Þjóðviljinn - 14.12.1961, Blaðsíða 4

ÆS K U LÝÐS S í ÐAN
Höfundur þessarar greinar, Sigur-
jón Pétursson, er húsasmíðanemi og
fyrrverandi forseti Iðnnemasam-
bands íslands. í þessari grein tek-
ur hann til meðferðar mörg þeirra
vandamála, sem iðnnemar eiga við
að stríða, og kemur með tillögur
•u^pq.m irj ipueini pn jviJ
Eins og kemur fram í greininni
eru íslenzkir iðnnemar nú rúmlega
1600 talsins. Grein þessi ætti því að
varða æði marga. Æskulýðssíðan
hvetur því alla lesendur sína til að
lesa þessa gagnmerku grein.
SIGURJÓN PÉTURSSON:
Iðnfræðsla í ðlestri
Það er ekki von að húsasmiður sem látinn er vinna allan náms
Allir sem ráðai iðnaðarmann
. í þjónustu' sína gera þá sjálf-
sögðu kröíu, að iðnréttindi
.tryggi kunnáttumann og vand-
aða vinnu.
Enginn iðnmeistari óskar að
hafa lélegan svein, sem ekki
kann til sinna verka.
Engum dylst að þessar kröf-
ur eru sjálfsagðar.
En getur vinnuþlggjandi og
iðnmeistari gert ráð fyrir að
sveinsbréf sé trygging fyrir
kunnáttu? Þannig á það að
vera, en þannig er það því mið-
ur ekki. Mun ég nú reyna að
gera grein fyrir því hversvegna
þessu er, þannig varið.
Faglærður fúskari *
Þegar ungur maður óskar að,
Iscra iðn, liggur það fyrst fyrir
honum að finna sér meistara.
Þar sem eftirsókn er mikil í
iðnnám verður hinn ungi mað-
ur að taka boði fyrsta meist-
ara sem gefst. Og þar ráðast
örlög hans sem iðnaðarmanns.
Sé h'ann heppinn er hann að
fjórum árum liðnum iðnaðar-
maður, sem kann að byggja
hús, smíða skip, leggja raf-
magn, gera við bíl, eða hvað
hann riú lærir.
En sé harin ekki heppinn fær
hann að fjórum árum liðnum
róttindi til að gera þessa sömu
’.hkúi án þess að. kunna þá,
f verðivr það sem er kallað
manna á meðal „íaglærður
.fúskari“.
Gg þar er höfuðmeinsemd iðn-
fæðslu okkar; það er fu.Ukom-
ið happdætti , hvort. iðnnemi.
hjýtur kennslu.- Skiptir í því
máli sáralitlu hvort neminn er
áhugasamur eða ekki,-þar sem
honum er ekki sagt til.
koma fyrir, og eru algeng í
iðninni. Þegar líða fer að prófi
íá meistarar einhverja bak-
þanka og reyna að kenna það
á tveim til þrem mánuðum
sem átti að læra á fjóru.m ár-
um, og þá er öll kennslan mið-
uð við það eitt að neminn
sleppi' í gegnum prófið.
En á sveinsprófi sést sáralít-
ið hvort neminn hefur alhliða
þekkingu ^eðá ekki. :
Ekkert eftirlit
Eftirli't, i sem samkvæmt lög-
um á að hafa með iðnfræðsl-
unni, er kák eitt og kemur að
séralitlu gagni: Samkvaemt lög-
um eiga eftirlitsmenn að koma
minnst einusinni á ári á vinnu-
stað og yfirlíta störf. nema og
sjá um að hann fái alhliða
þelckingu á iðn sinni.
En þó er reyn3lan sú að tveir
af hverjum . þrem iðnnemum
hafa aldrei séð þessa eftirlits-
menn, og hinir þykjast góðir
að sjá þá einu sinni á náms-
tímanu.m.
Rúsína í pylsuendamun
Til að kóróna vitleysuna í
iðnkennslunni,J fá nemar sveins-
bréf eftir fjögur ár, án. þess
að haía fengið að læra nema
brot af iðninni, síðan vinna
þeir sem sveinar við. þau fáu
atriði sem þeir kunna í þrjú
ár: Þá fá þeir fyrirhafnarlaust,
gegn hæfilegri þóknun meistara
bréf óg ■ um leið réttinn til að
taka nema til náms og „sjá
úm. að hann fái alhliða þjálfun
í öllum þeim störfum sem iðn-
greinin tekur til“, eins og seg-
ir í námsreglum fyrir iðnnámi.
Sjá allir hve faer kennarinn er
að uppfylla þessi skilyrði.
