Þjóðviljinn - 25.02.1964, Side 4

SlÐA
HÖÐVILIINN
Þriðjudagur 25. febrúar 1964
Ctgcfandi: Sameiningarfloklcur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjórl Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
SimJ 17-500 (5 linur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Óstjórn
Alvarlegar eru fréttir þær sem nú berast frá
Siglufirði og Skagaströnd. Þar er mjög al-
mennt atvinnuleysi; skortur er nú þegar orðinn
á fjölmörgum heimilum, kvíði og vonleysi; og
menn eru teknir að flytjast brott til annarra
staða þar sem atvinnuhorfur eru betri. Fréttun-
um fylgja þær skýringar að allt stafi þeíta af afla-
leysi og óhöppum.
l/rísf eru aflaleysi og óhöpp erfið viðfangsefni, en
* það er þó einn megintilgangur nútímaþjóðfé-
lags að koma í veg fyrir að slíkir atburðir ráði ör-
lögum manna. í frumstæðum samfélögum eru
menn fyrst og fremst háðir náttúruöflunum og
standa varnarlausir andspænis þeim, en í full-
komnari þjóðfélögum beita menn þekkingu sinni,
tækni og skipulagshæfileikum til að ráða örlögum
sínum sjálfir. íslenzkt þjóðfélag er enn býsna
frumstætt eins og sjá má á því, að enn eiga fjöl-
margir sfaðir norðan lands og austan afkomu sína
að langmestu leyti undir hinum duttlungafullu
ferðalögum síldarinnar um úthafið, Samt hefur
sú staðreynd lengi verið ljós að einmitt síldin gat
tryggt þessum stöðum öruggt atvinnulíf, með
fjölbreyttum, nýtízkulegum síldariðnaði. Jafnvel
þau ár þegar síldarafli er minnstur nægir hann
margfaldlega sem hráefni fyrir síldariðnað allan
ársins hring, og með slíkri fullkominni framleið^lu
yæri ekki aðeins verið að tryggja afkomu almenn-
ings norðan lands og ausfan, heldur og margfalda
verðmæti aflans í þágu þjóðarinnar allrar.
l^essi sannindi hafa lengi verið ljós, en fram-
* kvæmdir hafa orðið litlar. Það stafar af því
að móttaka síldar hefur fyrst og fremst verið við-
fangsefni smábraskara sem einvörðungu hafa
hugsað um stundargróða, og margir hinir áhrifa-
mestu þeirra hafa raunar haft hagsmuni af því
að við seldum keppinautum okkar síldina óunna.
Engun að síður fékkst því að lokum áorkað að
komið var upp niðurlagningarverksmiðju á Siglu-
firði. Þær vonir sem við hana voru bundnar hafa
ekki brugðizt, varan er mjög góð og verðið full-
komlega samkeppnisfært, þannig að full ástæða
var til að vænta þess að nú tæki við ör þróun í
síldariðnaði.
En þá gerasf þau 'furðulegu tíðindi að stjómar-
völdin loka verksmiðjunni og tala um að kasta
'framleiðslu hennar í sjóinn! Hafa vinnubrögðin
við sölu framleiðslunnar verið svo slæleg að
þau verða naumast kölluð annað en vísvitandi
skemmdarverk. Og þegar góður framtíðarmarkað-
ur býðst engu að síður í Austurþýzkalandi, er
hneykslið fullkomnað með því að neita að selja
vöruna; og sýna skrif Alþýðublaðsins og Morgun-
blaðsins að þar er einvörðungu um að ræða póli-
tískt ofstæki manna sem eru svo gaddfreðnir eft-
ir kalda stríðið að þeir fá sig hvergi hrært. Þan
viðbrögð sanna atvinr deysingjunum fyrir norð
an að pflaleysi osr óhöpp eru brátt fyrir allt
bær i sarnanburði við pólitíska óstjórn. — m.
UM STÆRB HALLGRÍMSKIRKJU
Hermann Þorsteinsson, gjald-
keri byggingarnefndar Hall-
grímskirkju i Reykjavík, hef-
ur beðið Þjóðviljann að birta
greinargerð þá sem hér fer á
eftir í tilefni af umraeðum
beim um Hallgrímskirkju sem
blossað hafa upp að undan-
förnu:
Stærð Hallgrímskirkju hefur
verið rædd nokkuð að undan-
fömu. f sambandi við þær
umræður er fróðlegt að rifja
upp og hugleiða eftirfarandi:
Skálholtskirkja Klængs
blskups og Hallgrímskirkja
Klængur biskup Þorsteins-
son (1152-76), reisti nýja
kirkju af grunni í Skálholti
„Á tveim skipum komu út
stórviðir þeir, er Klængflr
biskup lét höggva í Noregi til
kirkju þeirrar, er hann lét
gjöra í Skálholti, er að öllu var
vönduð fram yfir hvert hús
annað, þeirra er á fslandi voni
gjör, bæði að viðum og smiði“
— Svo segir i bæklingnum
Skálholtsstaðiir eftir biskup-
inn, herra Sigurbjöm Einars-
son.
