Þjóðviljinn - 19.11.1957, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 19. nóv. 1957. — ÞJÓÐVILJINN — (7
r r
A þridja þúsund Islendinga
neyiir áfengis sér til óbóta
Úr framsöguræðu Al- ur óSæfai1 dunið yfir tvær
fjölskyjdur. Það er ekki alltaf
nægilega hugleitt, að svo-
kallaðir hófdrykkjumenn
fremja í ölvímu á óteljandi
vegu verknaði, sem verpa
freðs Gíslasonar í sam-.
einuðu þingi um tillög-
una að áíengisveiting- Þeim °s öðmm tii óiáns og
ófarnaðar.
Ef einstaklingarnir líða
nauð fyrir áfengið, þá gerir
þjóðfélagsheildin það líka.
Hún. 4 í þrotlausri baráttu
við illar afleiðingar áfengis-
neyzlunnar. Meirihluti allra
afbrota er framinn í ölæði.
Fangelsin era full af mönn-
um, sem ekki væru þar nema
fyrir atbeina Bakkusar. Tals-
verður hluti umf erðaslysa
verður í sambandi við áfengis-
neyzlu. Vanræksla í starfi,
mistök og yfirtroðslur eru
hvarvetna fylgifiskar hemiar,.
og það tjón, sem hún veldur
efnahag þegnanna, lífi cg
limum, verður aldrei metið
til fjár. Drykkjuskapur í
hvers konár mynd er því í
sannleika alvarleg meinsemd
í þjóðfélaginu.
Eg hef nú farið nokkrum
orðum um þetta vandamál,
þótt ég raunar telji það ó-
þarft hér, því að öllum hv. al- <j>
þingismönnum mun þýðing
þess Ijós. Neyzla áfengis er
gamall og grómtekinn blettur
á menningunni, — svo gam-
all, að mörgum finnst ósjálf-
rátt hann eiga þar heima.
Aldagamlar hefðbundnar sið-
venjur hafa sterk ítök í sál-
arlífi manna, og þáð þarf
mikið til að uppræta þær. Þeg-
ar þar við bætist það ofur-
vald nautnarinnar, sem neyt-
endur áfengis eru háðir, þá er
sízt að undra, þótt seint sæk-
ist að afmá þennan blett á
allri siðmenningu. í þeim á-
tökum mega skynsemi og
reynsla sín lítils enn sem
komið er, en tilfinningin þeim
mun meira.
Áfengisdrykkja er ávani
og drykkjuhneigð verður til
fyrir þann ávana. Ein kyn-
slóðin apar drykkjuskap eftir
annarri og einn einstakling-
ur stælir annan í þessu efni.
Ungt fólk temur sér drykkju,
af því að það er í tízku. Það
semur sig í þessu að háttum
sér eldri, reyndari og, við
skulum segja, meiri manna.
Ef takast mætti að rjúfa
keðju siðvenjunnar og heil
kynslóð manna gæti losað sig
úr viðjum drykkjuvanans, þá
ættu arftakar hennar auðunn-
inn leik í taflinu við Bakk-
us. En aldagamlar venjur
verða sjaldnast upprættar með
skjótum hætti, heldur gerist
það allajafna smám saman og
fet fyrir fet.
Skemmtanir hér á landi eru
Iangt frá að vera með þeim
brag, sem vera skyldi, og er
þáð drykkjuskaþur, sem set-
um á kostnað ríkisins
verði hætt.
Ásamt tveimur öðrum þing-
mönnum, hv. þm. Borgfirð-
inga og hv. þm. Barðstrend-
inga, flyt ég á þingskjali
44 tillögu þess efnis, að á-
fengi verði framvegis ekki
veitt á kostnað ríkis eða rík-
isstofnana. Samskonar tillög-
ur hafa áður komið fram á
Alþingi.
