Þjóðviljinn - 13.06.1969, Page 5

>
Föebudagur 13. júni 1969 — í>JÓÐVTLJINN — SÍÐA g
□ Síðari hluta þessa mánaðar verður opnað
óvanalegt safn í Danmörku. Um er að ræða vík-
ingaskipshúsið í Hróarskeldu, en þax á að geyma
fimm víkingaskip, sem danskir fornleifafraeðing-
ar drógu upp af hafsbotni Hróarskeldufjarðar.
í>etta litla kaupfar fannst í firði einum ekki ýkja lansrt frá Kaupmannahöfn. Það er aðeins 13,5 metrar á lengd, en örugrgt má telja, að
það hafi verið skip á borð við þetta sem notuð voru til verzlunarferöa um Eystrasalt á víkingaöld. Farmurinn hr'ur þá legið miðskips,
þar sem ekki eru þiljur. Svo var skipið vel geymt á fjarðarbotnin um, að enn gést móta fyrir axarhöggum skipasmiðs.
Fyrir utm það bii níu Iruindr-
uð árum var skjpuim þessanm
sökfct í fjarðarmyrmið, tifl þess
að vaima óvinaskipuim ledð inn
til Hróarslkeldu, sem þá var
mikilvœgur verzlunarstaður,
konungssetur og dómkirkjuþær.
Skipunum var sók'kt þvert fyrir
eina helztu siglinigarremnuna í
firðinum og þau fyllt grjóti.
Aldrei féllu þessir atburðir
algjörlega í gleyimisku og dá, en
miargt skolast ti)L á langri Leiðl
Þegar fomlei'faran nsókn i r hóBust
i firðinum árið 1957, gengu að-
eins sögur um eitt skip á þess-
urn slóðum. Það var hald
mainna, að það skip væri frá
því í lok mdðailda — með öðr-
um orðurn nær fjögur hundiruð
árum síðar, en skipumuimi var
raunverulega sökkit.
50 þúsund plastpokar
Með neðansjávarrannsóíknium
í þrjú surnur samifileytit, fundust
öll fimm skipin, aldur þeirra
var ákvarðaður og talsvert af
timibri náðdst upp af fjarðar-
Sökkt í sæ fyrir meir
en níu hundruð árum
Nú eru víkingaskipin fimm senn
orðin safngripir í Hróarskeidu
botninuim. Kafarar eánir gátu þó
ekki bjargað flökunum, til
þess var straumurinn of sterkur,
sjórinn öf skítugur og , timbrið
of viðkvæmt.
Sumarið 1962 var því brugð-
ið á það réð að reisa vegg um-
hverfis skipsflökin fiimm og
dæfla sjónuim úr kerinu, sem
þannig myndaðist. Eftir var þó
að þurrka skipin og koma þeim
í land. Það verk var unnið á
fjiórum mánuðum, og hvorki
meira né miinna en fimmtíu
þúsund flísuim og trébútum var
vafið í plastpoka og pokarnir
síðan fluittir í Þjóðminjasafnið
danska.
Ólíkar skipagerðir
Endursmaðin reyndist lörug og
erfið; hver trébútur varð að
liggja í vökva frá sex mánuðum
allt upp í tvö ár. Meðan sú
vinna stóð yfir, var hið nýja
safnhús redst viö fjörðinn. I
þeirri byggin-gu er bæði kvik-
myndasaLur og veitingastofa og
að sjálfsögðu er búið þar að
skipunum á sem beztan og
skemmtilegastan hátt.
Vikingunum á ekki að þurfa
að lýsa: Frelsa oss fré æði
Norðmannanna var vanavið-
kvæðið í Evrópu þeirra daga. <S>
Vikingar voru frábærir sikipa-
smiðir og hefðu enda eklki kom-
izt upp með framkomu sina
annars. Skipin frá Hróarskeldu-
firði sj’na það og sanna, að
vfkingar voru ekki við „eina
fjölina félldir“ — það máitæki
mun raunar upprunalega hafa
verið riotað um menn, sem etkiki
tolldu í skiprúmi. Skipin fimm
frá Hróarskeldu eru neifnilega
fimm óLíkar skipgerðir.
Lengsta langskipið
Stærsta skipið er Langskáp,
sem tekur 50-60 manns og hef-
ur vafaLítið veirið notað í her-
ferðir tdi EnigLands. Það er 28
nruetrar á lerngd og Lengra en
nokkurt varðveitt skip ainnað frá
Vikingaöld. Annað herskip
fannst minna, en aftur á móti
rennilegra og miinnti mest á
kappróðrarbát. 24 rruenn hafa
setið undir árum og svo er tall-
ið, að það hafi einkum herjað
með ströndum fram eða jafnvel
í Eystrasalti.
