Þjóðviljinn - 23.01.1958, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 23. janúar 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Kiljan
Það var' msrkisdagur 5 lífi af að hafa lifað í samræmi við I siðíræSi. SonniJega vsrður þessi
minu. þegar prófessor Chu tu-. Veginn, en ég hygg, að þó að sú' gáta ekki ráðin nema til komi
Nan, ? sem heimsóíti ísland sem bók sé þekktust, víðlesnust og' gagnger skilningur á allri menn-
farárstjóri Pekíngóperuílokksins e. t. v. eina kínverska bókin, j ingu Kjn'a.
til Norður’nnda. kam í heirnsókn sem verutegrár hylli nýtur á: í'annan stað bygg'st samband..
-jil .m:n og bauð :r.cr x 1 Xina. j Vesturlöndum, bá hafi kenningar mift viö Kína á kynnurn, spm ég.
Ég áíri þ.á of ennríki t:l bsss hennar fests í vitund vorri frem- íekk : f.ritum o;'.ranð*i’i?l.íhgs'kiri-':,
r.ð þiggja boöiðógá. liðnu hausti,' ur sem djúp og einlæg Ijóðlist, i versks byltingaripanns. Það .var
þegar ég ar.tlaði cð hefja ferðina heldur en sem handbók í siðgæði.; gamall vinur minn og Jærjfaðir
um Súoz skurð nn, urða óviðráð- í augum vor evrópskra læri-; i æsku, sem átti meiri þátt í því
anlcg atvik til þeas aö ýresta I ,
hchn'. |
Á be;<..! óri haí ' a-ðstæður
leýft n:ér sð fara þessa íerð, :em j
ég, vitanöi. o.g öýitendi, hlakkaði
til frá þvi hr. Chj tu-Nen kom"
til ífilands hausiið. 1955',' og nú
er ég ’óks'Staddur í hjarta Kína.
Mér hefur alltaf leikið for-
Vitni á að kynnasí Kíná, stærstu
þjóð he'msins og „Miðríki"
mannkvnsins. En fróðleikur mir.n
um þetta mikla land og bessa
fjölmennu þjóð hefur verið svo
smár, að það rná næstum segja,
að ég ha'fi komið hingað án þess
að hafa nokkra skýra hugmynd
um iisna, og þá raunar heldur
ekki neina hleypidóma.
Skal cg nú nefna tvö afriði,
sem eru nátengd hug mínum til
Kina.á llðnúm árurn.
Þegar óg var úngur lærði ég
að meta miki's gamia kinverska
bók Þóft hugarfar mitt hafi
íekiS mdrgum breytingum síðan,
þá misstí þessi gamla bók engu
sinni neitt gildi sitt gagnvart.
mér, og á ýmsum skeiðúm ævi
minnar -'táldi ég hana beztu bók
í heimi. Það er Ta.o ích ching,
Bóldn um Veginn. Það kann að
vera að þið lítið öðrum aug’um á
þessa gömlu bók. Þér kunnið aö
telja' h’.ma úr íeogslum við nú-
tíman.n, og þér kunni'ð að vilja
lifa í samræmi við aðrar bækur.
Vitaskuld get ég ekki haalt mér
sveina Vegarins hefur það
reynst ákaflega erfitt að skilja,
með hverjum hsetti bókin, sem
i eðli sínu er andstæð trúarbrögð-
um og gagnsýrð efasemdum,
skyldi hér í Kína hafa orðið trú-
arbók og grundvöllur að trúar-
bók og grundvöllur að trúarlegri
llrðlxicralél

l»orrablótw félaasins
en aðrir inenn, að móta ungan
hug minn. Þessi vitrj maður hafði
þann vana, að lesa allt, sem hann
fann í vinslri sinnuðum blöðum
eftir ungan kinverskan bylting-
armann, og hann fylgdist eins
náið og auðið var með allri bar-
áttu hans. Þessi ungi Kínverji var
❖Mao-tse-Túng Það bar oft við,
þegar við heimsóttum okkar
gamla vin og lærimeistara á
kvöldin, að hann sagði okkur frá
sinum fjarlæga vini Mao, og þar
kom, að við lærisveinar hans
b
Sjálf-
vérður haldið Iaugardaginn 1. febr. 1958 t
stæðishúsinu. Húsið opnað kl. 6,30 e.h.
Aðgöngumiðar ssldir í Haíliðabúð Njálsgötu 1
dagaHa 29., 30. og 31. jan.