Eins og flutningsmenn fyrri
tillagna, leggjum við þre-
menningar höfuð-áherzluna á
gildi fordæmisins í þessu
máli. Ef æðstu ménn þjóðar-
innar hætta að veita áfengi í
samkvæmum er nærri víst,
að aðrir taka sér þá til fyrir-
myndar í því efni. Með þeim
hætti getur ákvörðun um af-
nám áfengisveitinga á kostn-
að ríkisins orðið til þess að
fága og bæta skemmtanalíf
lándsmanna, og mun flestum
finnast þess full þörf.
Þess er vert að minnast
í sambandi við efni þessarar
till., að áfengisneysla leiðir til
drykkjuskapar og að hann
er eitt af erfiðustu vandamál-
um þjóðfélagsins. I okkar litla
þjóðfélagi eru að staðaldir
tvær til þrjár þúsundir
manna, sem neyta áfengis
sér til óbóta heilsufarslega
og efnalega. Þeir þjást and-
lega og líkamlega, og það
eru fleiri, sem líða fyrir
drykkjuskap þeirra en þeir
sjálfir. Börnin þeirra, eigin-
konur og foreldrar þjást líka.
Þau fara á mis við lífsham-
ingju og bíða jafnvel tjón á
heilsu sinni vegna alræðis
Bakkusar á þessum heimil-
um. Hlutskipti drykkjumanns-
ins sjálfs er aumt, en sár-
ara er þó hlutskipti skjólstæð-
inga hans. Þessa er rétt að
minnast, þegar tillaga um
afnám áfengisveitinga í sam-
kvæmum ríkisins er athuguð
og rædd, og þá einnig þess,
að þetta ógæfusama fólk
skiptir þúsundum í landi okk-
ar. • • '
Þá má heldur ekki gleyma
því, að sá mikli bölvaldur,
Bakkus, einskorðar sig eng-
an veginn við lieimili of-
drykkjumannamia. Ekkert
heimili í landinu er með öllu
óhult fyrir honum. Kvöld eitt
er allsgáður maður á leið
heim til sín, er hann mætir
nokkrum drakknum ungling-
um. Þeir slá hann í rot með
þeim afleiðingum, að varan-
Alfreð Gíslason
menn áfengisneyzlan er á
mannamótum. Þar drekka
ungir sem gamlir og konur
sem karlar, líkt og væri það
eitt hið sjálfsagðasta í heim-
inum að þamba áfenga
drykki. Og ekki nóg með það,
heldur eru þeir fáu, sem ekki.
drekka, litnir hornauga og
naumast taldir samkvæmis-
hæfir. Sá þykir vart maður
með mönnum, ef hann drekk-
ur ekki áfengi, og mun sá
haroi dómur drykkjutízkunnar
reynast flestum ofraun, og þá
einkum ungu fólki, sem ávalt
er næmt fyrir tízkukröfum.
Þessi almenna áfengisneyzla
á skemmtisamkomum er
hættuleg, og hún hittir ungu
kjmslóðina harðast. Þessi ó-
siður veldur því, að drykkju-
skapur í landinu verður meiri
og almennari en ella væri og
að ofdrykkja e^kst. Það er
gildandi lögmál, að því al-
mennar sem áfengis er neytt
í einhverju landi, því fleiri
veroa. þar ofdrykkjumemi. Nú
sem stendur bjargast þeir;
ungu menn helzt, sem lítt
sækja samkomur, en hinir
sogast meira eða minna út í
drykkjuskap.
Allir munu sammála um,
að sú tízka hlýtur að vera
skaðleg, sem þvingar menn
til drykkju. Þá er hlutunum
snúið öfugt, þegar þeir ein-
ir þykja samkvæmishæfir, sem
með vínanda sljóvga sjálfs-
vitund sína og dómgreind.
Sannleikurinn er þó sá, að
þeir, sem eru í vímu áfengis
eða annarra nautnalyfja, eru
miður sín, og- ættu þá sízt
að sýna sig á mannamótum.
En drykkjutízkan leyfir þetta
og hún virðist nú rikja í öllu
þjóðfélaginu, jafnt hjá æðri
sem lægri. Mannfagnaður án
áfengis er orðinn í flestra
hugum einhverskonar þver-
sögn eða léleg fyndni.
