Þjóðviljinn - 14.09.1957, Blaðsíða 5

Laugardagur 14. september 1957 — ÞJÓÐVILJINN —(5
Augljósir og alvarlegir kreppuboð
era vart við sig á Vesturlöiiclum
Brezka fjármálabla3/ð Financíal Times lœfur i Ijós
mikla svarfsýni á þróunina nœsfu mánuSi
Vaxandi örðugleika í efnahagsmálum hefur að und-
anförnu gætt í flestum löndum auðvaldsheimsins, ekki
sízt í Vestur-Evrópu, og hefur það valdið mörgum
svartsyni á framtíöina. Hvergi hefur þó sú svartsýni
verio meiri en í grein, sem brezka fjármálablaðið Fin-
ancial Times birti fyrir nokkrum. Meginatriði greinar-
innar fara hér á eftir samkvæmt frásögn Reuters.
Financial Times segir að
miklu meiri ástæða sé til að
búast við kreppuástandi eni
flestir geri sér ljóst, og cmögu-
legt sé að gera sér grein fyrir
afleiðingum slíkrar kreppu.
Efnahagsörðugleikarnir sem nú
gera vart við sig stafa af
gagnverkandi áhrifum verð-
bólgTi og verðhjöðnunar í lönd-
um um allan heim, en þrýst-
ingur Sovétríkjanna á hinU
frjálsa heim ýtir undir þróun-
ina, segir blaðið.
1. öllum heiminum gengur á
gjaldeyrisforðann. Svo : til öll
lönd nema Bandaríkin og Vest-
ur-Þýzkaland óttast gjaldeyr-
isskort, og undantekningarnar
skipta ekki máli.
Fgárflóttinn til Vestur-Þýska-
lands hefur enn orðið til að
grafa undan traustinu á sterl-
ingspundinu, og þetta er því
alvarlegra sem nær helmingur
Ctsvömn
Framhald af 3. síðu.
leysi,“ „skemmdarstarfsemi,“
„ofsóknir", „árás á sjálfsfor-
ræði“ og kvaðst „ákæra félags-
maiaráðherra.“
■ Svöruðu þeir Sigurður Guð-
geirsson, Ingi R. Helgason og
Guðmundur Vigfússon borgar-
stjóra.
„Gmði ekki atkvæði“
,í lok umræðna koisi tillaga
sexmenniiigaiina fyrst til at-
kvæða og var viðhaft nafna-
kaJL I»að koin í lilut Guðbjarts
Ólafssonar að greiða fyrst at-
kvæði. Guðbjartur er einn
þeirra ihaldsnianna í bæjar-
stjórn sem aldrei segir orð við
umitæður um liin stærri mál
en greiðir atkvæði með augna-
gotu til borgarstjóra. Nú var
engin handaupprétting og kom
því fát á Cuðbjart, en að lok-
um bárust þó skilaboðin til
liau- með hvísiingum íhalds-
manma af íhaldsinanni og liann
sagðí: Greiði ekki atkvæði.
Höfán íhaldsfulitrúarnir síðan
allir. saina hátt á og gerði eng-
inn grein fyrir þeirri afstöðu.
Pe;r sem ekki greiddu atkvæð.
vnru Gunnar Thoroddsen, Ein-
ar Thoroddsen, Guðbjartur Ól-
afsson, Gróa Pétursdóttir, Auð-
ur Auðuns, Björgvin Freder-
ikseii, Óiafur Björnsson og
Þorfojöm Jóliannesson. Með til-
lögunni greiddu atkvæði allir
sjii fulltrúar minnihlutans: Ingi
R. Heígason, Þórarinn Þórar-
iusson, Magnús Ástmarsson,
AMtvJi Gíslnson, Bárður Daní-
elsson, Sigurður Guðgeirsson og
Guðmundur Vigfússon. Tillagan
hlauf því ekki nægan stuðning.
Síðan var tillaga borgar-
stjóra samþykk't með átta at-
kvæðum íhaldsfulltrúanna.
allra milliríkjaviðskipta fer
| fram í sterlingspundum og auk
þess hefur mikill fjöldi landa
gjaldeyrisforða sinn geymdan í
þeim gjaldmiðli.
Vaxandi framleiðsla, minnk-
andi kaupmáttur.
Fyrri kreppur hafa að
nokkru stafað af því að
greiðslugeta framleiðenda hrá-
efna og matvæla jafnaðist ekki
á við iðnaðarframleiðsluna í
heiminum. Það er hætta fyrir
dyrum, þegar verðlag á hráefn-
um lækkar, en verðlag iðnaðar-
varnings hækkar.
Þriðja ástæðan til að búast
við kreppu er sú, að við höfum
nú að baki iangt og nær órofið
tímabil mikillar fjárfestingar.