Vcrð aðgöngumiða kr. 140.00.
Sýnið fé’agsskfrtéini og greiðið árstiilag kr. 30.00.
Vegna mikillar eftirspurnar eru fplagsmenn vinsam-
lega áminntir um að tryggja sér miða tfmanlega.
Síjórnin.
spurðum okkur sjálf: ,,Hvað eig-
um við í Evrópu af kirkjubygg-
ingum, sem með nokkru móti er
hægt að likjá v.ið þetta"? Péturs-.
kúkjuna -í Róm skortir ekki ein-
'mg'.is þessa g'úðdómiegú tig;t,
heídur. virðist hún. óliefiuð og
lágkúruleg, vaxin upp úr ómerki-
legu umhverfi, þegar hún er bor-
in saman við dýrð þessa einstæða
byggingórverks.
En þótt fyrstu áhrfin af- kín- j
verskri byggingarlist hafi verið,
síerk, þá hefur það, sem ég hef
síöan séð af hinum klassíska stíl
í byggingum, lis.tum og handíð-
um, ekki dregið neitt úr Áuðj
minni. Einstök i. sinni röð er
Borgin bannaða, hinar mörgu
keisaralegu hallir. Engir konung-
ar eða keisarar í heiminum gætu
nokkru sinni hafa látið sig
dreyma um að byggja slík minn-
ismerki um sjálfa sig af þeirri
einföldu ástæðu, að þeir áttu ekki
yfir að rúða jafnmörguni snill-
ingum, byggingarmeisturum,
listamönnum og iðnaðarmönnum,
sem slíkt fyrirtæki krefst. Beri
rnaður konungshallir Evrópu
sarnan við Borgina bönnuðu í
Peking, virðast þær fyrrnefndu
harla litils virði. Skrauthallir
franska sólarkonungsins bera
einungis vitni um uppskafning úr
sveit með lélegan smekk og frek-
ar tóma pyngju — í samanburði
við þetta.
í dag hef ég verið að skoða
kinverska listiðnaðarsýningu. í
fyrsta skipti á ævi minni hef ég
getaö skoðað vandlega ýmisleg
tílbrigði þeirrar fornu listar að
höggva flóknar smámyndir i
Jaði og þá iþrótt, sem er enn
sjaldgæfari, hina fornu kín-
versku smeltiiist . Báðar þessar
listir hef ég skoðað á þeim stað,
þar sem þær eiga heima, og hefur
hin síðari raunar aldrei verið iðk-
uð utan Pekingborgar. Eg ætla
y?kki að eyða mörgum gagnslaus-
um hástigsorðum um kínverskar
Ræða, flutt af Halldóri Kiljan Laxness í veizlu
hjá. menningarsambandi Kína við aðrar þjóðir í Peking
12. des. 1957. Svar við ávarpi prcf. Chu tu-Nán.
tmmmi
e
O’l
Ö*
Haf
.JS. 'U
Tibögur tippstiilingarnefndar og trúnaðarráðs fé-
lagsins um stjcrn og aðra trúnaðarmenn félagsins
fyrir árið 1958, liggja frammi í skrifstofu Hlífar
Vesturgötu 10 frá og með 23. jan. 1958.
Öðrum tiliögum ber að skila í skri&tofu V.m.f.
Hiífar fyrir kl. 6 e.h. sunnudaginn 26. janúar og
er þá framboðsfrestur útrunninn,
Kiörsíjórn V.ni.f, Hlífar.
tóku.m að bera sömu tilfinningar
í brjósti um Mao þennan.
Enda þóít ég hafi ekki með
öllu komizt hjá að nema fróðleik
úr bókum og blööum um Kína,
þá get ég hiklaust sagt, að á ein-
um 'degi, mínum fyrsta degi í
Kína, þegar ég reikaði um Can-
lon, aflaði cg mér meiri fróðleiks
um landið en ég hafði áður öðlazt
álla ævina, Á þessum dögúm í
Pcking hafa mín norður-evrópsku
augu litið márgt nýtt.
