Þjóðviljinn - 21.11.1961, Qupperneq 10

UR YMSUM ATTUM
Lítil kvxttun
til Bjarna
: frá Hofteigi
1 Frjálsri þjóð 11. nóv. sl.,
í grein sem ber heitið: „Fá-
einar línur til Þjóðviljans11,
víkur þú, Bjarni, eftirfarandi
orðum að Þjóðviljanum og
þættinum „Fiskimál“:
„Mér væri ofarlega í hug
að segja iþér, að næstliðin
missiri finnst mér þú öllu
þyrrkingslegri en áður á þeim
15 árum, sem ég get borið um
:: efni þitt. — Það er fyrst fiski-
mál Kúlds og síðan Síberíu-
; saga Bergmanns, síðan fiski-
. mál og Moskvubréf Berg-
manns og að lokum fiskimál
og sovétgrein Bergmanns".
Bjarni minn, á þessari upp-
talningu þinni sé ég, að þú
hefur tekið eftir þættinum
Fiskimál. En hinsvegar ber
tónn greinarinnar það með
sér, að þú álítur því rúmi
Þjóðviljans ekki nógu vel
varið sem undir þáttinn hefur
farið. Það er einmitt af þessu
tilefni, sem ég vil ræða við
þig í fáum orðum.
Þú ert nefnilega fyrsti mað-
urinn sem ég hef getað kom-
izt í snertingu' við, sem vilt
sýnilega losna við skrif um
fiskimál úr blaðinu. Þegar ég
tók að mér í sl. marzmánuði
að skrifa fyr-st um sinn reglu-
lega nokkra þætti um þessi
mál, þá gerði. ég það með
hálfum huga og lofaði engu
um framhald, því mér var
strax ,í upphafi ljóst hve erf-
itt væri að skrifa um þessi
veigamiklu mál á hlaupum.
En það er bezt að þú vitir
að ástæðan fyrir því að ég
hef ekki ennþá lagt niður
þáttinn um fiskimál, er sú og
sú ein, að tugir manna víðs-
vegar af landinu hafa komið
persónulega að máli við mig
og bókstaflega beðið mig um
að halda þessum skrifum á-
fram. Innan þessa áhuga-
mannahóps, eru verkamenn,
hásetar, skipstjórar, útvegs-
menn iðnaðarmenn og
menntamenn, sem sagt menn
úr flestum starfsgreinum þjóð-
félagsins. Það er þessi áhugi
fplksins, sem hefur knúið
mig til þess, að halda þætt-
inum áfram til þessa dags, .
þrátt fyrir oft erfiðar aðstæð-
ur. Þó getur svo farið að ég
verði að leggja þáttinn niður,
sökum þess að ég fái ekki
tíma til að annast hann fyrir
öðrum verkefnum sem að
kalla. Þannig standa þá sakir
með skrifin um fiskimál í
Þjóðviljanum, Bjarni minn.
Það er hreint ekki svo ólík-
legt, að þú losnir við þessi
þyrrkingslegu skrif úr blað-
inu áður en langur tími lið-
ur (nema eitthvað sérstakt
komi til).
En þá er ég kominn að
kjarna þessa máls, og hann
er sá, hvort rétt sé að verja
rúmi Þjóðviljans að einhverju
leyti undir skrif um atvinnu-
má.l, eins og t.d. um fiskimál.
Ég er í engum vafa um, að
það er rétt stefna í blaða-
mennsku. Hins vegar geta
máske mér færari menn ann-
azt slíka iþætti í blaðinu, óg
'vferi slíkt reiðilaust af mér.
Ég vii að síðustu ráðleggja
þér, Bjarni minn, að lesa
toetur sjálfstæðis- og atvinnu-
sögu landsins, því þá geturðu
séð að þeir sem bezt börðust
á vettvángi sjálfstæðisbarátt-
unnar voru mennirnir sem á
sama tíma börðust harðast
fyrir atvinnulegri uppbygg-
ingu landsins. Ég vil minna
þig á, að Jón Sigurðsson varði
ekki svo litlum tíma í að
skrifa um fisk og fiskverk-
un, vegna þess að honum
var ljóst, að hin atvinnu’ega
uppbygging varð og vérður
alltaf að standa sem burðarás
undir sjálfstæði hverrar
þjóðar. Nákvæmlega á sama
hátt standa málin á Islandi í
dag, sjálfstæði landsins er
tengt atvinnulegri uppbygg-
ingu þess. Þetta er öllum ís-
lendingum hollt að hafa í
huga, Bjarni minn, og líka
þér.
