Þjóðviljinn - 26.11.1958, Blaðsíða 12

Elziu skýrslur nm kaup verke-
r
rnaimei á Islandi, árm 1798-1799
Ríkisskjalasafni Danmerkur
Sverrir Krisiiáussoit fann þær
Frá Innréttingum Skúla fógeta
Á s.l. hausti leitaði Sverrir Kristjánsson sagnfræðingur
i Skjalasafni verkalýössamtakanna í Kaupmannahöfn aö
heimildum fyrir tengslum milli íslenzku og dönsku verka-
lýssamtakanna, — en ekkert fannst. Hinsvegar fann
Sverrir í danska Ríkisskjalasáfninu skýrslur um kaup
og vinnuafköst verkamanna í Innréttingum Skúla fó-
geta.
Um þetta segir svo í skýrslu
Alþýðu sa mbandsins:
Samþykkt var á miðstjórnar-
fundi 17. september 1957 að
verja allt að 2000 dönskum
ikrónum til að kanna það í
skjalasafni dönsku verkalýðs-
samtakanna. hvort þar fyndust
engini skjöl eða bréf, sem á
einn eða annan hátt sýndu
tengsl milli verkalýðssamtaka
ok'kar og Dana á fyrstu árum
og áratugum fslenzkra verka-
lýðssamtáka. Vitað er að Þor-
steinn Erlingsson kom frá Dan-
mörku til Seyðisfjarðar sama
árið og Verkamannafélagið
Fram á Seyðisfirði var stofnað,
1897. Vitað er einnig, að stofn-
un prentarafélagsins eldra átti
að nokkru rót sína að rekja
til íslenzkra prentara, sem
störfuðu í Kaupmannahöfn og
kynntust þar stéttarsamtökum
danskra prentara. Og þá er
einnig alkunnugt, að Ólafur
Friðriksson var nýkominn frá
Danmörku 1915, þegar hann
með eldmóði sín^n hratt a,f
stað stöfnun margra verkalýðs-
félaga víða um land og færði
nýtt fjör og efldan þrótt í
starf verkalýðsfélaganna. Þessi
fjörkippur leiddi síðan til stofn-
unar Alþýðusambands Islands.
En samt sem áður erum við
alls ófróð um það, hvort þýð-
ingarmikil gögn kunna e.t.v.
að finnast í skjalasafni danska
Alþýðusambandsins, eða hvort
þar er ekkert slíkt að hafa. —
Þetta er óviðunandi. Um þetta
verðum við að afla okkur fullr-
ar þekkingar.
Vegna þessa voru allir mið-
stjórnarmenn sammála um, að
fara þess á leit við Sverri
Kristjánsson, sagnfræðing. sem
þá var í Kaupmannahöfn við
heimildarannsóknir og gagna-
söfnun íslenzkrar sögu í dönsk-
um söfnum, að hann tæki að
sér að framkvæma þessa at-
hugun fyrir Alþýðusambandið.
Tók Sverrir þetta að sér, en
fann engin gögn frá fyrstu ár-
um eða áratugum íslenzkra
verkalýðssamtaka.
Syerrir skýrir þannig frá at-
hugun sinni:
Œlaustið 1957 vann ég að
rannsóknum í Skjalasafni verka-
Framhald á 10. síðu.
Fjöltefli Friðriks Ólafssonar
í þessari viku og þeirri næstu
þlÓÐVIUINN
Miðvikudagur 26. nóvember 1958 — 23. árgangur — 270. tbl
íhaldið lætur bera hjón með
fjögur ung hörn út á götuna
Bauð fjölskylduimi geymslu fyiir innhú-
ið. en ætiar henni sjálfri ekkert þak yfir
höfuðið
í gær unnu bæjaryfirvöldin hér í Reykjavík þaö af-
rek aö láta bera hjón meö fjögur börn, 2ja til 11 ára, út
á götuna, en þau bjuggu í húsnæöi, sem bærinn á aö
Þorfinnsgötu 16.
Aðdragandi þessa atburðar I eigur sínar. Hafði maðurinn
Teflir þrívegis í Sjómannaskólanum
50—60 manns í hvert sinn
við
Landhelgi Iraks
færð út í 12 milur
Stjórn Iraks hefur ákveðið
að færa landhelgina út í 12
mílur.
Blaðið AI Iloura í Bagdad
segir í þessu sambandi: „Hin
gömlu stjórnarvöld landsins
gerðu aldrei neinar ráðstafanir
til að festa löfesögu Iraks yfir
sjónum við strendur Iandsins.
