Þjóðviljinn - 14.09.1957, Qupperneq 4

’&) — 1>JÓÐVII>JINN — Laugardagur 14. september 1957
Svo virðist af frásögnum
manna, sem ferðazt hafa um
hálendi landsins í sumar, sem
minkurinn hafi nú lagt undir
sig mikinn hluta hálendisins,
a. m. k. norðanlands og vest-
an, og uni þar lífinu hið bezta.
Minkurinn er harðgerð skepna
og lætur ekki á sig fá, þó að
stundum blási kalt á öræfun-
um. En fjölgunin er geysi-
mikil og þvi má gera ráð
fyrir, að þess verði ekki langt
að bíða, að hann iáti sér ekki
nægja að eiga einkum bústaði
á fjöllum uppi og heiðum,
heldur leggi einnig undir sig
sveitir allar, og mun þá fyrst
finnast fyrir alvöru, hvílíkur
vágestur hefur tekið sér ból-
festu í landinu.
Befir og minkar.
Refir hafa lifað í landinu
allt frá því að lándnám hófst
hér og hafa þá sennilega verið
búnir að eíga hér heimkynni
um langan tíma. Hafa þeir
jafnan þótt illir i nábýli við
Sauðfé landsmanna og því alla
tíð verið reynt að útrýma
þeim.
Það hefur þó aldrei tekizt, en
hins vegar hefur reynzt unnt
að halda fj.qlguninni í skefj-
um og þar með draga úr þeim
búsifjum, sem af þeirra völd-
um verða. En marga kindina
hefur lágfóta samt lagt að
velli öll þau ár, sem hún hef-
ur búið hér í nábýli við okk-
ur. En fleiri eru þó fuglarnir
sem munu hennar aðalfæða.
Minkar hafa aftur á móti
ekki verið til hér fyrr en á
síðustu árum. Þeir voru upp-
haflega fluttir hmgað og
ræktaðir í búrum vegna skinn-
anna, sem eru allverðmæt. En
fljótlega kom að því að einn
og einn og. tveir og tveir
sluppu úr haldi og hófu
frjálsan búskap við ár og læki
og vötn og tjarnir í byggð
og óbyggð. Síðan hefur þess-
um villtu minkum fjölgað svo
að með ólíkindum er, og þeir
hafa dreifzt um meirihluta
landsins, án þess að við nokk-
uð réðist. í nokkrum tilfellum
hafa þeir komið heim að bæj-
Verðmerkingarnar — Em verzlanir skyldugar að
verðmerkja vörurnar? — Fylgizt með verðlaginu.
BORGARI skrifar: „Póstur
sæll! Eins og kunnugt er, fyr-
irskipuðu núverandi stjórnar-
völd á sínum tíma að verzlan-
ir skyldu verðmerkja þær vör-
ur, er þær höfðu til sölu; átti
þetta að auðvelda almenningi
að fyigjast með verðlaginu.
Fyrst i sr.að virtist þessu vera
sæmilega vel framfylgt, mað-
ur sá ekki mikið af því, að
verzlanir stilltu óverðmerkt-
um vörum út í glugga, og
segi ég fyrir mig, að mér
fundust verðmerkingarnar
vera mikils hagræðis, Nú sýn-
ist mér sem margar verzlan-
ir séu orðnar býsna kæru-
lausar fyrir þessu; maður sér
æ meira af óverðmerktum
vönim í gluggum og hillum
verzlananna. Nú vil ég
spyrja: Eru verzlanir sk.yid-
ugar til að verðmcrkja vör-
urriar lijá sér? Og ef svo er
hvers vegna er þá ekki geng-
ið röggsamlegar eftir því að
þær geri það undanbragða-
laust? Ég tel, að .verðmerk-
ingarnar séu ein aðalforsenda
þess, að hægt sé að halda
uppi því almenna verðlags-
eftirliti, sem nauðsynlegt er.
Almenningur þarf vissulega að
vera vel á verði í þessum
efnum og kvarta samstundis,
ef honum finnst eitthvað
öðruvísi en það á að vera“.
— Pósturinn vísar spurning-
um bréfritara til verðlags-
stjóra og væntir þess að fá
skýr svör við þeim, einkum
því, hvort verzlanir séu skyld-
ugar til að verðmerkja vör-
•urnar. Þá tek ég eindregið
undir áskorun bréfritara til
almennings um að slaka ekki
á sinu eigin verðlagseftirliti.
