Þjóðviljinn - 18.04.1964, Blaðsíða 4

4 SlÐA.
ÞJÚÐVILJINN
Laugardagur 18. apríl 1964
Ctgeíandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudagsins: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja. Skólavörðust 19
Sími 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kr. 90 á mánuði.
Seinvirk aðferð
i^amansamur maður benti eitt sinn á það, að
^ væri öpum kennt að skrifa á ritvél og þeir
síðan látnir sitja við skriftir lon og don, myndu
þeir að lokum skila öllum fremstu verkum heims-
bókmenntanna án þess að til kæmi nokkur hugs-
anastarfsemi. Samkvæmt líkindareikningi myndu
hinar stærðfræðilegu reglur um tilviljanir sjá fyr-
ir því; ef óaflátanlega væri haldið áfram að raða
saman bókstöfum og orðum myndi sú aðferð á
sínum tíma skila meistaraverkunum ekki síður
en öðrum möguleikum — en til þess þyrfti að
vísu firnalangan tíma. Ekki er kunnugt að þessi
kenning hafi verið sannprófuð í verki, en þó kem-
ur manni ósjaldan í hug að verið sé að fram-
kvæma hana á ritstjórnarskrifstofum Morgun-
blaðsins. Sumar forustugreinar blaðsins eru þess
eðlis að þær virðast einna helzt vera framleiddar
með ritvélarbarsmíð af þeirri rófulausu mannapa-
tegund sem nefnist anthropopithecus troglodytes,
öðru nafni simpansar. Einkanlega á þetta við þeg-
ar Morgunblaðið skrifar um Sovétríkin.
' r'
T forustugrein Morgunblaðsins í gær gefur m.a.
að líta eftirfarandi staðhæfingar: „Afleiðingin
af frelsisráni kommúnista í Rússlandi varð svo
kyrrstaða og stöðnun. Á sama tíma sem aðrar
þjóðir Evrópu sóttu fram til stórbættra lífskjara
og lýðræðislegra og frjálslegra stjómarhátta, sat
rússneska þjóðin í svartholi kommúnista við
þröngan kos't'... Það er nú að renna upp fyrir
fjölda Rússa, að þjóð þeirra hefur dregizt ömur-
lega aftur úr öðrum þjóðum, og að framfarirnar
í Sovétríkjunum hafa orðið sáralitlar miðað við
það sem gerzt hefur hjá vestrænum þjóðum.“
Engin mannvera sem beitir skynsemi, hugsunum
og ályktunum, getur komizt hjá því að vita það, að
í engu landi veraldar hafa orðið jafn örar og stór-
stígar framfarir og í Sovétríkjunum; á einum
einasta mannsaldri hafa þau ríki hafizt úr alls-
leysi, þekkingarleysi og getuleysi til forusTu í
heimsmálum; þau etja nú kappi á jafnréttisgrund-
velli og á sumum sviðum með yfirburðum við
stórveldi sem báru ægishjálm yfir þau fyrir nokkr-
um áratugum. Menn geta gagnrýnt það með hverj-
um hætti þessi gerbylting hefur verið fram-
kvæmd; menn getur greint á um starfsaðferðir og
hugsjónir sovéfmanna; en engin skyni gædd vera
fær umflúið þá staðreynd að í hinu forna Rússa-
veldi hefur orðið einstæð stökkbreyting. Rifvélar
sem skila staðhæfingum um hið gagnstæða hljóta
að vera knúnar af líkamsorku einni saman, án
þess að litlu gráu frumurnar í heilabúinu komi
þar nokkuð nærri. Og enda þótt Morgunblaðs-
menn haldi þannig áfram að streitast við að sanna
kenninguna um simpansana og ritvélarnar er
hætt við að allir núlifandi íslendingar verði komn-
ir undir græna torfu áður en tilviljunin skilar
frambærilegri forustugrein með þeirri aðferð.
— m.
Ályktun miðstjórnar Alþýðu-
sambandsins um kjaramálin
Á undanförnum árum hafa
verkalýðssamtökin æ ofan í
æ bent á hættuna af sívax-
andi dýrtíð. Þau hafa skorað
á stjórnarvöld landsins að
beita sér fyrir stöðvun dýrtíð-
arinnar, en tryggja jafnframt
næga atvinnu og sanngjama
hækkun á kaupmætti launa.
