Þjóðviljinn - 12.07.1969, Qupperneq 5

Laugardagur 12. júlí 1969 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J

Bananauppskcran fcr fram mcðan ávöxturmn cr enn grænn. Vandlcga verður að gæta þess að
skýla bananaklasanum meðan beðið er eftir því, að hann sc fluttur úr landi- Á skipsfjöl er
ávöxturinn kældur, til þess að koma í veg fyrir að hann þroskfet of snemma.
BANANASTRÍÐIÐ"
Myndin er frá Ati'tlán-vatninu, sem cr talið eitt fegursta fjallavatn Mið-Ameríku.
f/
Ailmdlcla athygli vakti það
fyrir nokkru. er tvö ríki Mið-
Amerikiu voru nær komdn i
styrjöid veigina knattspyrnu-
kappleiiks. Baik við þá aitlburði
er þó önnur saiga, sem hér
verður nokikuð rakiin á eftir,
þýdd og endursögð.
Það sem af er þessu ári hef-
ur flest verið á ihverfanda
hveli í Mið-Ameríku. BTna-
hagsbandalaig Mið-Ameríku,
CACOM, hefur átt við allvar-
lega erfiðleika að stríða, eimik-
um í Nicaragua. Bftir bylí-
inguna í Panama í fyrra hefiur
rakið átt í deilum við Costa
Rica, og komið hefur þráfald-
lega til mimni háttar bardaga
á landamæruinum. Nicaragua
hefur lent í hieiftarlegum deil-
um við Costa Rica, og mán-
uðuirn saman hefur landamær-
uim ríkjanna verið vaindilega
lokað. Og svo eru það Hoond-
uras og BL Salvador: Hvenær
som er getur brotizt út styrj-
öld þeirna í miilli. Guatemala
er eina níkið, siern ekiki hefur
átt í nágrannaerjum.
Hernaðarástandið á landa-
mærum B1 Salvaidor og Hond-
uras h'ófst með knattspynnu-
fcappleik. Hernaðarlega líta
styrkleikahiutföíMin þannig út:
Bl Salvador hefur 15 þús
manna her, 400 þús. mianna
varalið, fimlmtán herþotur og
beztu fallhlífarhermieinn í Mið-
Ameríku. Hondunas hefur 12
þús. mianna her, 39 herþotur
og bezta Slugher Mið-Ameríku.
Ibúar el Salvador eru rúm-
air þrjár miljónir og höfuð-
borgin, San Salvador, hefur
436 íbúa. Ibúar Honduras
eru færri, um 2.5 miljónir, og
íbúar höíuðborgarinmar þar,
Tegucigalpa hledtir hún, eru
195.000.
Knattepyrnukappleikufinn
var háður í Tegucigailpa. E1
Salvadorliðiö vann, og þá þeg-
ar urðu þair Sailvadorbúar, sem
í landinu búa, fyrir árásum:
Verzlanir þeiirra voru rændar,
og að því er stjómin í San
Salvador segir, var konum
þeirra nauðgað og þeir síðan
gerðir útllægir. Það, semi hófst
nileð knattspyrnukappleik, end-
aði með diplómaitískum ósköp-
um, manndrápum og liðsflutn-
imigum.
Bak við þessa sögu um tap-
aðan knattspyrnukappleiik eru
aðrar og ailvarleigri kringium-
stæður. Borgarar frá San Sad-
vador skedla eins og flóðbylgja
yfir nágrannaríkið Honduras;
einfaldlega af því, að það er
ekkert rúm fyrir þá heima.
Efnaihaigslega eir hið tiltölulega
vel stæða ríki E1 Saivador vel
á veg komiið að kyrkja Hond-
uras í fjátimáilaigreip sinni.
Löndin framileiða nokkurn
veginm sömu vörur, en E1 Sai-
vador er eitt fært um að
brjóta sér leið til aliþjóðamark-
aða.
„Fótboltastríðið" svonefnda
er þannig sönnu nær „bamana-
stríð“. Hér er ekki um að
ræða tilviljunarkenndam á-
rekstur tveggja knattspyrnu-
þjóða, hdldur eiga aitburöim-
ir sér eins og mær ævinlega
efnahagslegt baiksvið.