Fólk á ekki að láta jafnvel
smávægilegustu frávik frá því
að öllum verðlagsákvæðum sé
hlýtt og framfylgt, afskipta-
laus. Sívakandi athygli og eft-
irlit fólksins sjálfs er sterk-
asta aðhaldið, sem hægt er
að setja verzlununum. Ég var
dálítið hissa á því, þegar eitt
blaðanna sagði frá. því um
daginn að á tímabili hefði
molasykur verið talsv.ert ó-
dýrari hjá KRON en kaup-
mönnum, án þess að fólk
viríist gefa því neinn gaum.
Ég hélt, að fólk fylgdist bet-
ur en svo með verðlaginu á
algengustu-vörutegundum, að
sumum verzlunum héldist at-
hugasemdalaust uppi að selja
þær á miklum mun hærra
verði en aðrar verzlanir. Ég
hef heyrt fólk segja sem svo
að allar vöyur hafi hækkað í
verði að undanförnu, og
sömuleiðis segja aðrir, að
sumar vörur hafi lækkað í
verði. Ég veit að það er hægt
að nefna dæmi um hvort-
tveggia. Og nú skora ég á
lesendur blaðsins að benda
mér bréflega á nokkur dæmi
um hækkað vöruverð og jafn-
mörg dæmi um lækkað vöru-
verð. Ég sagði að hvort-
tveggia" væri til, og ’ eg trúi
ekki öðru en lecendur Bæjar-,
póstsins fylgist það vel með
verðlaginu, að þeir geti fvrir-]
hafnarlitið orðið við þessum ,
tilmælum.
leggja
sig
um og brugðið sér í hænsna-
hús og hafa þá ekki látið við
það sitja að fá sér nokkra
kjúklinga í gogginn, heldur
hafa þeir jafnan gengið af
hverri hænu dauðri og hönum
með. Slíkt er eðli minksins, að
drepa miklu meira en hann
hefur þörf fyrir til átu. Virð-
ist hann mun blóðþyrstari en
lágfóta, sem að jafnaði drep-
ur aðeins sér til matar.
komi að gagni til að draga
úr útbreiðslu og fjölgun
minksins verður að gera alls-
herjar herferð um land allt,
þar sem minks hefur orðið
vart. Og sennilega myndi það
þó ná skammt. Kannski er
eina vonin að sýkja nokkra
minka smitandi veiki og
sleppa þeim síðan lausum í
von um að stofninn næði að
smitast og falla þannig. Slíkt
er að vísu ómannúðleg aðferð
og ekki hægt að mæla með
henni nema öll önnur ráð
þrjóti, en þess er líka að gæta
að við illan er að eiga. Og
vera má að dæmið komi til
með að standa þannig áður en
lýkur, að annað hvort verði
landsmenn að sigra minkhir.,
eða ella, að stór landssvæði,,
sem nú eru byggð, hljóti að
fara í auðn. Minkurinn sigrL
Minkaplágan er þegar orðin
uggvænleg, og of lítið hefur
enn verið reynt til að af-
stýra henni. Svo má ekki leng-
ur ganga. Það má ekki bíða
þar til of seint er að spyrna,
við fótum. Kannski vita dýra-
fræðingar eða þeir, sem fróðir
eru um lifnaðarhætti minks-
ins hér eða erlendis, einhver
ráð, sem að gagni mega koma,
og hulin eru leikmannsaugum,
en þeir mega þá ekki liggja
á þeim. Hér bráðliggur á, að
gerðar verði ráðstafanir, sem
að gagni mega koma.
Fuglalíf og silungsár.
Ef svo heldur áfram sem
horfir um útbreiðslu minksins
hér á landi er ekki hægt að
gera ráð fyrir öðru en að
allt fuglalif leggist hér niður
á tiltölulega skömmum tíma.
Svo mikill fjöldi minka er nú
kominn út af þeim tiltölulega
fáu dýrum, sem sloppið hafa
úr haldi, að með sama áfram-
haldi um fjölgun, er óhætt
að fullyrða, að eftir nokkur
ár verða minkarnir á Islandi
nokkur hundruð þúsund að
tölu, og ef þeim fjölda ekki
tekst að útrýma fuglalífinu
þá er það ekki hægt, og til
einskis að tala framar um of-
veiði af mannavöldum.