Meðfylgjandi uppdráttur,1 sem
nýverið var gerður á teikni-
stofu Hústameistara rikisins,
sýnir grunnfleti Klængskirkju
og Hallgrimskirkju í Reykja-
vik hlið við hlið i sömu stærð-
arhlutföllum.
Dómkirkjan í Reykjavik
— i núverandi mynd — var
fullgerð 1848 I>á voru íbúar
Reykjavíkur rúmlega 1100.
Kirkjan rúmar yfir 800 manns
í sæti, þ.e. upphaflega hafa
allir bæjarbúar getað hlýtt þar
messu samtímis.
Stærð Hallgrímskirkju
ákveðin 1926
Árið 1926 kaus Dómkirkju-
söfnuðurinn nefnd manna' til
að athuga mövuleika á bvge-
ingu nýrrar kirkju í höfuð-
staðnum. í nefnd’ þessa völd-
ust eftirtaldir menn:
Magnús Th. G. Blöndal, út-
gerðarmaður, Sveinn Jónsson,
trésm., Ólafur Lárusson, próf.,
Jón Halldórsson, trésmiðam.,
sira Bjarni Jónsson, síra Frið-
rik Hallgrimsson, Matthías
Þórðarson, fomminjavörður,
Sigurbjöm Á. Gísiason, oddviti
sóknarnefndar — hinir fjórir
síðasttöldu tilnefndir af hálfu
sóknarnefndarinnar.
Á sóknarfundi hinn 5.
des. 1926 leggur bessi nefnd
fram svofellda tillögu i mál-
inu: „að unnið verði að því að
að koma uon nýrri kfrkiu með
sæti fyrir 1200 manns, ætti sú
kirkja að standa i Austurbæn-
um, t.d á Skólavörðnholtinu"
Tillasan var samþykkt í einu
hljóði og nefndinni' falið að
vinna að undirbúninsi kirkiu-^
bvgginnarinnar (Skv. gerðabók
sóknampfndar Dómv;-v:,,cnfn.
aðarins 1924—49). Þegar þetta
var ákveðið voru íbúar Revkia-
víkur 23.190 — en nú 76
þúsund.
Alþlna-i 1940
Árið 1940 setti Alþingi lög
..um afhending dórokirkjunnar
til safnaðarins í Reykjavik og
skintingu Poyi'V„»— ; presta-
köll".
í greinargerð -nenntamála-
nefndar með 1a"afr.,mvarpinu
segir svo um 5. gr.:
„f samræmi við það, sem
hér er á undan Sagt, virðist
eðlilegt, að kirkjur yrðu i
framtiðinni reistar á þessum
stöðum: Stór kirkja á Skóla-
vörðuhæð, en minni kirkja í
Vest.urhænum fyrir Nespresta-
kall og kirkja í Laugarnes-, J
hverfi. En fyrst um sinn, þang-
að til kirkjubvgginv"- hessar
'*omast í framkvæmd. eins og
'raman er til ætlazt, er gert
áð fvrir, að 2 nre't " > eígj
sókn að dómkirkiunni. en stór
ktrkja á Skólavörðuhæð verði
reist hið fyrsta, og gangi hún
fyrir ölln. ..." (Leturbr. hér)
Ummæli borgarstjór-
ans 1943
Árið 1943 — í febrúar mán-
uði -— var Hallgrímskirkja til
umræðu í bæjarstjórn Reykja-
víkur. Frá þeim umræðum seg-
ir m.a. svo í Mbl. 5/3 1943:
„Bongarstjóri (Bjarni Bene-
diktsson) kvaðst draga það i
efa, að sú lausn fengist á þessu
kirkjubygglngamáli, sem allir
yrðu ánægðir með, enda þótt
efnt væri til almennrar sam-
keppni. Því ’til þess að gera
fullkomna uppdrætti að svo
mikilli byggingu, þá þyrfti að
leggja í þá meifa verk, en lík-
legt værl að þátttakendur í
samkeppni treystn sér til.
Hann taldi það fjarri sínu^
skapi, að kirkjan væri samkv.
uppdrætti G. S. of stór því það
hlytl að vera áhugamál þjóðar-
innar að þcssi höfuðkirkja yrði
stærri og veglegri, en kirkiur
annarra trúarfélaga í landinu".
(Leturbr. gerð hér).
Áskorun 9 þjóðkunnra
manna 1951
Árið 1951 var boðað til ai-
menns fundar um kirkjumál
hinn 3 maí (Uppstigningardag)
í húsi Gagnfræðáskóiá Austur-
bæjar.
