Þjóðviljinn - 01.03.1970, Qupperneq 5

~:V',
l'1 ,f 11 W!M"

Um íSnrekshjr samvínnumanna á Akureyri

mrnmmm
:É
■ J
!.................'..........................i

Frá einu skóverksmiðjunni á lauclin*>.
Frá ullarverksmiðjunni Gefjuni, þar sem ný tækni og aukiu sjálfvirkni ryður sér sifellt til rúms.
Síðasta hönd lögð á litskrúðugar Heklupeysur lianda Rússum.
lenzkan xmælikvarða. Okkur er
alltaf að bætazt nýr vélakost-
ur og srjálfvirkni eýst hröðum
skrafum.
Einhvers staðar verður
Gengið frá kuldaskóm i skódeild Iðunnar, saumastofu
smiðjum, að hver saumakona
saumaði ákveðánn hluta af
flíkinni, ein festi buxnastreng-
inn á, önnur siauimaði vasa, og
þar fram eftir götunum. Flíkin
var því ekki nema öi'skotsstund
í fæðingu, eftir nokkrar mín
útur var hún fullgerð.
1 vinnufatadeilldinni er margt
annað framleitt en nafnið seg-
ir til um. M. a. má nefna
kuildaúlpur, herrafrakka og
hinar óviðjafnanlegu mokka-
kápur, sem eru íslenzkar af
allri gerð, ]>ví að skinnið er
frá skinnaverksmiðju Iðunnar
komið. Að sjáilfsögðu er það í
verkahring útlærðra klæðskera
að sjá um kópur þessar. Frarn-
leiðsilan er ekiki ýkja mikil
enn, en á óreiðanllega eftir að
fara vaxandi.
í prjónadeild Heklu, hefur
aukin sjólfvirkni 'rutt sór til
rúms eins og víðast hvar. Sjálf-
virkar prjónavélar töfra fram
alls kyns mynstur og útprjón
í Gefjunargarnið. Skrýtið er
það, að flíkur úr óblandaðri
íslenzkri uill eru llestar seldar
utan, en gerviefni eiga helzt
upp á pallibordið hérlendis. 162
þúsund Hókl.upeysur voru á s-1.
ári seldar til Sovétríkjanna og
líkar varan þar svo vel, að
stöðugt er pantað meira. Von-
andi munu ísilenzkar peysur
verða jafnvinsælar á EFTA-
mai'kaðnum.
Hugsum mikið um
kvenfólkið
— Já, íslenzka ullin gefur
mtkila miöguledka, þótt hún
henti ekki til fínni fatagerðar,
— sagði Arnþór Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri Gefjunar,
þegar við tókum ta,l saroan,
— Við vinnum raunar mikið
af fataefnum úr henni, en þá
er hún venjulega blönduð. I>ó
er lopinn stöðugt að verða vin-
saslli. Hann er oröinn nokk-
urs konar tízkuvarningur, og á
greiða leið á erlendan markað,
að ég held. Fraimlleiðsla Gefj-
unar eyksit frá ári til árs og
er mjög breytileg. Við fraimileið-
um mikið af húsgagnaáklæð-
um, teppum, ábredðum, svefn-
pokum, og svo auðvitað venju-
legt prjónagarn og útsaums-
gam fyrii' kvenfólkið, sem er
alltaf að verða myndarlegra og
myndarlegra 1 höndunuim. Nú,
og svo gerum við í-ýjaibotna
fyrir það líka. Við hugsum
mdkið um kvenfóllkið hjá Gefj-
uni.
— Hvað starfar margt fólk í
vei’ksmiðjunni ?
— Rúmlega 200 manns. og
mlkið af því eru konur. Het.ta
er mjög stór verksimdðja á ís-
að byrja
Loðsútunai-verksmiðjan mun
taka til starfa innan tíðar edns
og fyrr segir, og sagdi Ragnar
Ölason. sem veita mun henni
forstödu, að megjnáherzla yrði
lögð á framleiðslu svokaillaðra
mokkaskinna Yrdi stefnt að
því að framlei ða mokkapels,
vitanlega úr innlendu hráetfni
eingöngu. Mókkakápumar hafa
notið mikilla vinsælda. — seg-
ir Bjöm Viggósson. Þær eru
létter og þola bleytu, eins og
nauðsynlegt er í ok'kar veðrattu.
Þær eru líka ódýrar. Verðið er
bamaleiikur miðað við það, sem
gerist eriendis.
— Hafið þið tízkusnio ákáp-
unum?
— Við erum með eitt snið.
Það hefur gengið frá aldamót-
um og fer aldrei úr tízku. Við
höfum reynt að framleiða
tízkufatnað úr mokkaskinnum,
en það hefúr ekki gengið. Það
