Þjóðviljinn - 02.11.1969, Blaðsíða 5

Sunnudagur 2. nóvember 1969 — í>JÓÐVILJINN — SlÐA g
Kjör fiskimanna á ís-
landi og í Færeyjum

Ýmislegt hefur verið sfcrifað
og skrafað um launamál sjó-
manna á hinum ýmsu tímum, og
ekki hvað sízt síðastliðinn vet-
ur, þegar launadeila yfirmanna
á bótaflotanum var afgreidd
með gerðardómi (sem reyndar
er ekfci nýtt fyrirbrigði í sam-
bandi við laun fisfcimanna) svo
að eðlilegar og sjálfsagðar kröf-
ur þeirra kollvörpuðu ekki al-
gjörlega fj árbagsiegiri framtíð
þesisa lands ef fram hefðu náð
að ganga, eða svo var helzt
að skilja.
Ég ætla mér nú ekki í þessu
sbrifi að gagnrýna þá samn-
inga, enda hetfur verið ítarlega
um þá ritað af þefckingu og
sanngirni, og vísa ég þar til
greinar hr. Amar Steinssonar í
1.-2. tölublaði sjómannablaðs-
ins Víkings 1969.
En það sem kemur mér til að
stinga niður penna um launa-
mál fiskimanna hér heima, er
að fyrir skömmu átti ég við-
ræður við færeyskan sfcipstjóra
og útgerðarmann, er við vorum
samtímis í höfn austur á fjörð-
um í stormbrælu og beðið var
veðuirs til veiða.
Svo gífurlegur var mismun-
urinn á kjörum fiskimanna
okkar og fiskimanna frænda
okkar Færeyinga, að ég er viss
um að margur gerir sér það
ekki ljóst, og því langar mig til
að stinga niður penna til að
fleiri geti séð þennan mun og í-
hugað hvað það sé, sem veldur
þessum geysilega mun.
Færeyingar selja sjálfir af-
urðir sínar á sömu mörkuðum
og við og afla hráefnisins að
meirihluta á sömu miðum. Þrátt
fyrir þessa jöfnu aðstöðu, sem
virðist vera, geta Færeyingar
greitt svo miklu hærra verðfyr-
ir hráelfnið, að furðu sætir. Það
hlýtur að vera stór maðkur í
mysunni hér hjá okkur, því að
varla getur munurinn legið í
þvi að koma afurðunum til
markaðslandanna, það virðist
ntnkkuð líkt hjá báðum.
Ég vil nú sýna töflu um verð-
mismun á fiski hér og í Færeyj-
um eftir upplýsingum áður-
nefnds Færeyings:
Miðað er við slægðan fisk
með haus:
í dálki I. er hið faereyska
verð.
— II. í íslenzkum
krónum
— III. með 0/25 kr.
fær. uppbót á
línufisk. '
— IV. hið íslenzka
fiskverð.
verjair eru. Hór heima greiðum
við reyndar ekki beitukostn-
að, en hötfum 31.5% af brúttó-
afla-verðmæti, sem skiptist í
jatfnmarga staði og skipverjar
exu. Sjá allir hver geysi-
munur er á hlut sjómanna hér
heima og í Færeyjum úr afla-
verðmæti veiðiskips.
o oo \ o I > 1 á Til gamans vil ég gera sam-
línufisk. anburð á hlut sjómanna úr
I II III IV V
Þorskxxr stór .. 0.77 9.02 11.95 6.29 6.59
— smár 6.56 9.49 4.71 5.01
Ýsa 13.47 16.40 7.40 7.70
Langa 7.03 9.96 4.76 5.06
Keila 4.68 7.61 4.86 5.16
Ufsi 90 cm .. 0.75 8.78 11.71 7.29 7.59 :
— undir 90 cm .... 5.27 8.20 4.13 4,43
Lúða stór .. 4.00 46.84 49.77 18.96 19.26
— smá 29.28 32.21 10.82 11.12
Grálúða I. fl. 8.50
— óflötokuð .... .. 1,00 11.71 II. fl. 6.50
Færeyskt fiskiskip í Reykjavíkurhöfn.
Eins og sést á þessu greiðist
uppbót á allan fisk veiddan á
línu. Grálúða er þó undanskil-
in hjá báðum aðilum.
0/25 kr. færeyskar greiðast
í uppbót á línufisk hjá Færey-
ingum pr. kg., en 0/30 kr. ísl. á
línufisk hér pr. kg.; sést glögg-
lega á þessari töflu, hversu
munurinn er mikill á hráefnis-
verði til færeyskra fiskimanna
og svo aftur hér. Gaman væri
að fá einhverjar upplýsingar
um hversvegna hægt er fyrir
færeyska fiskkaupendur að
greiða svo hátt verð, sem okk-
uir er sagt, að kollegar þeirra
hér heima geti alls ekki, þótt
báðir selji á sömu mörkuðum.