Enda þótt þeim væri fuli kunn-
ugt um mikilvægi slíkrar lög
sögu, gcrðu þau aldrei neitt
sem ekki var samþykkt af
Bretum og Bandaríkjamönnum
sem ævinlega hafa brotið gegn
landlielgi annarra landa“.
Blaðið segir að þessi ákvörð-
un ríkisstjórnarinnar „sé ekki
aðeins írak í hag, heldur einn-
Ig staðfesting á alþjóðareglum
sem flest riki viðurkenna og
í'ara eftir“.
í þessari viku og þeirri næstu gefst allt að 180 skák-
unnendum kostur á aö etja kappi við Friðrik Ólafsson
stórmeistara í fjöltefli í Sjómannaskólanum.
Taflfélag Reykjavíkur gengst
fyrir fjöllefli þessu n.k. föstu-
dag, þriðjudaginn 2 desember
Friðrik mun tefla við 50—60
manns í hvert sinn og eru þeir,
sem vilja tryggja sér þátttöku,
beðnir um að láta skrá, sig í
Breiðfirðingabúð í kvöld. Þátt-
takendur verða að hafa með sér
töfl, en þátttökugjald er 40 kr.
fyrir manninn
Að öllum líkindum verður fjöl-
tefli þetta eina skákkeppnin sem
FHðrik Ólafsson tekur þátt í
hér heima fram yfir áramót,
því að um jólaieytið fer hann ut-
an til keppni á skákmótum er-
lendis.
er sá, að nú er verið að rýma
ibúðarhúsnæðið að Þorfinns-
götu 16, þar sem það á að
taka til annarra nota. Var
manninum, sem er bifreiðar-
stjóri, tilkynnt, að hann þyrfti
að rýma húsnæðið, og bauð
bærinn honum fyrir röskum
mánuði síðan annað húsnæði,
inn í Höfðaborg. Það var hins
vegar svo lítið, að hann taldi
það algerlega óviðunandi fyr-
ir sig með svo stóra fjölskyldu
og spurðist fyrir um, -hvort
hann gæti ekki fengið íbúð, sem
hann vissi að var laus ,í hús-
næði bæjarins við Skúlagötu.
Vissi hann ekki annað en það
mál væri í athugun.
Nú fyrir nokkru var mannin-
um svo tilkynnt, að hann yrði
borinn út, ef hann rýmdi ekki
íbúðina þegar i stað. Var þá
annað fólk flutt í íbúðina í
Höfðaborg, og þóttist bærinn
ekkert húsnæði hafa handa
honum og f jölskyldu hans. Hins
vegar var honum boðin geymsla
fyrir innbú sitt, svo að það
þyrfti ekki að velkjast á göt-
unni með fjölskyldunni.
Alls fékk maðurinn þrjár
útburðartilkynningar, en af.
framkvæmd varð ekki fyrr en
í gær eftir hádegið, er fulltrúi
frá bænum kom og lét með
fógetavaldi bera hann og fjöl-
skyldu hans út á götuna með
ekkert húsnæði fengið í gær-
kvöldi og stóð uppi á götunni
með konuna og börnin, og eina
úrlausnin, sem hann fékk hjá
bæjaryfirvöldunum var sú, að
þau tilkynntu barnaverndar-
nefnd hvemig komið var.
Framhald á 3. síðu.
Afmælisfagn-
aðurinn verð-
ur 3. des.
Afinælisfagnaðiir Sósíal-
istaflokksins verður haldinn
að Hótel Borg miðvikudag-
inn 3. desember n.k.
Meðal dagskráratriða:
Fagnaðurinn settur:
Brynjólfur Bjarnason.
Ræða: Steinþór Guð-
mundsson.
Upplestur:. Halldór K.
Laxness.
Einsöngur: Guðrún
Tómasdóttir.
Gamanþáttur.
Dans.
Nánar auglýst síðar.
Friðrik Ólafsson
og föstudaginn 5. des. Teflt verð-
ur í Sjómannaskóianum, sem
fyrr segir, og hefst skákkeppn-
in kl. 8 öll kvöldin.
Mdui* i vél-
báti vié ver-
Imilarbry gg j u
Laust fyrir kl, 4 síðdegis í
gær hringdi drengur til slökkvi-
liðsins og tilkynnti, að eldur
logaði í vélbát við eina af ver-
búðarbryggjunum hér i höfn-
inni. Þegar slökkviliðið kom á
vettvang, var nokkur eldur í
lúkar vb. Sæfeta RE-233. Eldur-
inn var fljótlega slökktur og
urðu smávægilegar skemmdir af
völdum elds og vatns. Skipverjar
munu hafa brugðið séi frá sem
snöggvast og kviknaði í á meðan
— Vb. Sæfeti er í eigu Hilmars
Hallvarðssonar og fieiri.
