Þjóðviljinn - 29.12.1961, Side 4

flÍuiaÍWaiH
íi
— nýjasfa kvikmynd
Jiri Weiss
Það er mikið um að vera
í tékkóslóvaskri kvikmynda-
gerð þessi árin. Hinn kerfis-
bundni svipur sem var ein-
kennandi fyrir tékkóslóvask-
ar kvikmyndir á tímabili,
virðist alveg vera að hverfa.
Æ meira ber á heilsteýptum
persónulýsingum, dýpri 'sál-
fræði og fleiri ólíkum mánn-
gerðum, eins og er bka nauð-
synlegt ef sögurnar eiga að
hafa áhrif á áhorfendur. Þetta
hefur svo leitt til meiri fjöl-
breytni í tegundum kvik-
mynda eins og sjá má t.d. a‘f
táknrænu kvikmyndinni
,,Ljóðið um dúfuca gráu“,
njósnamyndinni „Fallið‘‘,
glæpamyndinni „105 próseut
fjarvistarsönnun‘‘ og kvik-
myndinni „Æfingin heldur
áfram“ sem gerist í leikhúsi
og segir frá auðveldri leið
leikara nokkurs til frægðar og
frama.
alger sérgrein þeirra Tékka,
en við fáum því miður sjaid-
án taekifæri til að sj á, nema
helzt §f Tékknesk-íslenzka
menningaffélágið heldur kvik-
myndasýningar.
Jirí Weiss er enn sá sem
vekur mesta athygli tékkóslóv-
askra kvikmyndastjóra. Hann
gerir um það bil eina kvik-
mynd á ári >— kvikmynd sem
er ekki bara stóratburður í
lfst hatfs eigin lands heldur
líka á heimsmælikvarða. Nýj-
asta kvikmynd hans, Hetjur
mega ekki deyja“ virðist ekki
'ætla að verða nein undan-
tekning. Hún gerist í heims-
styrjöldinni síðari í slóvösku
þorpi og segir frá andspyrnu
•Slóvaka'gegn þýzku nazistun-
uní, — En það má þó ekki,
" • • - - ~
Oleg Strizenoff og Dana Smutna í hlutverkum sínum.
Það var hið sálfræðilega
drama Jirí Weiss, „Úlfagildr-
an“ sem endurvakti áhugann
á tékkóslóvöskum kvikmynd-
um erlendis. Að hún var ekki
einstæð í sinni röð, til orðin
'fyrir ""einhvérjá ■Répp'ni; sann-
aði Jirí Weiss með næstu
mynd sinni, „Rómeó, Júlia og
myrkrið“ sem líka fór sigur-
för um heiminn og fékk m.a.
aðalverðlaunin á kvikmynda-
hátíðinni í San Sebastian í
fyrra. En myndir Jaroslavs
Baliks „Æfir«gin heldur
áfram“ og „Brych borgari“ og
andfasistíska myndin ,,Æðri
grundvallarreglan“ eftir Jirí
Krejcik hafa einnig orðið
heimsfrægar, svo ekki sé tal-
að um allar teikni- og brúðu-
myndirnar, sem eru eiginlega
segir Jirí Weiss, líta á mynd-
ina okkar aðeins sem frá-
sögn af þessari markverðu
þjóðlegu uppreisn. Kvikmynd
segir aldrei eingöngu frá at-
burðum eða þeim tíma sem
hún gerist á, hún lýsir alltaf
fyrst og fremst lífi fólksins.
Auðvitað bera þau sjónarmið
sem túlkuð eru í myndinni,
listrænt fqrm hennar og það
hvaða tökum vandamálin eru
tekin keim andrúmsloftsins á
hverjum tíma, en allt þetta
er aðeins eins konar baksvið.
Frásagnir og skáldsögur hafa
verið skrifaðar og munu
verða skrifaðar um andspyrn-
una og kvikmyndin okkar er
saga um þorpsskólakennara
sem hélt hann gæti eytt vetr-
inum og lifað af stríðið í litlu
EGA EKKI
Dana Smutna og Laco Chudik, sem hjónin í „Hetjur
mega ekki deyja“.
fjallaþorpi og síðan uppskor-
ið eftir stríðið án þess að
hafa sáð.
myndinni. Strizenoff leikur að
sjálfsögðu sovézka partisaninn
og Weiss hefur reynt að lýsa
persónunni sjálfri skýrar og
ekki eins vanabundið og
mönnum í neðanjarðarhreyf-
ingunni hefur oftast verið
lýst.
Þetta er saga um hjónaband
smásmugulegs manns og róm-
antískrar konu, um þýzkan
herforingja sem er þreyttur á
að berjast og óskar eftir að
flýja stríðið og að lokum um
skarpskyggnan sovézkan mann
í neðanjarðarhreyfingunni sem
lítur á fórnina sem sjálfsagð-
an hlut.
