Þjóðviljinn - 02.11.1961, Qupperneq 1

Fimmtudagur 2. nóvember 1961 — 26. árgangur — 252. tölublað
Askjagýs
Sprenging var í austasta
gignum við Öskju á sunnu-
daginn. Hraungusurnar þeyt-
ast 50 til 100 metra í loft
upp. Xil hægri sést einnig
sprenging í næsta gíg fyrir
vestan. — Myndina
tók Þorleifur Einars-
son jarðfræðingur.
Viðtal við hann um
rannsóknarleiðang-
urinn til Öskju eg
fleiri myndir er að
finna á blaðsíðu
ALGEIRSBORG og PARÍS^
1/11 — A.m.k. 76 serk-
nesldr kröíugöngumenn
voru drepnir ,aí frönskum
hermönnum í Alsír í dag. j
Þjóðfrelsishreyfing Alsír-
hua hvatti til fjölda-
gangna í dag í tilefni.
þess að 7 ár eru liðin síð-
an styrjöldin í Alsír hófst.
A.m.k. þrír franskir her-
menn voru vegnir í átök-
unum. Hundruð manna
sœrðust.
Frönsku yfirvöldin í Alsír
höfðu lagt bann við öllum kröfu-
göngum og fjöldafundum serkja
í tilefni styrjaldarafmælisins.
Höfðu Frakkar 400.000 manna
herlið vígbúið í morgun til að !
bæla n.'ður fjöldagöngur serkja.
Serkir höfðu bannið að engu,
en fylgdu áskorun Þjóðfrelsis-
hreyfingarinnar Qg fóru í hóp-
göngur tugþúsundum saman
víða í Alsír. Frönsku hermenn-
irnir hófu viða skothríð á kröfu-
göngufólkið og stráfelldu það,
bæði konur og karla. í einni
frétt segir að flugvél hafi hrap-
að n'ður í mannfjölda á útifundi
í þorpi einu og hafi 25 manns
farizt þar.
Með verkföllunum hafa verkamenn
nnnið slórsigra í kjaramálum
• Þrír þingmenn Alþýðubandalagsins, Alfreö Gíslason,
Einar Olgeirsson og Eðvarð Sigurðsson, ræddu að
gefnu tilefni gildi verkfallsbaráttu alþýðunnar á
fundi sameinaðs þings í gær, og sýndu fram á með
eftirminnilegum dæmum, hversu árangursrík sú
barátta hefur orðið.
Frakkar aðvaraðir
Útlagastjórn Alsírbúa gaf
frönsku yfirvöldunum þá aðvör-
un í kvöld, að það myndi hafa
hinar alvarlegustu afleiðingar ef
haldið yrði áfram fjöldamorðum
á kröfugöngufólkinu. M.'nnt er á,
að meðan serkir fóru í friðsamar
kröfugöngur, hafi franskir her-
menn hafið skothríð á varnar-
laust fólkið af fullkomnu misk-
unnarleysi.
f Frakklandi var einnig mik'll
viðbúnaður og fjölmennt herlið
á sveimi, þar sem yfirvöldin ótt-
uðust óeirðir. í París var varo-
að plastsprengjum að serknesk-
um hópgöngumönnum. Ekki
er get;'ð um manntión en nokkr-
ir munu hafa særzt.
í Alsír réðust franskir lög-
reglumenn og hermenn sumstað-
Framhald á 5. síðu.
Tilefn'ð var tillaga til þings-
ályktunar sem Jón Þorsteinsson
flytur „um að reikna út tjón af
völdum vinnustöðvana“.
Alfreð Gíslason tók fyrstur til
máls að lokinni framsöguræðu
Jóns. Benti hann strax á, að
tillagan fjallaði um útreikning
á tjóni af verkföllum, og tek'ð
fram í greinargerð að með því
móti verði það „metið réttilega
til frádráttar þeim ávinningi eða
kjarabótum sem af þeim hlýzt“.