Almennt afla-
leysi togara
Það má segja að togveiðar
hafi gengið frekar erfiðlega
víðasthvar á norðurhelmingi
jarðar það sem af er árinu.
Hér við land hefur afli í botn-
vörpu orðið með alminnsta
móti í ár. Sömu sögu er að
segja frá Vestur-Gra;niandi í
sumar, þar var veiðin treg
í botnvörpu, þó veiðar með
línu kæmust upp fyrir méð-
allag. Sú eina regiulega afla-
hrota sem mér er kunnugt
um að hafi orðið í Norður-
höfum í ár var við Bjarnar-
eyju á sl. vori og stóð óslitið
í um það bil sex vikur. Á
þessum miðum voru í vor
rússneskir, norskir, þýzkir og
brezkir togarar. Tógarar og
togbátar frá Norður-Noregi
fengu mikinn afla á þessum
miðum á sl. vori. U.m afla á
Nýfundnalandsmiðum á sl.
sumri hef ég ekki öruggar
heimildir, en það má vel
vera að á þorskmiðun^m þar
hafi veiðzt sæmilega í botn-
vörpu, því þannig var það
þar sumarið 1960, þó mjög
treg togveiði reyndist við
Vestur-Grænland.
Síldveiði
með vörpu
Veturinn 1960—1961 voru
gerðar mjög athyglisverðar til-
raunir með botnvörpu og
flotvörpu við síldveiðar frá
Nýfundnalandi. Það má segja
að árangur þe-ssara tilrauna
hafi orðið mjög góður. Vörpur
þær sem notaðar voru höfðu
sérstaklega verið búnar út
vegna þessara tilrauna; þær
voru úr mjög grönnu garni og
smáriðnar. Það var nýjung
við þesSar veiðar að berg-
málsdýptarmælir var tengdur
við sjálfa vörpuna, og þótti
það gefa sérstaklega góða
raun því hægt reyndist þannig
að fylgjast nákvæmlega með
flotvörpunni við veiðarnar.
Ný verkun á
Íslandssíld
Tvö norsk síldariðnaðarfyr-
irtæki, annað í Björgvin en
hitt í Haugasundi, hafa í
sameiningu gert víðtækar til-
raunir á undanförnum árum
með nýjar áður óþekktar sér-
verkunaraðfereðir á Islands-
síld. Á sl. sumri höfðu iþessi
fyrirtæki síldveiðiflota hér
við íand sém notaðl hina
nýju verkunara'ðferð. For-
svarsnienn þessaEa fyrirtækja
segjast nú vera komnir með
á markað síldarflök af sum-
arsíld héðan, sem þeir gera
sér miklar vonir um. Þetta
eru léttkrydduð síldarflök og
eru sögð hæfilega sö’t til átu
þegar þau koma upp úr
kryddleginum. Stórfyrirtæki í
Osló sem ihefur sambönd um
allan Noreg hefur tekið að
sér að dréifa þessari nýju
framleiðslu í neytendaumbúð-
um úr málmi og plasti á
innanlandsmarkað í Noregi.
Makríllinn
bezta beitan
Fiskveiðar með línu urðu
talsvert fyrir ofan meðallag á
miðunum við Vestur-Græn-
land á sl. sumri. Mesta þátt-
taka í þessum veiðum var
hjá Norðmönnum og þar næst
Færeyingum. Það er athyglis-
vert, að nú nota elcki línu-
veiðiskipin síld til beitu nema
að litlu leyti á þessum mið-
um. Beitan sem notuð var
á þessum miðum í sumar var
að stærsta hluta frystur ma-
kríll, þar næst að magni kom
frystur smokkfiskur, og síld-
in var þannig í þriðja sæti
að magni, þrátt fyrir að hún
var mun ódýrari heldur en
hinar tegundirnar.