Það færi mjög vel á því,
að hið háa Alþingi og hæst-
virt ríkisstjóm tækju nú þetíta
vandamál til röggsamlegrar
meðferðar. Með því á ég ekki
við það, að hér sé þörf marg-
brotinnar löggjafar heldur
hitt, að þessar æðstu stofnan-
ir gefi nú þjóðinni allri það
fordæmi, sem málefninu mun
bezt duga, en það er að af-
nema hjá sér áfengisveiting-
ar í samkvæmum.
Fyrir hér um bil tveim
áram flutti ég tillögu í bæjar-
stjórn Reykjavíkur á þá leið,
að hætt skyldi áfengisveit-
ingum á kostnað bæjarins og
stofnana hans. Tillögunni var
vísað frá með þeim rökum,
að Reykjavíkurbær
ekki farið inn á þessa braut
á meðan Alþingi og rikis-
stjórn gerðu það ekki. For-
dæmið vantaði frá þessum
háu aðilum. Fáist það, muftu
margir koma á eftir. N
Eg trúi því ekki, að nokk-
ur sé andvígur þessari till. sem
hér liggur fyrir, af þeirri á-
stæðu einni, að hann telji sig
fsera of mikla þersónulega.
fórn með því að samþykkja
haiiia. Að trúa slíku væri
móðgun við hv. alþingismenn,
enda er ekki verið að fara
fram á það við neinn, að
Framh. á 11. síðu
----------------------
Tvennir tímar — 3. grein
Ihaldið á nýjum vígstöðvum
leg örorka hlýzt af. Heima ur um of svipmót sitt á þæri
- biðu hans- eignkoria og þrjú Það má heita svo að það
börn. t annað skipti er það þyki orðið sjálfsagður hlutur,
heimilisfaðir, sem í trausti að áfengi renni ’ stríðum
‘ þess að ekkert komi fyrir,-- * stráumum, hvar og hvenær
ekur bíl sínum heim undir sém. menn koma saman sér
áhrtfum áfengis. Hann er að til ánægju. Hark og róstur
koma úr samkvæmi, og á leið- einstakra ölaéðinga er ekki
inni verður hann valdur að það alvarlegast í þessu efni,
dauðaslysi. í einni svipan hef- heldur hitt, hversu geysi-al-
Það tók langan tíma fyrir í-
haldsöflin í landinu að viður-
kenna staðréynd vaxandi þátt-
töku vinnahdi fólks í verka-
lýðssamtökunum, og viður-
kenning á þeim sem samnings-
aðilja kom vissulega ekki til
greina fyrr en öll önnur ráð:
verkfallsbrot, ofbeldi, klofn-
ingsfél. o.fl. þess háttar hafði
verið reynt til þrautar og sýnt
var að verkalýðssamtökin
yrðu ekki upprætt eða lömuð
að marki á þann hátt.
í stríðinu gegn verkalýðs-
samtökunum urðu því forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins að
leita annarra ráða, og ráðið
var, að stofna nýjar vígstöðv-
ar þ.e. draga saman lið innan
verkalýðssamtakanna. Nú
skildu einstaklingar á svip-
uðu þroskastigi og mennirnir
sem notaðir voru af atvinnu-
rekendum i vinnudeilum gegn
verkalýðssamtökunum áður
fyrr, dubbaðir upp af flokkn-
rm sem væntanlegir trúnað-
ar- og forystumenn verkalýðs-
félaga og ekkert til sparað,
scm fiokksvél og fjármunir
.,sjálfstæðis“-burgeisa fær á-
orkað, til að ná sem mestri
fótfestu á hinum nýju víg-
stöðvum. Hinir gömlu and-
stæðingar samtakanna hugs-
uðu sem svo: Úr því ekki er
unnt að komast hjá því að
hafa verkalýðsfélög, skal þess
undir yfirskini verkalýðsvin-
áttu og félagslegra slagorða,
því vissulega er nú svo komið
að verkafólk, sem aðhyllist
sjálfstæðisnafn atvinnurek-
endaflokksins, lítur yfirleitt á
verkalýðssamtökin sem hags-
munasamtök sín. „Sjálfstæð-
is“-bureisum var ljóst að
flokklegt gengi þeirra innan
verkalýðssamtakanna hlaut að
velta á því, hversu vel þeim
tækist að villa heimildir á sér
og þjónum sínum í augum
þessa verkafólks. í þessum
tilgangi hefur forysta Sjálf-
stæðisflokksins rekið áróður-
starf í formi svo nefndra
málfundafélaga sjálfstæðis-
verkamanna þar sem hópar
verkafólks eru uppfræddir í
kenningum Bjama Benedikts-
sonar núverandi ritstjóra
Morgunblaðsins um verkalýðs-
mál og starf í verkalýðsfé-
lögum.
