Þjóðviljinn - 15.01.1961, Blaðsíða 7

Sunnudagur 15. janúar 1961 — ÞJÓÐVILJINN — (7
f
Leikfékg Reykjavíikur:
eftir
löKral lakebssen
Leikstjóri: Helgi Skúlason
Sá atburður gerðist . á
fimmtudagskvöld í Iðiió gömiu
að nýtt leikskáld 'islenzkt
kvaddi sór hljóðg og var vel
fagnað af þóttslcipuðum saln-
iim, enda sjaldséðir hvítir
ihrafnar. Frumsmíð Jökuls
Jakobssonar, hins unga en góð-
kunna sagnaskáJds og blaða-
manns er csvikinn grínleikur
eins og nafnið bendir til,
hreinræktaður farsi, og
hnökróttur og gallaður á
ýmea lund sem vænta má, en
svo fjörmikiil á köflum að
óhætt er að sná honum :geng-
is og vinsælda.
Frumlegt ;er glens þetta
ekki -þegar á allt er litið og
svipar ærið víða til annarra
grínlei'kja er samdir hafa ver-
ið og sýndir á landi hér.
einkum á síðustu árum. Það
hefur tíðkast í fjóra áratugi
að sæma kátlega náunga ætt-
arnöfnum á borð við 'Eraml-
an og Eggjárn og að fljót-
færni og heimsku lögreglunn-
ar reykvfeku verið skopazt
jafnlengi; og fegurðarkeppni,
mútum og fégjöfum kynnt-
umst við rækilega á sviðinu
Iiristin Aiuia Þórarinsdóttir sem forstjóradóttirin Iða Brá og
Guðmimdur Pálsson sem einkaritarinn

Prag til tondon ásamt
seMhl kóhu sinni og þar
varð hárin að byrja að
nýju, óþéliktur og peninga-
lauítj
1 '>:í4 gáí hann allmikla
periihgaiiþphæð til rúss-
neskra og þýzkra her-
manna er særðúst við Stal-
* iftgþá«l, - "éri þ’á“ var hann
orðinn þekktur listamaður
í Englandi.
1947 gerðist hann brezk-
ur rikisborgari.
1951 var hann gerðup að
heiðursborgara í fæðingar-
bæ s-'num.
1952 var haldin sérsýn-
ing á verkum hans á; 26.
Biennalnum í Feneyjum.
Baldur Ilólmgeirsson og Birgir Brynjóifsson sem lífverðir Óla
sprengs, Árni Tryggvason sein ÓIi innbrotsþjófur og Þor-
stcinn Ö. Stephensen sem Jón Bramlan forstjóri.
ekki alls fyrir löngu. Þótt
jþráðurinn virðist nokkuð slitr-
óttur við fyrstu sýn tekst
höfundinum að skapa sam-
fellda sögu og flækjur bæði
stórar og smáar; öllu erfið-
ílegar reynist honum að greiða
úr þeim öllum svo vel fari.
Sú er uppistaða leiksins að
framleidd er í höfuðstaðnum
ný tegund sælgætis, pókók að
nafni, o;g útrýmir öllum sæt-
indum öðrum á skammri
stundu, enda eiturbras hið
mesta — neytendurnir
sijóvgast áður en varir, bless-
uð hörnin missa málið og
jarma eins og graslömb; loks
er grafizt fyrir upptck hinn-
ar válegu pestar og börnin
læknuð, og má ekki tæpara
standa. Spyr.ia má hvort veiki
bessi 'eigi ætt sína að rekía.
til deleríum búbónís eða
siálfra ,.Nashvrninganna“ sem
margir hafa hevrt geiið. ef
til viU er líkingin tilvil.iun
ein. Tveir n^ungar koma mest
við í<ö<r»i hinnar óhw»nauleflru
framleiðslu. glæpamenn báðir
tveiv en næstn ólíkir: annar
forr-íkur og volduír'”' bnr°'ois,
tví íiVp mrirt/i i r m ° t+arstó1 oi
Ivirðfélap’sins og hiá'rrirheria,
b’rin lao-Vipnrnr Og blásna.uður
innhrotebirifiir. nvkominn rf
TJt.labra-nni. Ofl sá, er endir-
inn pð binn firrrí er gprðlir
að bióðbptiu og ]ílknp°ki r f
ikonnrri rnit?i' U"r>í í Óiskin-
li’' ;5Í. pn c.á oíðnri k^irrðnr rak-
U’" r r , Æ.4*Qíninn; bonnig Pr
rc''*',í-rríc!| Jiri’rpkc! rr nU_
m’l’ili -tr—, l-» oíl Viv’ rrðn t-io’i’l J
crv’nlrvilr T"-1 -n 1 r- botnVanc*- °in r—
rnálaaniUin.-r bnmsians gróða-
fíkn og dýrkun mammons
verða fyrir örvum hans. En
honum hættir til að hrópa
of hátt eins og ungum mönn-
um er títt, og verulega bein-
skeyttur er hann ekki né
ádeilan nýstárleg; önnur gam-
ans'káld íslenzk hafa mælt
svipað áður.
