörður heldur enn
sínum sess sem aðal-síldarbær
landsins, enda hefur verið mik-
ið um að vera hér það Sem af
er þessari síldarvertíð.
Tvö brezk fyrirtæki hafa sam-
einazt um smíði kjarnorkuknu-
ins flutningaskips Fmmsmíðin
á að vera 60,000 tonna olíuskip..