Varla getur átt sér stað. að
landbúnaður eða iðnaður Fær-
eyinga sé þess megnugur að
greiða með fiskverðinu til að
ná þessari krónutölu, en slíku
hefur verið troðið í eyru okk-
ar fávísra sjómanna, að átt
hafi sér stað í Noregi, og því
sé fiskverð þar mun hærra en
hér.
Ég vil nú gera hér saman-
burð á kjörum fiskimanna í
Færeyjum og hér heima. Á
línuveiðum í ís greiðist beitu-
kostnaður af ósikiptu aflaverð-
mæti, síðan fær báturinn 50%
og skipverjair 50%, sem skipt-
ist í jafn marga staði og skip-
veiðiferð á grálúðu með línu-
bát héðan úr Rey’kjavík, eftir
íslenzkum kjörum og verðlagi,
og færeyskum kjörum og verð-
laigi hinsvegar. Viðkomandi
bátur landaði í R.vík 26/9 ’69
84.480 kg. af grálúðu sem
flokkaðist þannig: 61% fór í
I. flökk 37% í II. flokk og 2%
í bein og úrkast. Þess má geta
að viðkomandi bátur hefur
stundað grálúðuveiðar í sumar
og er þetta langsamlega bezta
miat, ' sem hann befur fengið
yfir tímabilið, svo að raun-
verulegt meðalmut er lægra en
bessi veiðiferð refur til kynna.
En sem sagt við gerum sam-
Nú skulum við taka fær7
eysku kjörin og verðlagið; þá
lítur dæmið þannig út; 84.480
kg. af grálúðu á 11/71 pr. bg.
gera 989.260,80 5000* kg. af
beitu kiosta 40.000,00 kr. sem
diregstf frá. Etftir verða 949.-
260,80. Af því fá skipverjar
50% sem skiptast í 13 staði
og verður hluturinn því 36.510,-
03; ekki er greitt orlof á hann.
sfcipverj'ar fá 33% atf aflaverð-
mæti, og svo greitt 6% orlof.
Það má gjarnan benda'framá-
mönnum útgerðarmanna og sjó-
manna, svona til að . haf a til
hliðsjónar, er þeir semja sín
á milli næst, að kauptrygging
háseta í Færeyjum er l.:710,00
fær. kr. eða rúmar 20.000,00
ísl. kr. en er nú hjá okkur kr.
15.000,00 rúmar.
Færeyskt verðlaig og kjör einn hlutur .............. 36.510,03
fslenzkt verðlag og kjör einn hlutur ................. 16.660,51
— og verður mismunurinn á hlut ....................... 19.849,52
Ja, finnsit ykkur ekki munur
á? Skipin veiða á svipuðum
slóðum, aflinn verkaður ann-
arsvegar í Færeyjum. hinsveg-
ar á íslandi, en seldur á sömu
mörkuðum. Hvað segið þið um
þetta, sem vitið, „hver er á-
stæðan“? Ekki er hráefnið
verra frá okkar fiskimönnum.
anburðinn eftir bessari veiði- að m>anni stoilst. byi að etoki
ferð — Dæmið lítur því þann- alls fyrir löngu lýsti einn af
ig út: framáinönnum ototoair í fisksölu-
I. flokkur 61% = 51.533 kg. 8/50 pr. kg. 438.03p,5o
II. floktour 37% = 31.258 kg. 6/50 pr. tog. 203.177.00
Úxfcast 2% = 1.689 kg. 0/82 pr. kg. - 1.384,98
Samtals 84.480 kg. Kr. 642.592,48
31,5% til skipverja gera kr.
202.416.63 — skipt var í 13
staði þar sem skipverjar voru
13 og verður bví í part kr.
15.570.51. Á það greiðist 7%
orlof sem er kr. 1.090,00. Hlut-
urinu verður því ails kr.
16.660.51.

Atvinnumálin aðalumræðu-
efni á þingi Norðlendinga
Umræður um atvinnumál á
Norðuriandi settu mestan svip
á þing Fjórðungssamb. Norð-
lendinga, sem haldið var á Sauð-
árkróki dagana 22- og 23- októ-
ber sl.
Á þinginu mættu 35 kjörnir
fulltrúar frá sýslunefndum og
flestum stærri sveitarfélögum í
Norðlendingafjórðungi. Gestir
þingsins voru alþin-gismenn
beggja kjördæmanna á Norður-
landi og mættu þeir flestir, þar
á meðal fjármálaráðherra- Enn-
fremur var boðið á þingið for-
stjóra Efnahagsstofnunarinnar,
fultrúa Atvinnujöfnunarsjóðs og
fíeiri gestum.
