Þjóðviljinn - 14.09.1957, Blaðsíða 1

Laugardagur 14. septcmber 1957 — 22. árgangur — 20C. tölubl.
Ljóðviljann vantar nokkrd
unglinga til blaðbnrðar §
næstunni, bseði í Rcykjavlls
og Kópavogi,
Mý útsvarsskrá verður
kærufrestur auglýstur
Á undaulialdi sínu kveinkaði íhaldið sér þó við að sam-
þvkkja skýlausa tillögu. sem allir bæjarfulltrúar minni-
hlutaflokkanna stóðu að, um nýja niðurjöfnun útsvara
Aukafundur var boðaður í bæjarstjórn Reykjavíkur síðdegis í gœr og var um-
rœðuefnið, hvernig bœjarstjórnin skyldi bregðast við úrskurði félagsmálaráðuneyt-
isins í útsvarsáLagningarmálinu.
Á fundinum stóðu allir sjö bæjarfulltrúar minnihlutaflokkanna að til-
lögu þar sem lagt var fyrir niðurjöfnunarnefnd að hefjast þegar handa um^
niðurjöfnun útsvara og leggja fram nýja útsvarsskrá. íhaldsfulltrúarnir
treystust ekki til að fella þessa tiilögu hreinlega, en sátu hjá er greidd
voru atkvæði um hana, svo að hún fékk ekki stuðning bæjarstjómar. Þess
í stað samþykkti íhaldið tillögu, þar sem ákveðið er að gera nýja skrá yfir
útsvör gjaldenda í bænum og auglýsa kærufrest að nýju. Til þess að breiða
yfir sárasta brodd ósigurs síns í málinu er samþykkt meirihlutans jafnframt
hlaðin einstæðum skætingi í garð íélagsmálaráðherra, og á bæjarstjórnar-
fundinum í gær var ekki gerð tilraun til að svara úrskurði ráðuneytisins
með lagatilvitnunum eða rökum heldur eingöngu með gífuryrðum og svigur-
mælum í garð ráðuneytisins.
unarneínd og bæjarstjórn á-
kvæðu að taka ekkert mark á
honum, og myndi sú Ieið valda
miklum málaferlum, og í annan
stað leið sú er niðurjöfnunar-
nefnd hefði valið og tek n var?
upp i tillögu borgarstjóra. Til-
laga þessi var í 10 liðum og eins
og áður er sagt að miklum hluta
skætingur í garð félagsmálaráð-
herra og ráðuneytis líkt og ræða
flutningsmanns.
íhaldið ber eitt ábyrgðina
Ingi Iv. Helgason, bæjarfull-
trúi sósíalista, tók næstur til
máls. Sagðj hann í upphafi að
harma bæri að ástæða hefði gef-
Framhald á 3. síðu
Útsvarsálagningarmálið var
eina múl á dagskrá aukafundar-
ins 1 gær og stóðu umræður
um það í rúma þrjá tíma.
„Að gera skrá
yfir útsvör“
Gunnar Thoroddsen borgar-
stjórj fylgdi málinu úr hlaði.
Viríist borgarsíjóri all velMfyrir-
kallaður og mún betur undirbú-
inn til ræðuhalda en á síðasta
bæjarstjórnarfundi. Hann rakti 1
fyrstu stuttlega úrskurð félags-
málaráðuneytisins og skýrð
síðan frá fundi sem niðurjöfn-
unarnefnd hélt um málið í gær,
en þar var samþykkt með 3 at-
kvæðum gegn einu tillaga svo-
hljóðandi:
„Niðurjöínunarnefnd hefur
notað sömu starfsaðferðir við á-
lagningu útsvara í ár og undan-
farin ár, án þess að félagsmála-
ráðuneytið eða aðr.r hafi vé-
fengij lögmæiti þeirra starfs-
aðferða. Þó að nefndin telji eftir
atvikum ekki ástæðu til að
hverfa frá fyrri vinnubrögðum,
telur hún rétt, þar sem viss
formsatriði hafa ver;ð véfengd,
að gera skrá yfir útsvör gjald-
enda i bænum, samkv. IV. kafla
útsvarslaga, og auglýsa kæru-
frest að nýju.“
Björn Kristmundsson bar fram
svofellda breytingartillögu:
„Síðari hluti tillögunnar orðist
svo:
Þó að nefndin telji eftir at-
vikum ekkj ástæðu til að hverfa
frá fyrri vinnubrögðum, þ. e
að framkvæma nokum hluta á-
lagningarinnar í vélum, ákveð-
ur hún með tilvísun til úrskurð-
ar félagsmálaráðuneytisins. dags.
11. þ. m., að framkvæma nýja
niðurjöínun, svo sem bar er
mælt fyrir.“
Breyíingartillaga Björns var
felld með 3:1 atkv.
Gífuryrði í stað raka
Ræða borgarstjóra var að öðru
leyt; safn gífuryrða í garð fé-
lagsmálaráðherra og ráðuneytis-
is. Úrskurður ráðuneytisins
byggðist „efnislega ekki á nein-

