Þjóðviljinn - 02.11.1969, Qupperneq 3

Suíimudagur 2. nóvember 1969 — ÞJÓÐVlIbJINN — SlÐA J
kvikmyndip
/
„Hrærigrautur"
Það er fremur fátítt að
þefcktiir kvikmyndahöfundar
taki sig til og geri kvikmynd-
ir sérstaklega fyrir sjónvarp,
þótt fjölmargir þeirra hafi ein-
mitt byrjað feril sinn þjá sjón-
varpinu. t.d nær aílir hinir
bandairísku. >ó gerist þetta
annað slagið. Ingmar Bergman
gerði þannig sjónvarpskvik-
mynd, sem sýnd var í Sví-
þjóð fyrri hluta þessa árs og
svo utan da-gskrár á Cannes-
hátíðinni í vor. f lítilli klausu
í pólsk.a kvikmyndatímaritinu
Film Polski er sagt frá sjón-
varpskvikmynd er Andrzej
Wajda gerði 1968, en efni henn-
ar má telja all-forvitnilegt og
sérstætt. Myndin nefnist Prze-
kladaniec, en það þýðir víst
einfaldlega „Hrærigrautur“ —
(jafnvel „búðingur"). — Hún
gerist í náinni framtíð og fjall-
ar um vandamál sem upp kem-
ur vegna læknisfræðilegra af-
reka á sviði liffæraflutninga.
En þar sem hinar nýju aðferðir
eru enn mjög á tilraunastigi
eru höfundar myndarinnar,
Wajda og skáldsagnahöfundur-
inn Stanislav Lem fremur hóg-
værir í lýsingum sinum.
Aðalpersónan er fræg kapp-
'aksturshetja, Richard Fox að
nafni. Hann og bróðir hans
Tómas hafa um langt skeið
verið ósigrandi félagar á hin-
um erfiðustu kappakstursbrauL
um. En þeir lenda í slysi og
aðeins annar þeirra kemst lífs
af. En hvor? Tómas eða Ric-
hard? >að veit enginn í raun
og veru.
Richard (eða kannski Tóm-
as?) lendir nú í miklum deil-
um við tryggingafélögin, sem
efast um að hann sé sá sem
hann er talinn vera. Laekna-
skýrslur segja að hann hafi
verið „byggður upp“ úr leifum
bróður síns, og ákveðin liffæri
af látinni hefðarkonu hafi einn-
ig verið grædd í líkama hans.1
Slikt er jú bæði mögulegt og
leyfilegt á sviði líffæraflutn-
inga. En þótt læknisfræðin
segi þetta eru tryggingafélög-
in full tortryggni og ekki á
sama máli og visindin. „Hræri-
grauturinn“ (Richai-d + Tóm-
as + frúin) verður að fá sér
lögfræðing og trúnaðarmann til
að reka mál sitt. Lögfræðing-
urinn er ekki öfundsverður af
þessu óvenjulega verkefni, en
auk þess efast hann mjög um
andlega heilsu skjólstæðings
síns.
Myndin er g'erð af mikilli
kunnáttusemi og snilldarlega
leikin. hún er gamansöm í
meira lagi. þótt oftast sé gam-
anið svolítið grátt.
>að vær; sannarlega fróðlegt
og skemmtilegt að fá að sjá
„Hrærigrautinn“ hans Wajda
hér í sjónvarpinu. >að ætti
ekki að vera erfitt að komast
yfir myndina, þar sem sjón-
varpið hefur nú þegar sambönd
við Pólverjana. — Þ.S.
Fyrir nokkrum mánuðum var
hér á síðunni sagt frá hinni sér-
stæðu mynd ítalans Pier Pablo
Pasolinis, Teorema, og réttar-
höldum sem fóru fram yfir
honum að kröfu kaþólsku
kirkjunnar, er taldi myndina
klúra og siðspillandi. Pasolini
gaf í skyn i réttarhöldunum,
að hann hefð; ætlað að gera
hnéykslanlega kvikmynd, mið-
að við ríkjandi hugmyndir, og
lýsa því að borgaraþjóðfélagið
ætti sér ekki lífs von. En um
þetta íjallaði rétturinn ekki
þegar hann hafði séð kvik-
myndiina, heldur virtist þá vera
orðið aðalatriðið hvort menn
væru í brókum eða ekki. E.n
þrátt fyrir þungar ákærur var
Pasolini sýknaður og í dóms-
orðúm er Teorema kölluð lista-
verk, ekki kiám.