Mesta kaupfarið
Þá eru kauipförin ekki síður
athygli verð. Hið stærsta þeirra
er þreiitt og borðamikið og gert
af þyk'kari viðum en hin skipdn.
Allt bendir tiL þesss að hér sé
í fyrsta sinn fundið eitt skip af
þeirri gerð, sem víkingar sdgldu
yfir Atlanzihaf og fluttu á bæði
msnn og búsmala. — Annað
kaupfarið er minna og hefur
trúlega verið í förum á Eystna-
salti. Það er ótrúlega vel varð-
vedtt, og í timbrinu sést enn
móta fyrir axarihöggum skípar
smdðs. Fimmta og síðasta skip-
ið er þédrra ósjállégast, endá
vafalaust mest notað til siglinga
innfjarðar.
Við opwun saflnlhússins verður
kaupfarið mikla komdð á sinn
stað, og unnið er að því að
koma saiman minna lanigsfeip-
inu.
(Endursagt)
Þriðja hclgarráð-
stefna bankam.
að Hallormsstað
Ilelgarráðstefna bankamanna,
hin þriðja í röðinni, hófst að
Hallomisstað í gær og stendur
hún yfir fram á sunnudag. Setti
formaður Sambands ísl. banka-
manna, Hannes Pálsson, ráðstefn-
una.
Þátttakendur eru um fimmtíu
bankamenn víðsvegar af land-
inu og eru þeir frá Starfsmanna-
félögum ailra bankanna-
Erlendir gestir sitja róðstefn-
una frá bankamannasamtöfcum
Danmerkur, Noregs og Svíþjóð-
ar. Munu þeir flytja erindi um
hagsmunasamtölk ban'kamanna á
Norðurlöndum.
Á ráðstefnunni muniu verða
flutt erindi um hagsmuna- og
fræðslumál ban'kamanna. Um-
ræður fara fram í starfshópum.
Eins og fynr segir er hér um
þriðju helgarráðstefnu banka-
manna að ræða. Hinar fyrri vbru
haldnar á Akureyri og Þingvöll-
um.
Ráðstefnur þessar eru haldnar
til að efla samhug bankastarfs-
manna og efla félagslíf innam
bankanna. Þá einnig og ekki síð-
ur tiL að skapa félagslegan á-
huga og gera þankastarfsmenn
hæfari sem þjónustumenn bank-
anna.
Landgræðsla:
Græðum landið
Nú um helgina munu flélagar
í Lionsklúbbnum Baldri bjóða
vegfarendum plastfötur með á-
burði og fræi til uppgræðslu.
Svipaðar fötur hafa verið ti'l
sölu á benzínstöðvum höfuð-
borgarinnar nú í vor sem á
undanförnum árum og er fat-
an seld á kr. 100,00.
Fötunni fylgir leiðarvisir um
Smjörfjall EBE
ríkja þránar
BBUSSEL 11/6 — SmjörfjallL að-
ildairríkja Efnahagsbandalagsins
hefur aldrei verið hærra en niú.
Samkvæmt síðustu hedmildum
eiga þessi ríki nú 330 þúsund
tonn af óseldu smjöri, sem fylla
svo tiL allar tiltækar kæligeymsl-
ur, og birgöimar vaxa með diegi
hverjum. Sérfræðin@ar gera ráð
fyrir því að um 10 prósent af
simjörinu sé orðið það gamalt, að
það sé cxröið óhœft tft mannéld-
is.
iranihaldið tSL sóningar svo og
plastpoki undir rusl, þvs kjör-
orðið er hreint land og um-
giengni lýsdr innra manni. Bf
veður leyfir munu fötusalar
væntanlega verða við Geitháls
og nálægt brúnni á Korpu.
Á undamförnum árum hafa
augu manna opnazt æ betur
fyrir þeirri gróðureyöingu og
-$> þeim landsspjöllum, sem viða
eiga sér stað hér á landi.
Umgengni okkar um landið
hefur verið með þeim hætti, að
við höfum krafizt af landinu
alls, sem unnt var, en lagt lft-
ið af mörkum til þess að varð-
veita gæði þess og viðhalda
þeim hötfluðistól, sem gróðurLend-
ið er í búskap landsmanna.
Almennt höflum við lftið orð-
ið vör við þótt stórar gróður-
spiLdur fari í auön af upp-
blæstri á nokikrum árum uppi
á hálendinu, og hinni látlausu
eyðingu í ótal rofabörðum í
byggð höfum við varla tekið
efltir en talið eðlilegt fyrirbrigði
i náttúru landsins.
Þessa gróðureyðingu ber afl
stöðva, og landsmenn ættu að
taka saman höndum um að
stuðla að uppgræðsihi í stað á-
níðslu.