Þingforsetar voru kjömir Mar-
teinn Friðriksson, Sauðárkrófci
Dg Hilmar Daníelsson, Dalvík-
Ritarar þingsins voru Ásgeir
Asgeirsson, Ölatfsfirði og Stefán
Á. Jónsson Kagaðarhóli.
Formaður sambandsins frá
síðasta þinghaldi hefur verið
Stefán Friðbjarnarson, bæjar-
stjóri á Siglufirði. Hann flutti
sikýrsílu sitjómarinnar og greindi
frá störfum Fjórðungisráðs milli
þinga. Bjami Einarsson, bæjar-
stjóri á Akureyri flutti fram-
söguerindi um málefnin: Verk-
efni fjórðungsþings og Fjórð-
ungssambands Norðlendinga-
Urðu mjög miklar umræður en
þinginu síðan skipt í starfenefnd-
ir, er tóku hinar ýmsu tillögur
og málefni til ályktunar og um-
sagnar-
Starfsnefndir þingsins voru
þrjár:
Laga- og fjárhagsnefnd, form.
Stefán Friðbjarnarson-
Fjórðungsmála- og allsherjar-
nefnd, form- Bjarni Einarsson.
Norðurlandsáætlunameínd,
formaður Björn Friðfinnsson- ■
Að kvöldi fyrri fundardags
bauð bæjarstjóm þingfulltrúum
og gestum til kvöldverðar. Þar
flutti Lárus Jónsson, deildar-
stjóri eri-nidi, sem hann nefndi:
Ný viðhorf í byggðaþróunar-
starfi. Var rætt um byggðaáætl-
anir og gerð jSeirra almennt, en
einkum þó með tiliti til Norður-
landisáætlunar- Var atvinnu-
málakafli Norðurlandsáætlunar
þannig cpnaður til umræðna
fyrir norðlenzkar sveitarstjórnir
og til ályktunar fyrir fjórðungs-
þingið.
Þingið gerði ályktanir um
margvísleg efni- Lengstur tími
fór sem fyxr var sagt í umræð-
ur um Atvinnumálakafla Norð-
urlandséætlxinar og tóku þátt í
þeim umræðum auik þingfulltrúa
m.a. fjánnálaráðherra Magnús
Jónsson, allmargir af þeim al-
þingismönnum, er þingið sátu
og forstjóri Efnahagsstofnunai'-
inmar, Jónas H. Haralz.
Þingið samþykkti veigamikl-
ar breytingar á lögum samtak-
anna, sem eiga að marka þátta-
skil í starfsemi Fjórðungssam-
bandsins-
Heimilt er nú að færa út fé-
lagssvæði samtakanna, þanndg
að það nái til allra þeirra
byggða, sem fjálliað er um í At-
vinnumálakafla Norðurlandsá-
ætlunar, til viðbótar Norðlend-
ingafjórðungi, en það er til vest-
Framhald á 9. síðu.
málum því yfir í útvarpsvið-
tali. í sambandi við nýja lög-
gjöf í Bandaríkjunum um fisk-
sölu (kaup) þar í landd, að
við værum sú þjóð sem næst
kæmist að uppfylla sett skil-
yrði, vegna sérlega góðs hrá-
efnis. Sarnt er ekkí hægt að
borga sama verð fyrir það til
okikar fiskimanna og frændur
vorir Færeyingar fá fyrir sitt.
„M'airgt er skrýtið í kýrhausn-
um“, saigði karlinn forðum og
hefur hánn sennilegia hitt
réttf á.
En vissulega • væri gaman að
fá uppfíræðslu á, hiversvegna
ekki er hægt að borga sama
hráefnisverð hér og í Færeyj-
um. Ég veit, að mér mun verða
bent á að útgerðin fái hænra
verð heldur en til skipta kem-
ur; mér er vel kunnugf að þedr
fá hin margximræddu 27% ofan
á lögbundið verð til skipta, en
þau næigja baira ekki til að
brúa bilið milli hins færeyska
og íslenzka fiskverðs.