Verkalýðssamtökin hafa allt-
af, begar bau hafa barizt fyr-
ir bættum kjörum meðlimum
sínum til handa, lagt á það á-
herzlu, að þau vildu meta sem
kauphækkun hverja þá ráð-
stöfun, sem miðaði að lækkun
verðlags, eða öðru því, sem
raunverulega færði vinnandi
fólki kjarabætur.
Verkalýðshreyfingin hefur
því alltaf verið og er enn á
móti verðbólguþróun í efna-
hagskerfinu og varar sterk-
lega við afleiðingum hennar
bæði fyrir Iaunþega og þjóð-
félagið í heild.
Þróun verðlagsmálanna síð-
ustu 4 árin veldur flestum
hugsandi mönnum áhyggjum.
Á þeim tíma hefir verðbólgan
magnazt meir en dæmi eru
til áður. á jafn skömmum
tíma.
Reynt hefur verið að skella
skuldinni af þessari óheillaþró-
un á verkalýðssamtökin í
landinu. Því er þá haldið fram,
að þau hafi gert óbilgjamar
kröfur um kauphækkanir og
knúið fram meiri hækkanir á
kaupi, en efnahagskerfið fái
staðizt. Hér er stáðreyndum
beinlinis snúið öfugt, og röng
skýring gefin á því. hver er
raúnvérúleg örsok hinnar gíf-
urlegu dýrtíðar.
Hér skal nú rakin í stuttu
máli þróun verðlags- og kaup-
gjaldsmála síðustu árin, og
verður þá svo augljóst, að ekki
verður um villzt. að hækkun á
kaupi verkamanna er ekki or-
sakavaldurinn að þeirri dýr-
tíðarþróun, sem hér hefur átt
sér stað.
Til glöggvunar verður verð-
hækkunum og kauphækkunum
síðustu 5 árin skipt í 4 tíma-
bil, svo að samanburður verði
sem auðveldastur.
1. tímabil
(janúar 1959 — júní 1961),
I janúarmánuði 1959 voru
samþykkt lög á Alþingi um
að Iækka umsamið kaup verka-
fólks um 13,4% frá 1. febrúar
1959 að telja. Þegar tekið var
fullt tillit til endurbóta á
tryggingum, niðurgreiðslu og
öðrum ráðstöfunum, sem
fylgdu, viðurkenndu stjórnar-
flokkamir að skerðing kaups-
ins næmi 5,4%.
1 febrúarmánuði 1960 var
síðan samþykkt mjög mikil
gengislækkun, og fleiri efna-
hagsráðstafanir voru gerðar,
sem hlutu að verka til mikill-
ar verðhækkunar, þar á meðal
var mikil vaxtahækkun og
hækkun söluskatts. Með þess-
ari Iðggjöf var bannað að bæta
launþegum ársfjórðungslega
vaxandi dýrtíð með vísitöluá-
lagi. En það var þá kenning
hagfræðinga ríkisstjómarinn-S’-
ar, að við slíka ráðstöfun
mundi stöðvast víxilhækkun
verðlags og kaupgjalds.
I febrúarmánuði 1960 þegar
gengislækkunin var gerð, var
vísitala vöruverðs og þjónustu
100 stig.
1 júnímánuði 1961 var sú
vísitala orðin 118 stig, eða
hafði hækkað um 18%.
Á tímabilinu frá janúar
1959 til júní 1961 urðu þó eng-
ar kauphækkanir. Kaupmátt-
ur launa hafði því á þessu nær
tveggja og hálf* ár* tímabili
lækkað, fyrst um 5,4% og
síðan um 18%. eða samtals
um rúm 23%.
títilokað er með öllu að
kenna hækkun kaupgjalds um
þá þróun verðlagsmálanna,
sem varð á þessu tímabili.
2. tímabil
(frá júní 1961 til júní 1962)
Þeirri þróun, sem átti sér
stað á 1. tímabilinu, gátu
verkalýðssamtökin alls ekki
unað, allra sízt, þegar þess
var gætt, að þjóðarframleiðsl-
an fór vaxandi, og árferði var
gott.
I júní 1961 var því samið
um 11 — 12% hækkun á kaupi
verkafólks. Sú hækkun var
augljóslega miklu minni, en
sem næmi þeim kauplækkun-
um, er yfir höfðu gengið næstu
2 1/2 árin á undan.