15. júní var þessi frægi
knattspymuleikur háður. Tíu
dögum síöar sakaði stjórnin í
E1 Salvador Honduras um að
hafa framið fjöldamorð og að
hafa rekið 7.000 Salvador-
menn úr laindi. t>ann 27. júní
slleit B1 Salvador stjórnmála-
saimibandinu við Honduras, sem
svaraði með þvi að lýsa ákær-
urnar fáránlegar og sparkaði
diplómötum E1 Sallvadors út
úr höfúðborginni Tegucigalpa.
í orðsendingu sinrri lét utan-
ríkisráðherrann í Honduras
þess getið, að land sitt hefði
flediri ástæður en eina til þess
að slíta stjórnmálasamibandi
við gramnríkið. Meðal annars
lét hann þess getið, að þjóð-
arstolt Honduras og þjóðfáni
hefðu verið svivirt af ríkis-
borgurum E1 Salvador, með-
an stóð á hinum fræga kapp-
leik þann 15. júní. 28. júní var
hernaðaróstandi lýst í löndun-
um tveimur.
Þann 29. júní voru svo tvær
stofnanir Ameríkubandailags-
ins (OAS) kvaddar til þess að
reyna að leysa deiluna, Mann-
méttimdanefndin og Vamar-
málanefndin. Jafnfraimt því
héldu u ta n rikis rádherrar
grannríkjanna Costa Rica og
Guatemala til höfuðborganna
tveggja, San Salvador og
Tegucigalpa, til að reyna að
miðla málum. Um mónaða-
mótin var svo komið, að ljóst
þótti, að Honduras og E1 Sai-
vador færu ekki í stríð að
Eftir sem áður geymdst þó
minningin um fjöldamorðin,
sem sannanlega vom framin í
Hcnduras, jafnframt því sem
fjöldi manna var rekinn úr
landi. Full ástæða er til að
undirstrika það enn einu sdnni,
að sú „kyrrð“ sem oft er sagt
að komin sé á í Mið-Armeríku,
getur breytzt i ókyrrð og óll®u
hvenær sem er, þar eð megin-
vandaimál þessa hluta álfunn-
ar eru enn gjörsamlega óleyst.
Enn sem fyrr em stedk öfl,
sieim æskja þess, að smíáríkin
haldi ófram fjárhagsttiegum
hanaslag sínum — eða með
öðrum orðum sagt, haidi á-
fram að heyja „bananastríð“.
//
Citizen Kane" í dag
Sýnd aðeins einu sinni hjá Kvik-
myndaklúbbi Menntaskóla Reykjavíkur
I dag, laugardag, kl. 2 sýnir
Kvikmyndaklúbbur M.R. mynd-
ina Citizen Kane í Gamla bíói.
Verður þetta eina sýningin á
þessari merku mynd.
í pésa klúbbsins frá í vefur
segir m.a. um myndina og höf-
und hennar:
,,Orson Wellles var undrabarn,
lærði að lesa tvegigja ára, skrif-
aði leikrit tíu ára og gerði ýmsa
fáheyrðá hluiti, sem vöktu at-
hygli um gjörvöll Bandaríikin
og kornu, er á leið, hinum
bandaríska smáborgara á bá
skoðun, að þarna færi ókjósan-
legt rannsöknarefni fyrir sál-
fræðinga eða aðra læknisfræði-
lega braskara. Fullvaxinn hélt
Wiettles áfram að koma á óvart,
lagði m.a. stund á ritstörf og
leiklist og var á tvítugsaldrí
trúað fyrir stjóm leikhúss.
Fyrsta kvikmynd, seim Orson
Welles gerði tuttugu og fimm
óra gamall, bar naifnið „Citizen
Kane“. Var efni heninar að
nokkru byggt á ævi blaða-
kóngsins William Randolph
Hearst, sem erfði mikinn auð
og jók hann með þvi að láta
blaðaihring sinn ljúga eftir kerfi
að fóllki á ábatavænlegan hátt.
Hömuðusit hin hundrað blöð
blaðakóngsins við að fá mynd-
ina bannaða í Bandaríkjunum,
eftir að hún kom fram á sjón-
arsviðið, sem þeim tókst þó
ekki af ókunnum ásfæðum.
Staðlar fyrír byggingarvinnu
samræmdir á Norðurlöndum?