Víðtækar tilraunir hafa ver-
ið gerðar á síðustu árum með
beitningu á línu, sem allar
hafa miðað að því, að finna
þá beitu sem gæfi beztan
ái'angur, á hinum ýmsu fiski-
miðum. Beituskiptingin á
Grænlandsmiðunum í fyrra og
á sl. sumri er árangur þessara
tilrauna. Norsk og fær-
eysk skip seldu saltfisk frá
Græniandi í Álasundi í sl.
mánuði og var verðið upp úr
skipi kr. 2,00—2,06 norskar"
fyrir kg. og var þá lagt til
grundvallar að 60% af farm-
inum næði 20 tommu lengd
og þar yfir en 40% væri smá-
fiskur. í íslenzkum peningum
er þetta verð samkvæmt nú-
verandi gengi kr. 12,06—12,42
fyrir kg.
Síldveiði
við Grænland?
Hefjast sumarsíldveiðar
við Suðvestur-Græniand á
næstunni? Samkvæmt frásögn
í grænlenzka blaðinu Atua-
gagdliutit frá 24. ágúst í sum-
ar sem tekin hefur verið upp
af ýmsum erlendum blöðum,
þá er það staðreynd að síldar-
göngur koma upp að Hvarfi á
Suður-Grænlandi í maímán-
uði ár hvert, og gengur síld-
in inn í grænlenzku firðina
allt norður að Julianeháb.
Inni á fjörðunum er sagt að
síldin haldi sig út ágústmán-
uð. Þetta er mjög feit síld,
allt upp í 40 sentimetra á
lengd. Það er fullyrt að þess-
ar síldargöngur hafi verið ár-
vissar að m;nnsta kosti frá
árinu 1930. Allt til dagsins í
dag hefur þessi síldargengd
ekki verið nýtt, nema þá lít-
ilsháttar til beitu af græn-
lenzkum fiskimönnum. I dag
er spurt: Heldur síldariðnað-
urinn innreið sína í firði Suð-
ur-Grænlands á næstu árum
í líkingu við það sem var þeg-
ar Norðmenn hófu hér síld-
veiðar og síldarvinnslu á
Austur- og Norðurlandi um sl.
aldamót?
FISKIMÁL - Eftír Jóhann J. E. Kúld
- .. ■ ---------------
Leikdómur um „Lœstar dyr"
Framhald af 7. síðu.
enginn svefn, ekkert hlé, eng-
in tilbreyting. engin von;
skelfilegri : kvalastað getur
hvergi.
Jean-Paui Sartre hefur sam-
ið raunsæ leikrit eins og ís-
lenzkir leikgestir muna, en
„Læstar ■ dyr“ eru táknrænt
verk, líking eða dæmisaga.
Djúp sálkönnun liggur að baki
og súmt af' táknmáli skáldsins
torrætt, enda túlkað á ýmsa
vegu. Orðsvörin eru hárbeitt og
leiftrandi og máttug stígandi í
leiknum alit til loka; „Læstar
dyr“ bera glöggt vitni um
dramatíska snilli höfundarins,
nærri óbrigðula rökfimi og
mannþekkingu og listræna
bragðvísi. .