Þessar kauphækkanir vildi
ríkisstjórnin ekki þola. Hún
lækkaði þá, þrátt fyrir yfir-
Iýsingar hennar um að bianda
sér ekki í þau mái, gengi krón-
unnar enn á ný í byrjun á-
gústmánaðar þetta sumar. Af-
lciðingar þeirrar gengislækk-
unar urðu auðvitað nýjar og
almennar verðhækkanir á öll-
um sviðum.
I júlímánuði 1962 var vísi-
tala vöruverðs og þjónustu
komin upp í 135 stig, eða hafði
hækkað um 35 stig, en um 17
stig, síðan kaupið var hækkað
síðast í júní 1961. Á því tíma-
bili hafði kaupið þó lækkað
um 5,4% og hækkað um 11
—12%, eða alls aðeins hækkað
um 5,6 eða 6.6%. — Getur
nokkur haldið því fram, að
, sú kauphækkun hafi valdið
35% verðhækkun?
3. tímabil
(frá júli 1962 til júlí 1963)
Verðhækkun, sem nam 17
vísitölustigum f viðbót við það,
sem á undan wer gengið, gat
verkafólk ekki borið bótalaust.
Samið var því um kauphækk-
un í júlí 1962, sem nam 6 —
9%.
Þessa kauphækkun hefði
vissulega verið hægt að tryggja
sem raunhæfa kjarabót, ekki
síður en kauphækkunina 1961,
ef vilji hefði verið fyrir hendi.
Afkoma þjóðarbúsins var
mjög hagstæð árið 1961 og þó
varð hún ennþá betri árið
1962.
Um hið hagstæða árferði ár-
ið 1961 segir í Fjármálatíðind-
um Seðlabankans. að það ár
hafi raunverulega verið um að
ræða 3% vcrðlækkun á innfl.
vörum til Iandsins mi'ðað við
óbreytt gengi, og um 9%
verðhækkun útfluttra vara.
Það jafngildir því, að við-
skiptakjör þjóðarinnar hafi á
þvf ári batnað um 12%. Við
það bætist svo mikil fram-
leiðsluaukning, og þó ennþá
meiri árið 1962.
En þrátt fyrir þessi hagstæðu
skilyrði, fékk kauphækkunin,
sem um var samið f júlí 1962
ekki að koma fram sem raun-
hæf kjarabót. Verðlagið hélt
enn áfram að hækka, og í jan-
úar 1963 var svo komið, að
vísitala vöru og þjónustu var
komin upp í 145 stig, eða
hafði hækkað um 10 stig frá
því síðast var samið um kaup-
hækkun verkafólks. I janúar
1963 varð svo samkomulag um
5% kauphækkun, og síðar varð
aftur samkomulag um 7°/ci
kauphækkun f júní 1963, en
þá var vísitalan komin upp
í 149 stig og hélt stöðugt á-
fram að hækka.
4. tímabil
(frá júlí 1963 til marz 1964)
I desembermánuði 1963 var
svo komið, að vísitala vöru og
þjónustu var orðin 166 stig,
eða hafði hækkað um 21 stig
á árinu. Kaupgjaldið hafði
hækkað á sama tíma, án verk-
falla um 13%,.
Frá því. að gengislækkunin
mikla var gerð í febrúar 1960
og fram að verkfallinu í des-
ember sl., eða í tæp 4 ár,
hafði dagkaup verkamanna
hækkað um 35%, en á sama
tíma hafði vísitala vöruverðs
og þjónustu hækkað um 66%.
Þannig stóðu hlutföllin í des-
embermánuði sl. á milli kaup-
gjalds verkamanna og dýrtíð-
arinnar.
I desember var síðan samið
um 15% kauphækkun. Á þeim
fáu mánuðum, sem liðnir eru
síðan, hefur vísitala vöru og
þjónustu enn hækkað um 18
stig, og alveg er víst. að áll-
verulegar hækkanir á verðlagi
eiga enn eftir að koma inn á
vísitöluna, .Telja má því nokk-
Urn veginn víst, að þegar
kaupsamningur verkalýðsfé-
laganna renna út í maí og
júní í sumar, þá hafi vísital-
an hækkað yfir 20 stig frá því
í desember. þegar síðast var
samið um kaupið.
Þannig hefur þróun verðlags
og kaupgjaldsmálanna verið
síðustu 5 árin.
Rifjum nú upp helztu atriði
þessarar þróunar:
Öhrekjanlegar staðreyndir
sýna, að fýrst var kaupið
Iækkað með lagaboði um 5,4%,
samkvæmt opinberum útreikn-
ingi.