Það bendir venjulega til þess
að velgengnistímabil sé á enda,
þegar ágóðinn tekur að minnka
og nýjar fjárfestingar verða
ekki eins girnilegar og áður.
En ef hinni miklu fjárfestingu
er ekki haldið áfram, verður
ekki hægt að nýta alla þá nýju
framleiðslugetu, sem skapazt
hefur á fyrri skeiðum fjárfest-
ingartímabilsins.
I mörgUm meiri háttar iðn-
greinum eru hins vegar þegar
merlci þess, að ágóðinn er tek-
inn að minnka. Innan pap úrs-
iðnaðarins virðist framleiðslu-
getan vera orðin of mikil. a. m.
k. um sinn.
Greiðsluvandræði, fallandi
verðlag á hráefnum og fjár-
festingarhringrásin; þetta er
hinn ógnvænlegi þríhljómnr
hins efnahagslega hættumerkis.
En einnig á öðrum sviðum má
greina geigvænleg hættumerki.
Vaxandi verðbólga, en . . .
Öll hin stærri ríki hafa fulla
ástæðu, vegna sjálfs skipulags
efnahagslifsins, til að halda
verðbólgunni áfram. Ríkis-
stjórnirnar eru í fyrsta lagi
skuldbundnar til að halda uppi
fullri atvinnu og standa undir
miklum félagslegum útgjöldum.
En þau útgjöld myndu að sjá.lf-
sögðu aukast með vaxandi at-
vinnuleysi.
ffnn ein ástæða til að búast
við áframhaldandi verðbólgu er
iiin byltingarkennda þróun i
vísindum og tækni. Hinar geysi
lega öru tæknilegu framfar'r
leiða af sér nýja fjárfestingu,
og þær eru í rauninni liöfuci-
. orsök hinnar miklu. fjárfes'ting-
1 ar í öllum heiminum eftir styrj-
i öidina.
J Og að síoustu koma útgjö’d-
in til vígbúnaðar. Þessi út-
gjöld hafa þann sérstaka eigin-
1 leika, að þau hvorki fullnægja
neinum þcrfum r.é gefa nokkuð
í aðra hönd. Þau liafa þess
-vegna aiveg sérstakiega örv-
1 andi áhrif á verðbólguna.
l'ígbúnaðurinn til bjargar?
Þessi gagnstæðu öfl efna-
I hagslífsins togast nú á. Þar til
j fyrir nokkrum dögum gat litið
j svo út sem verðhjöðnunarafiið
væri sterkara, að vísu ekki mik-
ið sterkara, en nóg til að ráða
úrslitum.
En nú er komið nýtt til
sögunnar. Hinar nýju eldfluug-
7 gœzluliði SÞ í Egyptalandi eru nú um 5.000 manns
frá 10 löndum, mikill hluti peirra frá fjórum Norður-
\iöndum, Danmörku, Noregi, Svípjóð og Finnlandi.
i Finnslca stjórnin hefur nú farið fram á pað að hún fái
að ka.Ua s-ína menn heim, en Danir, Norðmenn og Svíar
hafa fallizt á aö hafa sínar sveitir enn í a. m. k. hálft
ár. Á myndinni sjást gæzluliðsmenn frá tveim öðrum
pjóðum: Indverjar og Júgóslavar.
ar Sovétríkjanna gera það að
verkum að þau draga úr sátt-
fýsisstefnu sinni á alþjócia-
vettvangi. Nú þegar berast
þær fregnir frá Washington, að
Bandaríkjaþing endurskoði af-
stöðu sína til vígbúnaðarút-
gjaldanna. Aukning vigbúnað-
arútgjalda Bandaríkjanna getur
haft stórfellda þýðingu. Þau
hafa bein áhrif á jafnvægið í
bandarísku efnahagslífi og
aukning þeirra mun vinna gegn
j verðhjöðnun þar. Hún mun.
1 einnig auka innflutning til
Bandaríkjanna og leiða til vax-
andi dollaragreiðslna til út-
landsins. Því fleiri dollarar, sem
eru í urnferð í umheiminum. þvk
betra verður hið alþjóðlega
gjaldeyrisástand.
Það má vera að Krústjoff
muni veita efnahags’ífi hins
frjálsa heims þá uppörvun, sem
það þarfnast. En það er ekki
hægt að segja að vandinn sé
leystur með því. Öll aukning
heímsverzlunarinnar er í hættu,
og þaS ví alls ekki ólíklegt, að
kreppa standi fyrir dynsm.