Þá veiðir minkurinn einnig
silunginn úr ám og vötnum,
því -að hann er jafnfær í
vatni sem á landi, og trúlega
fúlsar hann þá ekki við laxi.
Það má því reikna með, ef
ekki verður aðgert, að öll lax-
og silungsveiði verði brátt úr
sögunni á íslandi, ög mun
mörgum þykja súrt í broti.
Og hvað verður svo, þegar
mirikurinn hefur etið upp allah
fugl og silung, mun hann þá
ekki gerast áleitnari við bú-
fénaðinn en hingað til hefur
verið? Sennilega eru hestar og
kýr óhult fyrir honum, en
sauðfé alls ekki, a. m. k. mun
hann eiga hægt með að bana
unglömbum. Um hænsn og
aðra alifugla þarf ekki að
ræða. Slíku er hans uppá-
hald að kála.
Minkaveiðar.
En hvað skal gera ? Hvernig
á að stöðva pláguna miklu ? j
Við því hefur enginn fundið j
fullnægjandi svör að svo j
komnu.
Fyrst eftir að plágunnar j
varð vart var ráðinn einn
maður með nokkra hunda til
að veiða minkana. Varð að
sönnu nokkur veiði, en ek’ki
sem neinn veginn nægði til að
stöðva útbreiðsluna. Og er
ekki hægt að gera ráð fyrir
að með slíkum veiðum verði
nokkru sinni hægt að ráða |
niðurlögum þessa illþýðis.
Hins vegar gefur það (
nokkra jhugmynd um, hve
mikil útbreiðr.Ian er orðin, að
, i
bóndi í Skagafirði, sem a einn f
veiðihund ættaðan frá Carlsen
minkabana, hefur með aðstoð f
hans veitt um 90 minka i
sumar.
Nokkuð hefur einnig verið
veitt í gildrur, og má vera, að
þannig mætti ná nokkrum ár-
angri. En til þess að veiðar ^
með hundum eða gildrum .
Námsflokkar Reykjavíkur
Innritun hefst föstudaginn 20. sept. og lýkur
þriðjudaginn 1. okt. Innritað verður alla virka
daga á þessu tímabili í Miðbæjarskólanum kl. 5
til 7 og 8 til 9 síðdegis.
Kennsla byrjar fimmtudaginn 3. okt,
Allar nánari. upplýsingar við innritun.
Skólastjóri,
Innil&gar þakkir til allra e,r minntust mín á
sextugsafmœli rnínu.
Hallöór Pétursson,
í’ ’ Snælandi.
MARKAÐUR1N N
Laugavegi 100 og Haínarstræti 5
líögverjalancl
Framhald af 12. síðu.
vitnisburðum fyrir Ungverja-
landsnefnd SÞ.
1 umræðuiium á Allsherjar-
þingi SÞ i gær um Ungverja-
landsskýrsluna tók Lal, full-
trúi Indlands, til máls. Hann
kvað hvorki friðinum í lxeim-
inum né ungverslcu þjóðinni
gagn gert með þvl að kveða
upp áfellisdóma eins og málum
væri nú komið. Það sem mestu
máli skipti væri að v-ilji ung-
versku þjóðarinnar næði fram
að .ganga. Fulltrúi írlands héfði
bent á leið til þess, þegar hann
lagði til að herir Vesturveld-
anna og Sovétríkjanna yrðu
smátt og smátt fluttir á brotl
úr Evrópulöndum undir eftir
liti SÞ.
Indverslci fulltrúinn kvaðsl
hvorki geta greitt atkvæði með
skýrslu Ungverjalandsnefndar-
innar né tillögunni um fordæm-
ingu á stjórnum Sovétríkjanna
og Ungverjalands. Þetta mætti
þó alls ekki skilja svo að Ind-
landsstjórn hefði velþóknun á
því, sem gerzt hefði í Ung-
verjalandi.
Fulltrúi Júgóslavíu sagði, að
skýrsla Ungverjalandsnefndar-
innar væri allt annað en hlut-
læg og tillaga Vesturveldanna
væri hvorki heilbrigð né líkleg
til að láta gott af sér leiða.
Kvaðst hann þvi hvorki geta,
fylgt skýrslunni né tillögumii.