Ef við tökxim dæmi gagn-
vart grálúðunni er það svo:
Meðalverð til skipta er 7,50 +
27% til útgerðarinnar, sem
gerir 2,02 kr. samtais 9,52, fær-
eyska verðið, er 11,71 og vant-
ar því kir. 2,19 til að greitt sé
hið sama hráefnisverð og í
Færeyjum. Ég vil taka það
fram, til að ekiki valdi misskiln-
ingi. að þau launakjör er xxm
ræðir á færeysfcum bátum
gilda á ísfiskveiðum. en ekki
er skylt hjá þeim að skrásetja
(munstra) á bátana, heldur að-
eins tryggður ákveðinn manna-
fjöldi á bát. Á salt-fiskeríi er
alltatf skráð (munstrað) á báta
þeirra og eins hafa margir
hinna nýju og stóru báta
skráð. á línuveiðar í ís, en þá
breytast kjörin þannig að
Nú er það svo að útgerðar-
menn vilja gera upp reikninga
á grálúðu, eftir línusamning-
um. En skrað er á bátana á
grálúðuveiðar og í vetur var
samið um lúðuveiðar, en grá-
lúðuveiðar falla undir lúðu-
veiðar, og því að sjálfsöigðu
undir samninga um þær. Það
munar töluverðu fyrir sikip-
verja, þar sem á lúðuveiðum:
fá skipverjiar 37% af brúttó
afla, og aldrei má skipta nema
í 12 staði. í áðurnefndum veiði-
túr ©r hlutur háseta eftir lúðu-
siamningum, sfem réttilega ber
að fara etftir, kr. 21.200,27 með
orlotfi, en eftir samningi þeim
sem útgerðarmenn vilja nota
16.660,51 kr. og mismiunurinn
á þeim því 4.539,76, og er það
krafa þeixria fiskimanna, er á
þessum veiðum voru, að við-
komiandi stéttarfélög þeiirra
standi fast á, að tfarið verði
eftir lúðusamningnum við upp-
gjör á grálúðuveiðum.
' Til gamans vil ég geta þess
hér að síðustu, að áðumefnd-
ur Færeyingur sagði mér, að
lægsta verkamiainn'aitoaup í tíma-
vinnu væri 9.20 tor. tfæreystoar
eða 107,70 íslenzkar á tímann
í diagvinnu, eftirvinna greiðist
frá kl. 17.00 til 19.00 með 35%
álaigi, næturvinna flra kl. 20.00
til 08.00 með 60% álaigi og
helgidaigavinna frá hádegi á
lauigardegi til 24.O0i á sunmiu-
degi með 100% álaigi.
E«itt eintak af þessiu bréfi
sendi ég hverju blaði: Sjó-
mianniafoliaðinu Vítoingi, sjó-
miannasíðu Morgunblaðsins og
Þjóðviljanum með ósfc xim
birtingu og rými fyrir svar,
ef einhvar er veit, vill upplýsa
menn um wör við spxxminigum
þeim er í bréfinu eru.
Með þakMæti fyrtr . bi-rt-
inguna.
-B&Á.
SænskJI/larshalláætlun um að
bjarga bandarísku þjóðfélagi
NEW YORK 31/11 — Hinn
heimskunni sænski haigfræðdng-
ur og félagsfrœðimgur, Giunnar
Myrdal hefxxr lýst ráðstafanir
Bandaríkjastjórnar til að bæta
kjör fátækra í landdnu tilviljun-
arkenndiar og illa skipulagðar. í
stað þeirra leggur hann til
í greinargarð, sem hann flyt-
ur bandarístori þingnefnd, það
tdl, að 1000 miljörðum dollara
verði varið til þess, sem hann
toallar M'arsfoialláætlun til að
hjálpa bandarískum borgum.
Myrdial segir, að það taki heila
kynslóð að framkvasmia slíka á-
ætlun, en ekki verði hjá henni
komizt. Áætlxxn Myrdals mun
beina athyglinni að þeim fjöl-
mörgu félagslegu vandamálum
sem hrjá borigirnar, sem hin
hvíta mdllistétt er nú að yíirgeía
og lætiur fátæiklingum etftír.
Verði ekki gripið til rótitæfcra
ráðstafiana, segir hann, munu
miargiflaldast viðsjár milli hvítra
og þeldöfctora, og mdlili efrxafólfcs
og fátæfcra sem stofna munu
þjóðsikipul'aiginu í hæftu. Hann
segir og varhuigavert að hjálpa
einungis blötofcumönnum og
minnir á að aðeins þriðjungur fá-
tæks fólks í landinu séu blötoku-
menn. Höfuðmiartomið áætlunar
hans, sem á að kosta fimm sinn-
um meira en Marshalláætlundn
um efmafoaigsaðstoð við Vestur-
Evrópu eftir stríð, er að flátæk-
ir öðlist þá þetokingu sem gefi
þeim raunhæfa möguleifca á vdð-
xxnandd starfi og tefcjum.
Blaðdreifing
Þjóðviljann vantar blaðbera í eftirtalin
borgarhverfi:
Kvisthaga
Hákólahverfi
Vogahverfi
\v
ÞJÓÐVILJINN — Sími 17500.