Iðnskólar
Þetta er þáttur verklega
námsins. Þá er eftir þáttur
iðnskólanna, og er hann lítið
betri. Á öllu landinu er einn
iðnskóli, sem hefur aðstöðu til
að kenna bóklegt nám til
hlítar. Það er iðnskólinn í
Reykjavík. Og þrátt fyrir
að margir smáir og stórir gall-
ar eru ó kennslu og kennslutil-
högun skólans. þá er hann
tvímælalaust bezti skólinn á
landinu. Kennslugreinar í iðn-
skólanum eru 11 talsins, fyrir
utan sérgreinai- hinna ýmsu
iðngreina, og iðnnemar eru í
41 iðngrein. Það fer því ekki
á milli mála -að fjölhseft og
gagnmenntað kennaralið þarf
við -iðnskóla, ef hann á að vera
fær um að rækja hlutverk sitt.,
lönskólinn í Reykjavík hefur
á að skipa vel menntuðum og
sérhæfum kennurum til að
■kenna- hinar ýmsu kennslu-
greinar. .Iíann hefur bezta hús-
næðið, er rekinn sem dagskóli
og skipt eftir iðngreinum að
mestu. Fullkominn er hann að
sjálfsögðu ekki fremur en aðr-
ir iönskólar, en gallar hans
liggja fléstir í kennslutilhögun
og námsefnisvali.
En það eru til fleiri iðnskól-
ar en skólinn í Reykjavík,
miklu, fleiri. Á öllu landinu
voru 1610 iðnnemar um árslok
1960. sem. skiptast í 41 iðn-
grein.
.Á sama tíma var starfræktur
21 iðnskóli á landinu. 1 iðn-
skólanum í Reykjavík voru þá
tímann við innréttíngar sé vel að
955 iðnnemar, sem skiptust í
41 iðngrein (allar sem nemar
eru í), þar af voru 10 nemend-
ur eða fleiri í 21 iðngrein, 20
neméndur eða fleiri í 16 iðn-
greinum og yfir 40 nemendur
í sjö iðngreinum. Þar sem iðn-
greinarnar eru hver annarri
mjög frábrugðnar, má glöggt
sjá nauðsynina á góðu og fjöl-
hæfu kennaraliði.
Litið á landsbyggðina
Lítum nú á smáskólana ut-
an Reykjavíkur. Að því frá-
töldu að víðast eru þeir reknir
sem kvöldskólar og eru hafðir
í húsakynnum barna- og ung-
lingaskóla, vekur það mesta
athygli að í Reykjavík eru 955
iðnnemar í einum iðnskóla, en
úti á • landsbyggðinni eru að-
eins 655 iðnnemar, en handa
þeim þarf hvorki meira né
minna en 26 iðnskóla.
Ef þess-ir 655 nemar skipt-
ust jafnt milli skólanna kæmu
um 33 nemendur á skóla eða
um 8 nemendur á hvern bekk.
íslands sé saklaust frá laga-
En nú eru skólarnir mis fjöl-
mennir eða réttara sagt fá-
mennir, og koma því fleiri
nemendur á suma skóla en
aftur miklu færri á aðra.
Tvö dæmi
Að gamni og til glöggvunar
aétla ég að taka tvö dæmi. í
Eyjafjarðarsýslu með Ólafsfirði.
eru samtals 18 nemendur. Lík-
legt er að einhverjir þeirra
sbmdi nám í Iðnskóla Akur-
eyrar, en gerum ekki ráð fyrir
því enda er þess tæpast þörf
sér í mótauppslætti.
því þessir 18 nemar skiptast á
tvo iðnskóla annan á Ólafsfirði,
hinn á Dalvík. Ef við gerum
ráð fyrir að þeir skiptist jafnt
milli skólanna kom 9 á hvorn
skóla eða rúmir 2 á hvern
bekk.
Á Seyðisfirði er iðnskóli og
þar eru þrír iðnnemar. Einnig
eru skólar á Egilsstöðum og
Neskaupstað.
Aldamótahættir
Og nú hlýtur maður áð
spyrja; hvernig kennaralið er
við skóla sem telja frá þrem
nemendum upp í 10—15?
Ótal margt fleira mætti tína
til en allt rennir það stoðum
undir þá löngu kunnu stað-
reynd að við íslendingar erum
hálfri öld á eftir tímanum í
iðnf ræðsl umálum.
Við búum við löngú úrelta.
meistarakennslu, þar sem til-
viljun og heppni ræður því
hver.iir læra þá iðn sem þeir
stunda.
Ekkert eftirlit er með nám-
inu og sveinsprófið er aðeins
til að sýnast.
Ailir sem hafa meistarabréf
hafa um leið rétt til að taka
nema, bó lieir hafi ensa þekk-
ingu til ,að. kenna þeim.
Iörmemar eru, í vaxandi mæli
notaðir sem ódýrt vinnuafl og
er". orðnir aA föst.um tekjulind-
u.m fvrir mörg fyrirtæki.
Fkniarnir eru margir og
misiafnir með misíafna aðstöðu
t;l a* kenna i ófullnægiandL
húsnmöi. og flestir kvöldskólar.