Með þessum hætti hafa forn-
ir skipuleggjendur hins
grímulausa ofbeldis gegn
verkalýðshreyfingunni komið
sér upp nýjum vígstöðvum
gegn henni innan hennar eig-
in vébanda.
Þótt flokkslegir áhangendur
,,sjálfstæðis“-bui’geisanna í
verkalýðssamtökunxim séu, út
af fyrir sig, engan veginn það
afl scm úrslitum ræður og
þeim fari fækkandi með tíð og
Einna mesti árangur sem i-
haldið hefur nokkru sinni náð
í öllum hernaði sínum gegn
verkalýðnum fyrr og síðar er
það þegar því tókst í banda-
lagi við hægriöfl Alþýðu'-
flokksins og Framsóknar að
koma nýsköpunarstefnuni fyr-
ir kattarnef 1947 og ári síðar
þegar sama þrífylkingin vann
forystu Alþýðusambands Is-
lands úr höndum vinstriafla
og sameinmgarmanna.
Þessi sigur hægriaflanna
varð alþýðu landsins dýr. Ilin
nýja stjórn með hægrikratann
Stefán Jóh. Stefánsson í for-
sæti og Bjarna Benediktsson
Morgunblaðsmann við hlið
honum scm dómsmálai'áðherra
lét það vei'ða sitt fyrsta verk
að ráðast á kjör verkalýðs-
ins með nýjum milljónaálög-
um tolla, nokkru síðar réðst
hún beint á kaupið með vísi-
tölústýfingu og hafði þá á
liálfu ári rænt vinnandi fóllc
um hundrað milljónum ki'óna.
Næsta hægristjórn skellti á
gengislækkun sem talin var
jafngilda 15—18% launalækk-
un.
Og hvað höfðust svo hægri-
öflin ao í vei’kalýðshreyfing-
unni á meðan?
Þau skipulögðu verkfalls-
brot hvar sem þau gátu hönd-
um undir komið þegar verka-
lýðurinn hratt af sér tolla-
freistað að ná þar sem mest- tíma, cr því ekki að íxeita að álögunum með launahaltkun,
um ítökum, verkalýðsfélag í
okkar hönduiú* ér ástæðulaúst
að óttast. ' ; - • • -
Og foi^'Stúmönnum átvinnu-
rekendaflokksins var Ijóst að
liðssöfnuniu innan verkalýðs-
sarntakanna var óframkvæm-
anleg undir gömlum kjörorð-
um verkfallsbrjóta og hvít-
liða; þetta varð að gerast
með fimmtuherdeild sinni inn-
an yerkalýðehreyfþigarinnar
hefur andstæðingum hennar
tekízt að vinna þar mikið ó-
gagn. Þetta héfur þeim tek-
izt í k'rafti bandamanna sinna,
í flokkum, sem kenna sig
rið vinstristefnu og þó eink-
um hægriaflanna í Alþýðu-
flokknum.
rumarið 1947. Og þegar j>au
höfðu náð forystu Alþýðu-
sambandsins í sínar hcndur
lögðu þau blessun sína yfir
allár gerðir hinnar verkalýðs-
fjandsamlegu ríkisstjómar,
og svo mjög gekk þáveraridi
forseti ASÍ, Helgi Haimesson,
upp í hlutverki sínu fyrir í-
Framh. á lO.’siðu