Til félagsinanna Sósíal-
istafélags Reykjavíkur
Með liappdrætti Þjóðvilj- pyngju verlilamanna og ann-
ans leiáar Sósíalistaflokkur- arra þeirra, sem styðja bar-
inn enn sem fyrr stuðnings áttuna fyrir sjálfstæði lantls.
allra þeirra, sem skilning ins og bættum lífskjörum
liafa á þvj þýðingarmiltla vinnandi fólks; þeirra, sem
lilutverki, sem Þjóðviljimi skilja að sú barátta er eina
hefur að rækja í baráttu ís- örugjja undirstaða allrar
lenzkrar alþýðu. Blaðið lief- menningar og raunverulegra
ur nú um núnlefja 20 ára framfara.
skeið verið liæfasta vopnið Stjórn Sósíalistafélags
í sókn viiinandi manna á ís- Reykjavíkur vill sérstaklega
landi til bættra lífskjara. beina því til allrp meðlima
Hann hefur einnig verið flokksins að nota vel vikurn-
helzta brjóstvörnin í barátt- ar, sem eftir eru af sölutimþ
unni gegn árásum erlendra happdrættisins til þess að
stórvelda á íslcnzk Ifandsrétt- glæða þann skilning á lilut-
indi og tilraunir auðvaldsins verki blaðsins. sem er nauð-
til að flækja þjóðina í liern- synleg forsendía fyrir góð-
aðarmök við ágengustu um árangri í þessari fjár-
striiðsöflin í heiminum. Og öflun. Við viljum livetja
hversu oft hefur ekki blað alla félagsmenn til þess að
okkar eitt og móti straumi taka nú þegar til starl'a af
trylltra áróðursgaldrla bein- fullum krafti og lini'g ekki
línis orðið að standa vörð önnuin fyrr en liver og einn
um lieilbrigða skynsemi og hefur lagt fram þann skerf,
ótruflað vit? sem hann má.
Þjóðviljinn liefur að sjálf-
sögðu ekki átt í aðra sjóði Stjórn Sósíalistafélags
að sækja framfæ/rslu sína en Reykjavikur.
Iðnaðarhverfi
við Grensásveg
Á fundi Félags íslenzkra iðn-
rekenda sl. laugardag var gerð
grein fyrir til’.ögum, sem skipu-
lagsdeild bæjarins hefui verið að
vinna að um byggingu iðnaðar-
húsa við Grensásveg. Er gert ráð
fyrir að á landsvæði því, sem
markast af Mikjubraut að sunn-
an, Grensásvegi að vestan og
Suðurlandsbraut að norðan, verði
byggð iðnaðarhús, sex að tölu,
þrílyft á kjaliara. Stærð hvers
húss er 1680 fermetrar, en sam-
anlagður gólfflötur allra húsanna
rúmiega 30 þús. fermetrar. Við
vesturenda húsanna, sem snúa
eiga í austur-vestur þvert á
stefnu Grensásvegar og um 40
metra frá sjálfum vegjnum, er
gert ráð fyrir lágri verzlunar-
byggingu.
t framhaldi af þessum fyrir-
huguðu iðnaðarhúsum og í
tengslum við þau tii norðurs,
næst g-atnamótum Grensásveg-
ar og Suðurlandsbrautar, er
haldið opnum möguleika á bygg-
ingu stórhýsis, sem í yrðu skrif-
stofur, verZlanir, matsalir og
Framhald á 3. síðu.
Ágæt sýning í
kvikmyndaklúbb
Æ. F. R.
Hin hcimsfræga og margverð-
launaða kvikmynd „Beitiskipið
Potemkin“ var sýnd í félags-
heimili ÆFR í gær. Kvikmyndin
er þögul og gerð af meistaranum
Eisenstein árið 1925 Þeir Þor-
geir Þorgeirsson og Þrándur
Thoroddsen sýndu myndina,
skýrðu frá sögu hennar og upp-
byggingu, og svöruðu fyrirspurn-
um sýningargesta og ræddu um
kvikmyndalistina almennt.
Mikil aðsókn var að sýning-
unni og var félagsheimilið þétt-
skipað áhugasömum sýningar-
gestum.
Næsta kvikmynd, sem sýnd
verður í kvikmyndaklúbbnum,
er „Alexander Nevski", en sú
mynd ér einnig gerð. af Eisen-
stein. Músikin er eftir Prokoféff.