Á kvikmyndahátíðinni í Fen-
eyjum nú í haust var frumsýnd
ný mynd eftir Pasolini, Porcile,
eða Svínastían. Blaðamaður
Information sagði svo frá
myndinni:
„Svínastíam styrkir enn
stöðu Pasolinis sem eins snjall-
asta kvikmyndahöfundiar sinn-
ar kynslóðar á Ítalíu. Með
myndinni verður draumur hans
um Ijóðrænt og dulúðugt list-
form að veruleika, og þó það
sé fjairri því að miaður skilji
myndina til fulls eftir að hafia
séð han,a aðeins einu sinni,
virðist hún samt sem áður vera
mjög stkýr og einföld. „Ég leifia
að einh-verju, sem nútímiam-að-
urinn safcnar". segir Pasolini
um þessa mynd. „Nútímiaþekk-
ing er komin lengira en sú
bjiartsýni sem marxisminn var
byggður á, og nútímalistaverk
verða því að vera í ætt við
hetjusaignir og goðsögur. >að
er ekki að ástæðulausu að Jan
Palach, sem hefur alizt upp í
kommúnistísku þjóðfélagi -frem-
Teorema. Pasolini 1968 — Térence Stamp og Silvana Mangano.
ur íórnarsjálfsmorð. Svínastían
fjallar um ákveðna- neikvæða
þætti nútímalífs, og sýnir þá
hreinræktaða í tveimur grein-
um, mannáti og kynlifi". '
í Svínastíunni segir Pasolini
tvær hliðstæðar sö-gur. Sú fyrri
geist þar sem myndinni Teo-
rema lauk, í eyðimörkinni.
Ungur maður (Pierre Clementi)
reikar um eyðimörkina. ban-
hungraður, lifir á fiðrildum og
slöngum. Dag nokkurn rekst
hann á hermann sem hann
drepur og étur. Að lokum tafca
hermenn hann til fanga og
hann er dæmdur til dauða.
Hann er bundinn við staura
og villidýr éta hann upp til
a-gna.
>essi dæmisa'ga, sem er ó-
háð tímanum, er sögð án orða.;
Einu orð söigunnar eru þessar
setningar sem ungi maðurinn
endurtekur aftur og aftur rétt
fyri-r andlát sitt: „Ég hef drep-
ið föður minn, ég hef étið
mann'akjöt. — og samt skelf
ég aí #601“. Anna-rs er sagan
næstum öll sögð í stórúm ljóð-
rænum heildarmyndu<m a-f
mannin-um, þar sem hann reik-
ar glataður í auðninni. eins
konar eilífu-r fló-tti og eilíf leit.
Síðari sa-ga myndarinnar er
h-lutlæga-ri en hin fyrri, og hún
er næstu-m eingön-gu sögð í tal-
andi næ-rmyndum. Hún fjallar
um ríka fjölskyldu vestur-
þýzks iðju-hölds. Sonu-rinn í
fjölskyldunni (Jean-Pierre Lea-
ud) er haldinn syndsamlegri
ástríðu; ha-nn elskar svín og
getur ekki slitið sig frá svína-
stium bændanna. Un-g komm-
únistastúlka (Anna Wiazensky)
er ástfangin af honum. en þeg-
a-r henni er ljóst að það muni
ekki takast að venja h-ann a-f
svínunum, fer hún burt.
Faði-rinn kemst að þvi að
stjórnandi annars iðnfyrirtækis
og mikill keppinau-tur hans, er
striðsglæpamaður sem safnaði
gyðingahausum í ötríðinu, og
hann er ákveðinn í að brjóta
hann á bak aftur með því að
ljóstra þessu upp. En þá kemst
keppiniau-tu-rinn að heimsókn-
um sonar hins í svínaistíurnar,
og til þess að bjairga sér gera
þessir tveir stór-kapitalistar
bandalag um að þegja, I æðis-
genginni. svallveizlu í svínastí-
unni éta svínin soninn upp til
a-gna.
Passolini hefur ka-llað mynd-
ina „stjórnleysis-ragnarö-k í
vonbrigðum vegna allra þjóð-
félagsforma sem vitað er um“
Hinn éinfaldi boðskapur henn-
ar er. að sérhvert samfélag
gleypir sjálfkrafa bæði óþægu
bömin sín (Pierre Clementi)
■og þau sem hvorki eru óhlýðin
eða hlýðin (Jean-Pierre Le-
aud). Pasolini k-allar myndina
sjálfsævisögulega í þeirn skiln-
ingi, að hann þekki eindregið
sjálf-an sig í ungu mönnunum
tveim, en s-amt eigi svínin
mesta samúð h-ans í myndinni.
því þau séu’ að mirmsta kosti
saklaus.
Hvað stíl og hugsun snertir
er Svínastian skýrt framhald
af Teorema. Báðar myndirnar
eru a-ugljóslega vitfirrtar dóms-
dagslýsingar, þær boSa báðar
endalok borgaraþjóðfélagsins
og hinir ýmsu grundvallarþætt-
ir þeirra beggja eru trúardul-
speki, kommúnismi og skefja-
laus kynferðisleg fýsn.“.
Tvæ-r mynda Pasolinis hafa
verið sýndar hérlendis. Mamma
Roma (1962) í Laugarásbíói,
og Mattheusarguðspjallið (1964)
sem kvikmyndaklúbbur M.R.
sýndi nú fyrir skömmu. Aðra-r
myndir hans eru. auk þeirra
sem þegar er getið. Accatone
(1961) og Oedipus Rex (1967).
SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR SKÖR SKÓR SKÓR SKÓR
Gerið góð kaup SKÓR
O Xfl Kvenirmiskór Vinn-ubotnsur
Margir litir VORUSKEMMAN
Mikið úrval Grettisgötu 2 Ballerinaskór 1
O £ Karlmannaskór Barnaskór i úrvali 9 litir tó O X
Mikið úrval GOTT VERÐ Allar stærðir'
Xfl . \ , xn
SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR SKÓR
*
4