Og þó ætla ég sízt af öllu
að saka hið unga leikskáld
um skort á k'Imnigáfu og
hugkvæmni, honum dettur
ýmislegt fyndið og skrýtið í
hug, kemur manni á óvart
þegar minnst varir og hlýtur
mikinn hlátur að launum.
iSkemmtilegastur cg bezt sam-
inn er annar þáttur leiksins
að mínum dómi, en þar heýja
þrjár stúlkur harða og tví-
sýna baráttu um líkama og
sál innbrotsþjófsins Óla
sprengs, og öll viðhorif þeirra
eins broslega ólí'k og þær
sjálfar Lagskona Óla og
barnsmóðir Gauja gæs vill
ekki breyta honum í neinu,
fegurðardrottningin og auð-
mannsdcttirin Iða Brá vill
fyrir hvem mun gera hann
að stórglæpamanni, og ioks
þráir Elín, jarðeigandinn
norðlenzki það eitt að bjarga
sál hans og gera hann að
Framhald á 10. síðu.
uimmii!MiiiimiiiiiiuimiiiíiHiiimiimi!HiH!m!Huuiumiu!;iiuii:iE!Ei:uuiMEi!)i!!i<Eíi:t!P!!i;iii[imiHH:HiE!:ii>
.ukhing útlánu er mcirgfa
I meiri en kunngert hámcsrk
E Nú er sannað, að sagan
- um halla Útfiutningssjóðs
= var ósönn.
E ÍÞað liggur lílca óumdeilan-
E lega fyrir of háar er-
E lerjlar skuldir voru ekki á-
E stæðan til þess að viðreisn-
E in var samþykkt. 'Hagur IJt-
= flutningssjóðs er þannig nú,
” aS hann getur greitt 90
= milljónir króna í vátrygging-
E nriógjölíl fiskiskipaflotans.
E Og föst erleml lán íiafa
E hæltkað nm 440 milljónir á
E 10 viðreisna rmánuðu m.
E Þær höfuðforsendur við-
E reisnarinnar, að Útflutnings-
E sjóður væri á hausnum og
E að erlendar skuldir þjóðar-
E innar væru orðnar of miklar,
~ hafa því reynzt falskar.
1 Aukning 421
| millj. á níu mán.
E 'En það var sitt hvað
E fleira, eem gerði viðreisnina
E óhjákvæmilega að sögn við-
~ reisnarpostulanna á sínum
= tíma.
E;n ástæðan var sú, að
= ríkjandi væri i landinu
E „lánsf járþensla" eins og það
hét á hinu lærða hagfræði-
máli. Eða á almennu máli:
Útlánin voru of mikil, bank-
ar og sparisjóðir höfða veitt
alltof mikil lán.
I greinargerð viðreisnar-
frumvarpsins sagði: að
stöðva yrði lánsljárþensluna
og að draga yrði verulcga
úr útlánum.
Ríkisstjórnin lýsti því yf-
ir, að hún mundi 'hlutast
til um, að útlána-aukningin
1960 yrði ekki meiri en 200
niilljónir króna.
Þannig var viðreisnm t.d.
hinir gífurlega háu útláns-
vextir, réttlæta með naiið-
syn þess að minnka ætti
útlán bankanna.
En hver hefur reynslan
orðið ?
Samkvæmt Ilagtíðindum
hefur íitlánaaukning bank-
apna numið 421 milljón kr.
á árinu 1960 til bktóherloka.
Og þessi útlánaaukning
hefur átt sér stað, á þeirn
tima, sem birgðir í landinu
af útflutningsvörum hafa
minnkaöi.
'Ráunverulega er þó út-
lánaaukningin mikln meiri,
en þessar tö'ur segja. V;ð
tölur Iiagtíðinda má raun-
veru’ega bæta öllum erlendu
vörukaupalr.nunum , cn þar
er Um stórauk'n Ipn til
verslunarinnar að ræða.
Áður uröu bankarnir að
að stanila undir auknum
lánum innflutningsins, en
nú hafa erlend vörukaupalán
kom'ð þar í staðinn.
Þannig hefur alít skrafið
um „lánsf járþensluna", og
ætlunina að draga úr úílán-
um, reynzt falsið eitt.
Þeir erfiðleikar, sem við-
reisn'-n hefur valdið atvinnu-
vegunum, hlutu að leiða til
þess, að auka yrði útlánin
en ekki mýinka þau, eins
og sagt var.
Okurvextimir hafa leitt
taprekstur yfir mcrg at-
vinnufvrirlæki. Hefði ,rík:s-
stjórnin ekki gripið til
aukinna út.Lána, t.d. tíþ sjáv-
arútvegsins, hefði stöðvnn-
in oroið ennþá almennari og
áhrifameiri, en þó hefur
orðið.
Skuldaskilalán útgerðar-
innar. sem nú eru boouð, eru
raunverulega Ián til þer-js að
greiða töp viðreisuarinhar.
Þau ’án vei*ða brátt ný út-
lánaaukning, vcrði viðíeisn-
inni elíki létt af. '
| Viðreisnin var byggð á fölskum forsendum