'A4 ú~-

Hér er uppdráttur af bænum og er talið frá austri til vesturs;
eldhús, skali, stofa og búr og gangur á milli.
um rökum", væri „eklcert nema
orðhengilsháttur og bókstafs-
trú“, .meinloka sem ekki fengi
staðizt."
Um tvær leið;r væri að velja,
er svara ætti úrskurði ráðuneyt-
isins. 1 fyrsta lagi að niðurjöfn-
Ilér er stofan eins og hún leit út að greftri Ioknum.
sumar mt
ppgröft ú
Bær graíinn upp, sem lagðist í eyði í Öræfagosinu mikla 1362
í gæi kvaddi Gísli Gestsson, safnvörður, blaðamenn á
sinn fund og skyrði frá því, að nú væri að mestu lokið
uppgreftri á bæjarrústum þeim hjá Hofi i Öræfum, sem
fundust um sumarið 1955. Mun bærinn hafa heitið
Grund og lagðist i eyði 1362.
Það var sumarið 1955, er ver-
ið var að vinna i kartöflugarði
rétt njá Hofi í Öræfum, að kom-
ið var niður á bæjarrústir. Er
betur var að gáð, reyndist þania
vera fjós og hlaða og var hvort
tveggja óvenju vel varðveitt,
því þarna hafði fallið feikn af
vikri og voru stærstu hnullung-
arnir á stærð við mannshöfuð.
Bæjarröðin er um 40 metra
löng og skiptist hún þannig,
talið frá ausiri til vesturs: Eld-
hús, skáli, stofa og búr. Auk
þess fundust svö smáhýsi fyrir
aftan bæinn og hefur annað
þeirra verið baðstofa. Einjiig
fundust lengra frá tvö smáhýsi
önnur, byggð saman. Hefur ann-
að þeirra verið svokallað sofn-
Þótti alveg Ijóst að vikurinn hús, en í þeim húsum var þurrk-
hefði fallið í Öræfajökulsgosinu að korn við eld. Ekki er vitað
mikla árið 1362, en þá féll sveit-
in Litlahérað alveg í eyði, en
Litlahérað er nú nefnt Öræfi.
Var nú tekið að leita að bæj-
arhúsum og fundust þau um 100
m frá fjósinu og hlöðunni. í
sumar dvaldi Gísli Gestsson
safnvörður þarna í 6 vikur við
uppgröft og rannsóknir og er
verkinu að heita má að fullu
f lokið.
fyllilega um merkingu orðsins
sofn, en þetta orð er einnig
notað í Færeyjum.
Eins og áður er sagt hafa rúst-
irnar varðveitzt sérstakiega vel
undir vikurlaginu og standa all-
ir veggir enn og einnig neðstu
þakheilur. Aftur á móti hefur
vikurinn unnið vel á öilum við,
en sýnt þykir samt sem áður,
að veggir hafi verið þiijaðir
með timbri og í skála hefur
verið fjalagólf, enda aldrei ver-
ið neinn hörgull á rekavið á
þessum slóðum.
Ekki fundust margar minjar á
staðnum, og hefur fólkinu senni-
lega tekizt að flýja bæinn með
allt sitt er gosið hófst. Þó fund-
ust þarna brýni, snældusnúðar,
tveir eða þrír kvarnasteinar og
steinkolur. Einnig fannst þar
hengilás, sem er eins og hengi-
lásar, sem gerðir voru á þessum
tíma og er það frekari sönnun
á því, að rétt sé til getið um á
hvaða tíma bærinn hefur lagzt í
eyði.
í fjósinu standa básarnir enn
óhaggaðir og hafa þe;r verið
sex. Hlaðan hefur verið mjög
stór á þeirra tíma mælikvarða,
14 m á lengd og 2 m á dýpt og
hefur sennilega rúmað um 100)
hesta af heyi. Þarna rétt hjá er
hlaða nú í dag, sem mjög svipar
til þessarar, en er þó dálítið
minni.
Fullvíst þykir, að bær þessi
Framhald á 8 síðu,