En hinsvegar værj ekki minnzt
á að reikna út kjarabæturnar
og raunar væri það svo um
margskonar ávinning verkfalla,
að erfitt yrði að reikna hann út
í tölum. Tók Alfreð skýr dæmi
úr íslenzkri verkfallasögu um
slíkan ávinning, sem m.a. hafði
ver'ð í þvi fólginn að hindra al-
menna kauplækkunarherferð eða
að knýja fram viðurkenningu á
verkalýðsfélagi sem samningsað-
ila.
Komst Alfreð að þeirri niður-
stöðu að verkföll hefðu reynzt
Iaunþegum úmetanlegt tæki í
baráttu beirra fyrir bættum
i kjörum og aukinni menlningu.
VerkfiiII hefðu langoftast leitt
til góðs fyrir verkfallsmenn,
fyrir launþegana í heild og fyr-
ir alþjóð.
Frádráttarliðurinn, sem hér
væri lagt til að einn yrðj reikn-
aður út, í áróðursskyni, hefði
haft hverfandi lítil áhrif hjá á-
vinningnum af verkföllum fyrr
og síðar. Tilgangur tillögunnar
væri áróður.'nn einn, að reyna
að undirbyggja áróður atvinnu-
rekenda gegn verkamönnum og
öðrum launþegum.
Einar Olgeirsson lagði áherzlu
á að íslenzkir verkamenn hefðu |
beitt verkfallsvopninu af fyllstu I
ábyrgðartilfinningu. Einm'tt nú '
síðustu þrjú árin hafi verkalýðs-
félögin gefið ríkisstjóm og at-
vinnurekendum óvenjulegt tæki-
færi að komast að samkomulagi
v.'ð verkalýðshreyfinguna án
þess að til verkfalla þyrfti að
koma. Það tækifæri hafi ekki
verið notað, vegna þess að rík-
isstjórn og atvinnurekendur
hugðust geta brotið verkalýðs-
hreyfinguna á bak aftur. Þegar
verkamenn svo loks fóru af stað
sl. sumar og sigruðu, beitti rík-
isstjórnín hefndarráðstöfunum
gengislækkunarinnar.
Einar tók mörg dæmi þess
að tvenns konar verðmæti ynn-
Telur gei
í fréttaauka í útvarpinu í gær-
kvöld ræddi prófessor Þorbjörn
Sigurgeirsson um geislunarmæl-
ingar og geislunarhættu hér á
landi. Sagði hann að geislun hér
hefði náð hámarki veturinn
1958—1959 eftir sprengingarnar
1958. Síðan hefði dregið úr
geislunmni þar til hún óx aftur
eftir 18. september sl. og hefur
síðan verið nálega helmingur
þess. er hún var mest 1958—
1959. Prófessorinn bjóst við, að
geislunin myndi verða nokkrum
sinnum meiri en hún hefur hér
mest verið, þegar áhr'fa fer að
gæta hér frá stóru sprengingun-
um á dögunum. Hins vegar
taldi hann, að ekki myndi stafa
nein hætta af geisluninni, hún
yrði ekki svo mikil, með henni
yrði þó fylgzt og m.a. gerðar
mælingar á geislavirkni regn-
vatns ekki aðeins hér í Reykja-
vík heldur og frá Akureyri og
úr Vestmannaeyjum.
Framhald á 5. síðu.
Friðvænlegar horfur á
Laosréðstef nunnl
GENF 1/11 — Laos-ráðstefnan í Samkvæmt fréttum vestur-
Genf steig í dag stórt skref íveldanna var samþykkt að veita
áttina til fulls samkomulags íeftirlitsnefndinni vald t.l aðgerða
Laos-deilunni. Fulltrúar ríkjannaþegar hún þarf á að halda. All-
14, sem þátt taka í ráðstefn-ir erlendir hermenn og sérfræð-
unni, náðu samkomulagi umingar í hernaði skulu fara þeg-
starfsreglur nefndarinnar semar í stað brott frá Laos. Bann-
sjá á um framkvæmd vopnahlésað er að flytja erlent herlið og
í Laos. Framhald á 5. síðu.