Hér er greinilega um að
ræða kvikmynd, ólíka flestum
myndum sem gerðar hafa ver-
ið um síðari heimsstyrjöldina
í só’síalískum löndum. Jirí
Weiss hefur sjálfur samið
kvikmyndahandritið ásamt Iv-
an Bucovcan og leikritahöf-
undinum Ota Ornest. Jirí
Weiss hefur alltaf lagt mikla
áherzlu á hlutverkaskipan, í
myndum hans eru alltaf frá-
bærir leikarar og svo er enn
um þessa mynd. Að þessu
sinni hefur hann ekki látið sér
nægja tékkneska og slóvaska
leikara, en hefur einnig feng-
ið Oleg Strizenoff, einn allra
efnilegasta unga leikarann í
Sovétríkjunum, til að leika í
Þá hefur Weiss fengið leik-
arann Wilhelm Koch-Hooge
frá Austur-Þýzkalandi og fer
hann með hlutverk þýzka her-
foringjans. önnur aðalhlut-
verk eru í höndum Tékka og
Slóvaka. Dana Smutna, sem
lék gyðingastúlkuna í „Rómeó,
Júlía og myrkrið“, leikur hér
kennslukonuna Frantisku, og
slóvaski leikarinn Laco Chud-
ik leikur eiginmann hennar
sem aúðnast ekki að lifa af
stríðið, en er hengdur af naz-
istum.
Það er því miður svo, eins
og áður er sagt, að það er
hreinasta undantekning að
hér sjáist tékknesk kvikmynd
enda þótt þær séu sýndar um
allan heim og enda þótt kvik-
myndahús hérlendis sýni
stundum myndir frá öðrum
sósíalískum iöndum. Við von-
um þó að við fáum tækifæri
til að sjá einhverjar af mynd-
um Weiss áður en langt um
líður og skorum á TÍM að
hlutast til um að þær verði
sýndar ef ekkert kvikmynda-
húsanna sér sóma sinn í að
kynna íslendingum þessar
heimsfrægu myndir.
íhaldið hindrzði
ðllar umbætur
Framhald af 12. síðu.
sóknarmaðurinn og kratinn sátu
hjá.
Tiliaga um að hækka framiag
til byggingar barnaheimila úr 2,7
millj. í 3,5 millj. var felld með
10 atkv. íhaldsins gegn 4. Krat-
inn sat hjá.
Tillaga um að veita 722 þús.
kr. til byggingar félags- og tóm-
stundaheimilis var felld með 10
atkv. íhaldsins gegn 4 atkv. AI-
þýðubandalagsins og Framsókn-
ar. Kratinn sat hjá.
Tillaga um að hækka framlag
til nýrra leikvalla og útivistar-
svæða úr 900 þús. í 1,5 millj. var
felld með 10 íhaldsatkv. gegn
5 atkv. allra hinna flokkanna.
Tillaga bæjarráðs um að hækka
framlagið í 1,2 millj. var hins
vegar samþykkt með samhljóða
atkvæðum.
Tillaga um að hækka framlag
til bygginga almenningsnáðhúsa
úr 300 þús. í 900 þús. kr. var
felld með 10 íhaldsatkv. gegn 4.
Kratinn greiddi ekki atkvæði.
Tiilaga um hækkun á fram-
lagi til íþróttasvæðis og sund-
Iaugar í Laugardal úr 2,5 millj.
í 3 millj. var felld með 11 atkv.
gegn 4. Greiddi nú kratinn atkv.
með íhaldinu og Gísli Halldórs-
son, formaður íþróttabandalags
Reykjavíkur var einn þeirra full-
trúa sem greiddi atkvæði gegn
tillögunni.
Á sömu ieið fór með tillögu
um að hækka framlag til íþrótta-
og sýningarhússins um 200 þús.
kr. Var hún felld af sömu aðil-
Um og næsta tillaga á undan, en
með henni greiddu atkvæði
flutningsmenn o.g fulltrúi Fram-
sóknar.
Allar breytingartillögur bæjar-
ráðs við frumvarpið voru sam-
þykktar, svo og nokkrar tillögur
frá bæjarfulitrúum Sjálfstæðis-
flokksins. Ein tillagna íhaldsins
(sem var samþykkt) t„Yar að
hækka framlag til Kirkjúbygg-
ingarsjóðs um 200 þús. kr. úr 1
millj. í 1 millj. og 200 þús.!
Af tillögum frá einstökum
bæjarfulltrúum, sem ekki _náðu
fram að ganga má nefna þessar:
Frá Guðmundi J. Guðmunds-
syni um að hækka framlag til
Sinfóníuhljómsveitar íslands úr
880 þús. í 1 millj. Felld með 11
atkv. gegn 3.
Frá Guðmundi Vigfússyni um
að hækka styrk til fóstruskóla
Sumarsjafar úr 55 þús. í 80 þús.
kr. Felld með 10:3 atkv.
Frá Guðmundi Vigfússyni um
að hækka styrk til Leikfélags
Reykjavíkur úr 150 þús. í 200
þús. kr. Felld með 10:4 atkv,
Frá Guðmundi Vigfússyni um
að veita Taflfélagi HreyfUs 10
þús. kr. styrk vegna skákmóts
norrænna sporvagnastjóra. Felld
með 10:2 atkv.
Frá Guðmundi Vigfússyni um
að hækka styrk til Skógræktar-
félags Reykjavíkur úr 250 þús.
kr. í 300 þús. kr. Felld með
10:3 atkvæðum.
Frá Guðmundp- Vigfússyni mm
að tekin yrði í. áætlunina nýr.lið-
ur: Orlof reykvískra húsmæðra,
gegn jafnháu framlagi úr ríkis-
sjóði, 165 þús. kr. Felld rrieð
10:5 atkv.
VIÐTÆKJASALA
Klapparstíg 26.
— ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 29. desember 1961