&
Hlutverkiþ eru stórbrotin og
girnileg viðfangs þroskuðum og
margsnjöllutn listamönnum, en
hitt getur f virzt bjarnargreiði
eða hrein ofdirfska að fela þau
ungum leik^ndum og lítt reynd-
um; það skal játað, að ég
bjóst ekki ,við mikiu af þess-
ari sýningpi Og ac; sjálfsögðu
er það hinum ungú og gervi-
legu leikenþum Erlingi Gísla-
svni, Kristbjörgu Kjeld og
Helei' Löve' um megn að tú)ka
til hlítar flcjkið sálarlíf ogbotn-
lausa spillihgu hinná fordæmdu
giæpahjúa, ' leikurinn er ekki
nærri nógu': svipstór: í meðför-
um þeirra, nístir ekki merg og
bein — tii þess skortir þau
sýnilega aldur, þroska og
reynslu. En svo ríkúr er áhugi
þeirra, skilningur og einlægni
að þau koma boðskap skáidsins
til ski.la þrátt fyrir allt, hér
er hvergi um svikna mynt að
ræða, þvert á móti. Þó að Er-
lingur Gíslason sé aUt of ung-
lingsiegur í hlutverki Garcins
og leikur hans ekki næ.gu
mpgni þrunginn, tekst honu.m
vel að lýsa hræðsiu. tauga-
veiklun og sjálfsfyrirlitningu
þessa óhappamanns. Framsösn-
in er aflmeiri en áður os auð-
ugri að biæbrigðum :og leikur-
inn greinilegt og ánægjulegt
spor á brautinni fram. Ines,
hin kynvilltá saurlífa kona á
að bera af hínum að þlgirni og
mannvonzkujj en gerðí það ekki
í meðförum ÍCristbjargar Kield,
orð hennar úrðu ekki nægi'^a
beizk, kröftug og nöpur. Hún
er of ungleg á sama hátt og
Eriingur, en útlit og sviobrigði
annars vel við hæfi, og í hei'd
er leikurinn aerhuguil ng vand-
aður. Helga Löve er lítt sviðs-
vön leikkona og fáum kunn,
en skilar mjög snoturlega hlut-
verki Estelle: vel vaxin og
mjúk í hreyfingum, en ekki
búin þeim tælandi glæsiieika
sem ætlazt er til. Framsögn
Heigu er skýr, en ekki nógu
þroskuð og gætti þess tiifinnan-
iega í löngu.m orðræðum; en
dirfsku og hreinskilni skortir
hana ekki, og tekst furðuv’el að
draga óhuananlega en heizti
eínfaida mynd sáiarláusrar og
lostafuilrar gleðikonu.
F.;nn leikenda sker sig alveg
úr hópnum og miöe að vonum,
bað er Haraidur Biörnsson. gos-
kall í Hótel Heivíti klæddur
ærið spiáðum kiól, pn birtlst
aðeins í unphafi leiksins. Ég
gæti ekki kosið hann öðruvísi
— ásýnd haos eráhieik og
gitggin af langri inniveru. aug-
un háifopin og augna'okin
skræirutð: meiniegur í svörum
með djcfullegt háðsg'ott á vör.
Ótalinn er giftusamieaur hlut-
ur leikstjórans, Þorvarðar
Helgasonar. Mikla v’andv'irkni,
brautseiaiu og aóiðan skiining
hans dreg ég ekki í efa. og hann
hefur sýnilega kunnað giöggt
að bekkja takmarkanir og getu
iafnaldra sinna. hinna ungu
leikenda. Sviðsetnipg hans er
smekkvís og það skai sagt hon-
um til verðugs. hróss að hann
reynir aldrei að breiða yfir
brestina með an.ðveldum og ó-
dýru.m ráðum. ofleik og óbarf-
an æsing og hávaða er tæpast
að finna.
Sviðsmyndina gerði Magnús
Pálsson, hinn góðkunni málari
og einn af forustumönnum leik-
flokksins, og má þar greina
fallegt handbragð hans og hug-
kvæmni; herbergið sióift
og umgerð sviðsins mynda
skemmtileea héild, en hún er
gerð úr frönskum dagbiöðum.
í annan stað skortir sviðið
mjög tilfinnanlega a'la dýot o.g
þyrfti að stækka bað ti). muna
og reisa að nýju: við bessi skil-
yrði er ógerlegt að lýsa þeirri
hræðilegu innilokun og kæf-
and.i andrúmslofti sem ein-
kennir helvíti skáldsins.
Frumraun Grímu er' lokið
með fullum heiðri, næsta við-
fangsefnis hennar verðu.r beöið
með eftirvæntin.gu af mörgum.
Von mín er sú að leikflokkur-
inn nýi f.ái staðið við áform
sín og heitstrengingar og ósk-
irnar rætist.
A. Hj.
Vinnuföt
Vinnuíatamarkaðurinn heldur áíram.
Tökum fram í dag kuldaúlpur ,með gærum,
aðeins ki. 990.00. >
Miklatorg (við hliðina á Isborg).
Happdrætti Háskóla Islands
Aðalskrifstofan verður lokuð fram
að hádegi í dag .vegna jarðarfarar.
ÖO) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 21. nóvember 1961