Lionsklúbburinn BaLdur lagði
fram sinn skerf þessu máli til
stuðnings, þegar hann fyrir
fimm árum skar upp herör og
hióf uppgræðsiu og heftingu
uppblústurs á einni hálendis-
spildu, sem var að blésa í auðn.
Var farið með hóp æsikufólks
til uppgræðslu við Hvítárvatn,
áburður borinn á og fræi sáð.
Landið heflur síðan verið frið-
að Og 'flluigvél notuð tiil áburð-
ardreifingar. Fjármagn til þess-
arar starfsemi hefur klúbburinn
fengið við sölu á fötum með
áburði og fræi, sem vegfarend-
um heflur verið gefinn kostur a
að kaupa. En fræið og áburð-
urinn hefur sérsitaklega verið
valinn til ræfetunar grasbletta
við hús og til uppgræðslu. 1
fötunni er fræ grastegunda, sem
mynda þéttan svörð lágvaxinna
gi-asa.
Á þennan hátt telur Lions-
kdúbburinn Baldur sig geta unndð
tvíþætt starf við að stuðla að
uppgræðslu, bæði með því að
auka álhuga landsmanna fyrir
málefninu og gefa þeim kost
á að taka þátt í uppgræðslu-
starfinu svo og með þvl bein-
línis að ráðast tál atlögu við
eitt uppblásturssvæðið.
(Fréttatiilkynning).
Útskýrmgar sendar til Breta■
stjórnar um fískveiðilögsögu
Þann 10. júní s.l- aflhenti
utanríkisráðuneytið ambassador
Bretlands á íslandi orðsendingu
vegna umræðna, sem ártt haifa
sér sitað í brezka þiroginu og
skrifa brezkra blaða um áhrif
laga nr. 21, frá 10. maí s.l., um
nýtingu íslenzku fiskveiðilög-
sögunnar. Jafnframt aflheniti
ambassador Islands í London
sama dag brezka utanríkis-
ráðuneytinu orðsendingu um
þetta efni.
1 orðsandingunum er á það
bent, að hin nýju lög um nýt-
ingu fiskveiðilögsögunnar hér
við land hafi fyrst og fremsit
verið sett til þess að bæta hag
minni skipa og báta, með því
að heimila þeim togveiðar á
ákveðnum sföðum og timabil-
um innan 12 mílna lögsögunn-
ar, en fjalli aðeins að litlu
leyti um breytingar á veiði-
svæðum íslenzku togaranna.
Togararnir hafi allt frá árinu
1958 notið vissra veiðiróttinda
innan 12 míina markanna á
takmörkuðum svæðum, og því
séu þeim ekki með lögunum
veitt nein ný víðtæk veiðirétt-
indi. I lögunum felist einungis
nokkrar minniháttar breytingar
á veiðisvæðum þeirra þar. Sé
efeki talið, að sú nýskipan muni
hafa í för með sér neinar
verulegar breytingar aflamagns
þedrra á þessum svæðum frá
því sem áður var.
Þar að auki hafi íslenzku
togurunum fækkað úr 48 árið
1960 í um 20, og hafi afli þeirra
árið 1967 ekki verið nema 8%
af íslenzka heildaraflanum.
Þessar s/taðreyndir sýni glögg-
lega að aflamagn íslenzku tog-
aranna þurfi ekki að valda al-
varlegum álhyggjum á erlondum
fiskmörkuðum.
Ákvæði laganna um tógveið-
ar innan 12 mílna markanna
séu byggð á álitd og rannsókn-
um Hafrannsóknastófnunarinn-
ar, sem miði að vemd ung-
fisks á þessum svæðum. Því
vea-ði vart þar um mikLa hættu
á ofveiði að ræða, sem myndi
hafa skaðleg áhrif á fiskveiðar
erlendra skipa við Island.
Það beri að undirstrika, að
með framkvæmd hinna nýju
laga sé Island einungis aðnýta
hafsvæði, sem lúta i einu og
öllu íslenzkum yfirráðum og
eru innan íslenzku fiskveiði-
lögsögunnar. Þar af leiðandi
muni lögin efeki hafa sérsitöik
áhrif á fiskveiðar erlendra skipa
á ísdandismiðum, né hindra
slikar veiðar á nokkum hátt.
Þau hafi heldur ekki áhrif á
samndnga Islands við erlend
ríki, þar sem lögin taki ein-
göngu til svæða, sem eru inn-
an lögsögu íslenzka ríkisins.
Með þvi að nýta fiskistofna,
sem séu innan lögsögu sinnar
fari ísland að fordæmi ýmissa
annarra ríkja, svo sem Bret-
lands og Vestur-Þýzkalands,
sem heimili minni skipum sín-
um að veiða allt upp að 3
mílum frá ströndum sínum.
(Frá utanrikisráðuneytinu).
i
I
4
1