Ekki get ég annað en játað, að
mikilli furðu vorum við ferðafé-
iagarnir lostnir morguninn sem
við komum hingað og skoðuð-
um „Musteri himins'ns". Við
handíðir. Eg skal eingöngu geta
þess, að þegar maður stendur
andspænis fullkomnun mannlegs
i/erks, efast maður ekki um. að
þjóðinni er gefinn smekkur, hug-
kvæmni, greind og gjörhygli,
sem hefur gert henni fært að
gera þessa óviðjafnanlegu hluti
fyrir ýmislegar keisaraættir, kúg-
ara þjóðarinnar. Þessari þjóð
mun einnig auðnast að skx-eyta
sitt nýja þjóðfélag og gera það
hið fullkomnasta, ekki í þágu
keisara eða hirðmanna, lieldur
fyrir hina sönnu keisaraætt Kína,
kínversku þjóðina.
Það fylgir starfi mínu sem rit-
höfundar, er skriíar fyrir margar
þjóðir, að heimsækja ýmisleg
lönd. Ég þekkiýmislegþjóðíélags-
kerfi og hef með eigin augum
séð, hvernig fólk lifir innan
hinna ólíku þjóðfélagshátta.
hátta.
í iönaum þeim, sem land mitt
tilheyrir, Norðurlöndum, hafa
bróazt félagshættir, sera byggðir
eru á meðalvegi milli sameignár-
s’.efnu og auðstefnu.
Ég hef heimsótt lör.d, sem búa
við -hreinan kapítahsma, þó þau.
séu ekki, fasisísk, á . tírnum iðn-
væðingar og ríkisframtaks. ■
■ Og ég cr tiður gest-úr í löndum,
bar sem upp hefúr verið tekið al-
ræði creiganna, sern bráðabirgð-
arráðstöfun, en stefnt að algerunr
og tiislökunarlausum sósíalisma.
Mér þykir vænt um að eiga í
ölium þessum löndum kæra vini,
sem aðhyllast hin ólíkustu þjóð-
félagskcrfi. I öllum þessum lönd-
o kann ég að ýmsu leyti vel
við mig. Einnig finn ég í flestum
þess'jnr iöndum og ólíkum þjóð-
félagsháttum ýmsa hlúti, sem
mér lika vcl, og aðra hluti, sem
líkar miður.
Ég hef kynnst ýmsum kenn-
ingum á ævi minni, trúarkenn-
ingum og vísindakenningum, sér-
' trúarflokkum og rétttrúarmönn-
um. Vera má, að öll ,,ideologia"
sé það sem næst kemst því, er
forðum var kallað trú. Mig hryll-
ir við þessu orði, enda þótt ég
þurfi stundum að nota það.
í augum ferðamanns, sem á sér
vini meðal margra þjóða og hefur
á ævi sinni kynnst vandlega rök-
senidaleiðslum ólíkra hugmynda-
kerfa, er það ekki ráðlegt að að-
hyllast nokkurt kenningingar-
kerfi í svo ríkum mæli að hann
gleymi sinni óbrjáluðu skynsemi.
Þó er það enn verra, ef menn
gerast svo steinrunnir í rétttrún-
aði sínum’, að þeir gleymi mann-
kyninu sjálfu. Mér er ekki ljóst,
hvert rétttrúnaður getur leitt
, menn, ef þeir týna skynsemi sinni
^ eða gleyraa að beita henni. Ætti
ég mér ósk, myndi mig langa til
að finna þjóðleið þvert urn þær
stríðandi altæku kenningar og
ideologisk landamæri, sem hafa
skipað nútímanum sess með á;
tökum kristinnar trúar og Islams
á öndverðum miðöldum, þjóðleið
um þverar kennisetningar, slag-
orð og upphrópanir, sem í mörg-
um tilíellum eru andstæð heil-
brigðri skynsemi hins óbrjálaða
manns, þjóðleið þvert um sakar-
giftir og brigzl, um þær sífelldu
fyilirútshótanir um morð, senr
bcrast úr bá'ðum herbúöum, þjóð-
leið hinnár heilbrigðu skynsemj.
sem liggui' til.mannkypsins sjálfs.
Ég trúi á mannkynið og leitast
við að tala af skynsemi. Ég er
kominn til yðar, gagntekinn af
virðingu óg vinarhug, þegn ein-
hvers minnsta þjóðfélags í heimi,
gestur hinnar stærstu allra þjóða.
í nafni mínu og félaga minna og
í nafni míns fjarlæga lands óska
ég Kinverjum allra heilla og
hamingju á þeirri leið, sem þeir
haf'a valið sér. Ég óska þess, að
þeim megi auðnast að tryggja
fullkomið samféiag í Kína, þjóð*
félag er sæmir skynsemi þeirra,
iðni og hugkvæmni.
(Ræðan var flutt á ensku.
Þýðingin er ekki höf-
undar).