Það iumtí 'ráðast á næstu mán-
uðurn.. In þó að hægt verði
að sKg’ía 'hjá verðhjöðnuarhætt-
unnþ Wiftur verðbólguvanda-
málið' eœs 'öleyst.
r í þrisvar
sÉBBBsn æviíangt
Þyngatii refsidómur, sem
kveðían ’hb'fur verið upp á
ítalhi ss&kv dauðarefsLng var
numim 'jrn úr lögum, var ný-
lega. Srsælihm upp yfir einnm
af föriugjTUTn Mafíuimar. hins
illrærnáa bófafélags. Sakborn-
inguri'nm, sem heitir Sernfino
Castagna, var dæmdur i lirisv-
ar sinnum æviiangt fangelsi
, fyrir morð. Þegar aðrir döm-
ar fyrir smærri afbrot «ra
; reiknaðir með, verður að
j lifa í 103 ár hér fri tii þess
að afplána refsinguna.
wmi m
Stálframleiðslan i heiminum reyndist meiri 1956 en hún hefir
nokkru smni vcrið fyrr. Átti þetta einnig við um stálfram-
ieiðsluna í Vestur-Evrópu, þar sem gott útlil er fyrir að bif-
. reiðaframleiðslan og skipasmíðar haldi áfram að aukast a.m.k.
næstu fimm árin.
iBrezka nýlendustjórnin á
Kýpur hefur breytt dauða-
dómi yfir grískum blaðamanni
í ævilangt fangelsi. Hafði mað-
urinn, Nikos Simson, verið
dæmdur fyrir að bera hlaðna
byssu.
Þessar upplýsingar er að
finna í skýrslu, sem Efnahags-
nefnd Sameinuðu þjóðanna
fyrir Evrópu (ECE) hef-ur ný-
i lega birt um stálframleiðsluna
, í Evrópulöndunum.
Frá þvi 1949, seg:r i skýi’sl-
unni, hefur stálframle’ðslan i
Evrópu aukizt ja.fnt og þétt.
með ári hverju. Sú varð og,
reyndin 1956, þótt aukningin
liafi orðið hægari en áður var.
Ástæðan fyrir því er vafalaust
Jrráefnaskortur. Allt árið varð
vart skorts á hráefni, sem
notað er til stálgerðar, eink-
um reyndist erfitt að útvega
nægjanlegt koks. Það hjálpaði,
að hægt var að útvega. hrá- j
efni frá Ameríku og auk þess
fluttu V-Evrópulöndin inn járn
frá Sovétríkjunum, sem nam |
600.000 smálestum. Án þessa
innflutnings er ólíklegt að tek-
izt hefði að halda stálfram-
leiðslu álfuhlutans í horfinu
árið sem leið.
Litlar verðlagsbreytingar
Tiltölulega litlar breytingar
urðu á verðlagi stáls á érinu,
segir í skýrslu ECE. Þó mátti
marka, að tilhneigingar voru í
þá átt að hækka verð’ð og ó-
víst er hve lengi tekst að halda
verðlaginu niðri.
Það sem vekur hvað mesta
athyg’i í stá’verVun álfunnar
s.l. ár cr að Bretar hafa flutt
inn meira stál en þe’r hafa
flutt út og er það í fvr.sta
sinni síðan 1952 að það kem-
ur fyrir.
Au’iin stálverz'un milli
V.- og A.Evrópu
Þá þykir það eir.nig tíð’nd-
um sæta, að stálverzlun lief-
ur aukizt milli, þjóðanna í
Vestur- og Austur-Evrópu.
Einkum hefur útflutmngur
stáls aukizt frá Tékkóslcvaklu,
Póllandi og Sovétríkjunum.
Vestur-Evrópurikin f’uttu
talsvert meira út af stáli tií.
Bandaríkjanna árið sem leið en
þau hafa gert áður. Stafar það
af verkfalli stáliðnaðarmanna :
Bandaríkjunum.
Þá hefur stálútflutningur
frá Evrópu til Austur’.anda
aukizt til muna, einlcum til
Indlands, Japans og Kína. I
þessum löndum er mikil eftir-
spurn eftir stáli.
Góð framtið fyrir höndum
Bifreiðaframleiðendur eru.
stærsti stálnotandi í V.-Evrópu,
og er útlit fyrir að svo verði
enn um hríð, segir í skýrslu
ECE. Jafnvel þótt ekki sé hægt
að gera sér vonir um aukinn
bilaútflutning til Bandaríkj-
! anna frá Evrópu frá því sem
| nú er, þá er eftirspurn eftir
i nýjum bílum það mikil innan
j Evrópu sjálfrar, að gera. má
ráð fyrir að bílaframleiðendur
geti haldið núverandi fram-
leiðslu, eða aukið hana næstu
5—10 árin. (Frá S.Þ.)