Síðan var skellt á stórfelldri
gengislækkun, vaxtahækkun og
hækkun söluskatts, sem orsak-
aði verulega verðlagshækkun,
og verðlagsbætur voru af-
numdar,
1 nærri 2'/-j ár var engin
kauphækkun gerð, en kaup-
máttur Iauna rýmaði jafnt og
þétt á þcssu tímabili vegna
síhækkandi verðlags.
Síðan hafa kauphækkanir
verkafólks verið gerðar aðeins
til þess að vega nokkuð upp
á móti dýrtíð, sem áður var
á skollin.
Kauphækkanir hafa alltaf
orðið minni en verðhækkan-
imar og komið á eftir. Það
er því alger fjarstæða að telja
orsakir dýrtíðarinnar liggja í
af miklum kauphækkunum
verkafólks.
Verkalýðssamtökin hafa ver-
ið í vamarbaráttu sjðustu ár-
in og reynt að verja meðlimi
sina fyrir áföllum dýrtiðar-
stefnunnar. Um þessar mund-
ir standa málin þannig. að
dagkaup verkamanna hefúr
hækkað frá febrúar 1960 að
telja um 55%, en á *ama tíma
hefur vöruverð og þjónusta
hækkað um 84%.
Verkalýðssamtökin verða því
enn að krefjast leiðréttingar á
kaupmætti tímakaúpsins.
Verkalýðssamtökin eru andvíg
dýrtíðarstefnunni. Þau telja
að sívaxandi þjóðartekjur og
hækkandi útflutningsverð á af-
urðum landsins geri mögulegt
að hægt sé að tryggja raun-
hæfar kjarabætur og stöðva
hina óheilbrigðu verðbólguþró-
un.
Miðstjóm Alþýðusmbandsins
á erfitt með að trúa því, að
ríkisstjóm landsins télji enn
óhjákvæmilegt að halda niðri
launakjörum verkfólks með
slíkri dýrtíðarstefnu, sem hér
hefur verið fylgt undanfarin
ár. Hún vill því með grein-
argerð þessari snúa sér til rík-
isstjómarinnar með áskorun
um eftirfarandi:
1) Þegar í stað verði tekn-
ar upp viðræður milli rík-
isstjómarinnar og verka-
lýðshreyfingarinnar um
tilraun til stöðvunar verð-
bólguþróunar og um rétt-
látar og óhjákvæmilegar
launa- og kjarabætur.
2) Lögð verði áherzla á að
verðtryggja kaupið og ná
samkomulagi um örugga
og jafna hækkun á kaup-
mætti launa, svo unnt
verði að gera varanlega
samninga er tryggi vinnu-
frið.
3) Að reynt verði að ná
samkomulagi um fram-
kvæmd á rauverulegri
styttingu vinnudagsins, án
skerðingar heildartekna.
4) Samkomulag verði gert
um ýms réttinda- og hags-
munamál alþýðufólks —
vinnuverndarmál og or-
lofsréttindi, svo og nauð-
synlegar ráðstafanir í hús-
næðismálum almennings.
Alþýðusambandið býður
samstarf um lausn á þeim
miklu vandamálum, sem við
er að glíma i þessum efnum.
Það samstarf verður að byggj-
ast á réttlátri afstöðu til brýn-
ustu hagsmunamála verkalýðs-
ins, sem varðar launa- og
kjaramál. og að frjáls samn-
ingsréttur sé virtur.
Verkalýðssamtökin , vílja
vissulega friðsamlega lausn á
vandamálunum, en þau hljóta
að beita sínu mikla samtak-
valdi, ef réttlátir samningar
geta ekki fegnizt um kjára-
málin.
Sími 17500
Lsyndardómur PERSONNA «r tó, aS meí *»ö«-
•W0um triraunum he«ur ronns6knorlí8I PERSONNA
lekízt a5 gera 4 flugbeltlor eggfar á hverju bloSi.
BIBJIS um PERSONNA blöSin.
BLÖÐIIM
Hir» fróboeru nýju PERSONNA rokblöS úr ,#*tain-
les* Ifeel" eru nú lokiín* fóanleg hér á landi.
Stcersta ikrefiB í þróun rokblaSa fró þvi o5 frorp-
leiðsla þeirra hófsf. PERSONNA rokblaSifi heldur
flugbitf fró fyrifa III íiSasfa = 15. raksfurs.