Verklegt nám er lítið við
Framhald á 10. síðu.
Ódýrt vinnuafl
1 hinni æðisgengnu sam-
keppni um sölumarkaði og til
að ná sem mestum gróða leit-
ast fyrirtækin og meistararnir
við að ná verði framleiðslunn-
’. ’{ár eins lágu og mögulegt er. I
. þessa samkeppni hafa iðnnem-
~ ár verið teknir og eru þar
’ Tiötaðir sem mjög ódýrt vinnu-
afl. Þeir eru sérhæfðir, kennt
að vinna ákveðna, takmarkaða
' ' grein iðnar ’ sinnar, og hana
.-fgriu þeir látnir vinna tæp fjög-
4ú' ár. Mjög þekkt dæmi e?
um húsasmiði. Næstum helm-
■j.fngur allra nema í húsasmíði
er annaðhvort sérhæfður ein-
göngu í mótauppslætti (sem er
algengara) eða þá í verkstæðis-
vinnu.
Misjöfn aðstaða
Alkunna er einnig hve mis-
jofn verkstæði og vinnustaðir
érn að vélum og verkfærum og
allri annarri aðstöðu. Þannig
útskrifast oft* íðnaðármenn, sem
íðkki þekkja ýmis tæki sem
Það fór eins og hæ?t var að
þúast við: Vökuíhaldið emjaði
af sársauka vegna, greinar á
Æskulýðssíðunni í síðustu vikú,
þaj- sem flett var ofan afi
starfsaðferðum bess: Stúdenta-
ráð Háskóla íslands reynir að
■béra í bætifláka fvrir ævin-
týramennina, sem . misþyrmdu
fullveldisafmæli íslendinga 1.
desember.
■ Stúdentaráð sýnir bar rétt-i-
-egei fij jsneiHes ás spueisj
voru framin af -bess hálfu í
sambandi ýið boðun stúd-
entafunda'rins. sem kaus
úridirbúnirigsrrefnd 1. dese^mber
hi|tíðahatdárina. Eri stjóm þess ■
áthugar> aðfeins ekki eitt: Það
r var aldreT ságt j grein Æsku-
lýðssíðonnar, að lagabrot hefðu
verið framin. Það var aðeins
bent á:
í fyrsta Iagi, að fjöldi stúd-
enta vissi ekkert um fundinn,
þrátt fyrir fundarboðin. Ef
Vökumenn efast uafc.-bftiS.skulu
þeir aðeins snvria syirpa stúd-
enta, sem þeir smöluðu ekki
á fundinn. Og margir þeirra,
sem lásu fundarboðin höfðu
ekki hugmynd um að þegar
hefði verið skipulögð þessi sví-
virðilega misnotkun fullveldls-
dagsins.
í öðru lagi að Vöknmenn
smöluðu miSkunnarlaust á
fundinn, þannig að hanti getur
engan veginn talizt réttur vitn-
isburður um vilja stúdenta yf-
irleitt. Þetta aetti öllum að vera
Ijóst, Fræg er sagan um
vinstristúdent ' Háskólanum,
sem íhaldsstúdent spurði af
misgáningi af hverju í ósköp-
unum hann væri ekki ennþá
byrjaður að sma’a á fundinn!
Þá vissi hann fyrst/um fund-
inn! ■•omt-
ÓþarfL ,er að taka fram að
ákvörðun fundarins kom nær
öllum stúdentum í Iláskó'a ís-
lands algerlega á óvart. Það
eru cngar ýkjur að segia. að
hér fór 'Viikuíhaldið Á BAKK
VIÐ STÚDENTA.
En. þótt Stúdentaráð Háskóla
Islands sé saklaust frá laga-
legu sjónarmiði, þá ska] því
ekki gleymt áð núverancli ráða-
menn þess eru áðeins hijfuðið
á sömu ófreskiunni, — Vöku-
íhaldinu. Það er í hæsta máta
ótrúlegt, að meirihluti Stúd-
entaráðs hafi ekki verið með
í ráðum. Það cr því mikilvægt
að Stúdentaráðshaus Vöku-
ófreskjunnar verði skorinn af
henni í riæstu stúdentaráðs.
kosningum, og að næsta starfs-
ár Stúdentaráðs verði helgað
hagsmunamálum stúdenta en
ckki annarlegum hagsmunum
annar’.ega stjóriiná.Iaspekúl-
anta.
Að endinsu skal bent á ein-
stæða rökfimi, sem fram kom
í „Yfirlýsinau Stúdentaráðs“.
Þaf' er bcnt á. sem „sönnun“ á
fjö’menni áðurnefnd.s fundar
og, eftir hvi sém séð verður,
■ hæftti hans til að taka ákvarð-
anir. ,.að stúdéntar hafi aldrei .
verið fjölmennari í skólanum“.
Meira hefur Æskulýðssíðan
ekki um lyfirlýsinguna að segja:
— ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 14. desember 1961.