I síðasta mónuði var haldin
ráðstefina í Frederíksdal nólægt
Kaupmannaihöfn með þátttöku
húsnæðismólaráðherra frá Norð-
urlöndunom og fulltrúum frá
þeim aðalstofnunum Norður-
landa, er með byggingar- og
húsnæðismál fara.
Á ráðstefnunni var rætt um
þróun byggingar- og húsnæðis-
mála hinna einsitöku norrænu
landa, og gerð grein fyrir
reynslu og sjónarmiðum varð-
andi bygginigarmólefni. Varð-
andi stödlun og þýðingu stöðl-
unar fyrir iðnvæðingu bygging-
arvinnu var eftirfarandi yfir-
lýsing samiþykkt:
1) Við iðnivæðinigu og skyn-
saimttega skipulagningu íbúða-
bygginga verður að legigja mikla
áherzlu á stöðlun og hönnun
einstakra byggingarhluta.
2) Áherzlu verður að leggja
á samnorx-æna stöðlun og bygg-
inigarákvæði varðandi þýðingar-
mdkil atriði bygginigarstarfsem-
innar, séistaklega hvað varðar
íbúðir.
3) Til þess að þetta sé hægt,
verður aö ná samstöðu um/ þau
markmið þanfiafuillnægingar, sem
stefna ber að í íbúðunum.
4) Stærðar-stöðlar vei-ða að
viera þanniig úr garði gerðir, að
svigrúm sé til fjölbreytni og til
samskeytingair byggingarhluta,
en þó ekki þannig, að verk-
smiðjuframleiðsla verði erfiðari.
Citizen Kane.
Orson Welles og Joseph Cotten í hlutverkum sínum.
Gagnrýnendur téku myndinni
flestir ókafloga vefl, hún olli
gríðarhrifndnigu meðal margra,
er töldu hana jafnvel það bezta,
setrn fraim hefði komið í kivik-
myndiaheiminum að þeim tíma.
Skal enginin dómur lagður á
þau ummæli hér, en vísit má
telja, að það nálgist kraftaverk,
hvernig unnt var að skapa slíka
list í Hollywood: „Því auma
bæli dauðra sólna, þar sem
Mammon beygir alla í duftið,
sem ekki dæma sig sjólfir í út-
legð þaðan.“ Urn Hollywood
sagði Orson Wélles sjálfur:
„Holiywood er kjörið borgar-
kríli fyrir gioflfidjóta, garðyrkju-
spekúlamta, miðlungsmemn og
sjáifumglaðar stjömur. Ég til-
heyri engri af þessum mann-
gerðum.“ Svo mörg voru þau
orð.
1 kivikmyndinni „Citizen
Kane“ er einkum falin hugleið-
ing um einkenni og persónu-
leika ákveðdns einstaklings.
snertingu hans við umihverfið og
innna sálarlíf. Kane virðist
byggja frægð sína og yfirburði
á hæfiledkum sdnum til að geta
vax’ðveitt siínar eigin sitórlega
ýktu hugmyndir um sjálfan sig.
Á einum stað segir hann: „Þeð
er aðeins einn maður í heimin-
um, sem ákveður hvað ég tek
mér fyrir hendur og það er ég
sjólfur." Kane er að vísu ekki
fulttkomlega án sjálfsgagmrýni,
en ef hanm á annað borð bítur
eitthvað í sig, þá ó hann ákaf-
lega erfitt með að koma auga
á eigifi yfirsjónir eða skynja
afstöðu umhverfisins. Þessi tak-
markalitla sjálfshyggja mótar
myndina mnjög og eykur gildi
hennar sem. persönulýsiagar.
Sést Kane hlaðinn uppgerðar
mikilmennsku í ednstaka atríð-
um, en bak við ræðupúlt hans
þekur risastór andllitsmynd af
honum sjálfum vegginn. Og hið
óignarstóra Xanadu er auðvitað
sá óhófskenndi bakgrunnur, sem
er mjög vei falflinn til að end-
urspegla mikilmennskubrjálæði
Kanes og undirstrika einangrun
hans frá hinu raunverulega
mannlífi.
ÖH rínna og stíll á þessari
mynd bera höfundinum ágæft
vitni, klipping er frumleg,
myndrásin gengur junist fram
eða aftur i tímann, sagan er
sögð af ýmiss konar aðiljum,
alls konar tilraunir eru gerðar
með ljós og hljóð og verður
myndin því um leið náma af
tsekninýj ungum.
i