Ræðumenn voru: Sigurbjörn
Þorkelsson, form. sóknarnefnd-
■r; Sigurgeir Sisurðsson, bisk-
up; Gunnar Thor-oddsen, borg-
arstjóri; Biarni Jónsson, vígslu-
biskun; Guðrún Guðlaiiesdótt-
ir, frú; Sigurión Ámason,
prestur; Jónas Jónsson, skóla-
stjóri: Jakob Jónsson, prestur.
og Ingimar Jónsson, skóla-
stjóri.
f frásögn af þessum fundi
segir m.a. svo í Kirkjublaðinu
mánudaginn 14/5 1951: „Voru
ræðumenn á einu máli um
það, að brýna nauðsyn bæri til
að fjölga prestum í böfuðstaðn-
um og reisa bar flpiri kirkjur.
Jafnframt þyrftu Reykvíking-
ar og raunar landsfólkið allt
að samelnast um að reisa svo
fljótt sem unnt er og ástæður
leyfa hina vlæsilegu Hallgríms-
kirkju á Sknlavörðxihæð. sem
þegar hefir verið hvriaa á og
verða skal hnfuikirkin Móðar-
innar og glæsllegasta hús á
fslandi" 'T.oturh- „"rð hér)
„Sízt of stór í Reykjavík
Framtíðarinnar’’
Árið 1964 — í ársbyrjixn —
kom út STÚDENTABLAÐ.
Dagblöðin hafa tilfært sitthvað
af innihaldi blaðsins, en ekki
þetta:
Dr. Þórir Kr. ÞórðarSon.
prófessor segir m. a.:
„Á hitt má benda að Reykja-
vík vantar stóra kiirkju. Allar
stærri og meiriháttar athafnir,
hvort sem heldur er á stór-
hátfðum, sögulegum stundum
eða þegar stórslys ber að hönd-
'jtn, þurfa meiri húsrými en
fyrir hendi er í Dómkirkjunni,
eins og i ljós hefir komið á
undanfömum árum. En um
stærð kirkjunnar (Hallgríms-
kirkju) má negja það að lok-
um, að takizt vel um stíl henn-
ar að innan og listræna skreyt-
ingu, mun hún draga til sin
fólk og sízt reynast of stór i
Reykjavík framtíðarinnar”
(Leturbr, gerð hér).
Of stórt eöa of iftið?
Prófessor Guðjón Samúelson
gjörði fjölmargar stærri og
minni byggingar bæði í Reykja-
vík og úti um byggðir lands-
ins. Um Hallgrímskirkju skrif-
aði Guðjón á sfnum tíma: .,Ég
hefi lagt vinnu í þetta verk,
eins og ég hefi framast getað,
unnið að teikningunum árum
saman, og langar til að
hún verði með beztu verkum
frá minni hendi, er ég hefi
gert”.
1 þessu sambandi skal m. a.
minnt á eftirtalin verk Gúð-
jóns:
Háskóli Islands, Þjóðleikhús-
ið, Sundhöllin. Landsspítalinn,
Landakotskirkja. Laugames-
kirkja, Landsbankahúsið, Eim-
skipafélagshúsið, Reykjavikur
apótek og Hótél Borg.
Engar sögur fara af þvi, að
þessar byggingar hafi reynzt of
stórar.
Að undanfömu hafa birzt í
blöðum teiknaðar myndir af
hinni veglegu Hallgrímskirkju,
ásamt Reykjavíkur apóteki og
Hótel Borg. Myndum þessum
mxm ætlað að sýna fram á að
kirkjan verði of stór. En hefir
ekki hin nýja SAGA leitt í
Ijós að Hótel Borg er löngu
orðin of líöl.
Reykjavik, 21. febr. 1964.
H. Þ.
P. S. Grein þessi hefir ver-
ið send öllum Reykjavíkurblöð-
unum með tilmælum um birt-
ingu.
BÍLAEIGENDUR
Tökum að okkur viðgerðir á rafkerfum
bifreiða, dínamóum, störturum o.fl.
Höfum ávallt fyrirliggrjandi, dínamóa og
startara í ýmsar tegundir amerískra
bifreiða.
RAFyÉLAVERKSTÆÐIÐ
S. MELSTED
Sogavegi 148 — Sími 40526
Aðalfundur
Aðalfundur Stéttarfélags verkfræðinga verður hald-
inn í 1. kennslustofu háskólans miðvikudaginn 26.
þ.m. kl. 20.30.
Fundarefni: Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórn Stéttarfélags verkfræðinga.
Bifreibaeigendur
Vegna nýfallins dóms Hæstaréttar um bótaskyldu vegna rúðubrota af völdum
steinkasts frá bifreiðum, vilja undirrituð tryggingarfélög hér með skora á alla
bá. sem telja sig eiga kröfu á bau vegna slíkra t'jóna. að lýsa kröfum sínum hjá
viðkomandi trvggingarfólapi hið fvrsta.
^élögin munu sameiginlega fjalla um framkomnar kröfur og tilkynna kröfu-
höfum afstöðu sína til hinna einstöku tjóna.
^byrgð h.f.
’omvínn utry grgingar
Vátryggingarfélagið h.f.
\lmennar frvp-cTÍncrar h.f.
Sjóvátryí?prinfirarfé1aer fslands h.f.
Verzlunartryggingar h.f.
4
4