eru einkum táningar, sem laga
sig eftir tízkunni, en þetta er
of dýr vara fyrir þá.
— Verður ekki heilmikið fyr-
irtæki að ráðast í pelsagerð?
— Jú, sjálfsagt, en með til-
kornu nýju sútunarverksmiðj-
unnar teljum við okkur hafa
möguleika til þeas- Pelsar úr
íslenzkum skinnuun hatfa verið
framleiddir eriendds og þótt
mjög góð vara. Að visu verð-
ur líklega skortur á faglærðu
fólki í þessari grein í fyrstu,
en einhvers staðar verður að
byrja, — segir Bjöm.
— Teljið þid að útflutnings-
möguleikar séu fyrir hendi á
mokkakápum og pelsum, þegar
þar að kemur?
— Ég tel ekki nokkum vatfa
á þvi að við geitum flutt þessa
vöru út.
Þyrfti að vera með
annan fótinn í París
Húsnæði Iðunnar braam einé
og kunnugt er í eldsvoða fyrir
ári, og var verksmiðjan óstarf-
hæf um skeið. Það liðu þó
ekfki tveir mánuðir. þar til
framleiðsian var hatfin á nýj-
an leik, að vísu í leiguhúsnæði
og á tveimur stöðum, en tals-
vert er síðan fyrstu skómir
komu á markaðinn. — Fyrst í
stað þurftum við að flytja inn
skinn til skóverksmiðjunnar,
sagði Richard Þórólfsson, þvi
að skinnaverksmiðjan var al-
geriega óstarfshæf, og þetta hef-
ur verið erfiður tími, en nú
verður þess ekki langt að bíða,
að nýja verksm. taki til starfa.
— Hvað hefur framleiðsilan
verið mdkil undanfarin ár?
— Árið 1960 fraimleiddum við
90 þúsund pör af skóm, þ.e.a.s.
einn skó á hvern landsmann.
Þetta var algjört framleiðslu-
met, kannski heimsmet. hlut-
Firamhald á 11. síðu.
1 einum hvatningairóð til
þjóðair sinnar segir Jónas Hall-
grfmsson: Bóndi er bústólpi, bú
er landsitólpi. því skal hann
virður vel. Þegar þessar ljóð-
Hnur voru samansettar voru
landstólparnir nokkuð öðmvísi
að hæð, breidd og lögun en
nú, færri og einhæfari. En þeir,
sem Jónas talar um, em öld-
ungis ekki fúnir og ónothæfir,
haldur hafa hornsteinar þeirra
verið treystir, og burðairþol
þeirra verið au'kið- Þótt þeir
nægi efcki til að bera okkur
uppi einir saman, myndum við
riða til fálls, af illilega yrði
við þeim spornað.
Ljóðlínur Jónasar eiga sertni-
lega hvengi betur við nú á
döguim en um iðnrekstur sam-
vinnuimanna. Iðnfyrirtæki þedrra
sem gmndvöHuð eru á ísl. bú-
reksitri, skilla bjóðarbúinu sí-
auknum arði, veita sífeillt ffleir-
um atvinnu og verða þjöðar-
heildinni stöðugt mikilvægari.
Flest eru þau staðsett á Ak-
ureyri, á Gleráreyrum. Þar er
risið stærðar hverfi, sem
stækkar í hlutfaili við aukna
framleiðslu. Nú hafa tvær
verksmiðjur risið þar af
grunni, og verður þess vonandi
skamimt að bíða, að rekstur
þeirra hefjist atf fullum krafti.
Annars vegar er þar uim að
ræða nýja loðsútunarveirk-
smiðju, sem sfcapa mun grund-
völl fyrir nýjar framileiöslu-
greinar. Hin verksmiðjan mun
hýsia skóverksmiðju Iðunnar sem
varð eldi að bráð á síðasta ári.
Um 600 manns stairfa hjá
Gefjun, Iðunni og Heklu, svo
og efnaverksmdðjunni Sjöfn og
(kaffibrennslu Akureyrar, som
SÍS og KEA reka í saimeiningu.
Ungt fólk og gamailt byggiraf-
komu sinna á verksmiðjum
þessum. Þeir eru ófáir, sem
SÍS hefur „alið upp“ þama
nyrðra, fyrir kemiur að 3 ætt-
mun forstöðu sútunarverk-
smiðjunni nýju, svo og Björn
Viggósson, fulltrúa hjá Heklu
162 þúsund peysur
til Rússlands
Fyrst var þá förinni heitið
inn í verksmiðjusali Heklu, þar
sem ótal hendur störfuðu að
fataí'raimleiðslu. Fataverksmiðj-
unni Heklu er skipt í tvær
deildir, vinnufatadeild og
prjónaxleilld og starfa um 50
manns í hvorri. 1 vinnufata-
deildinni gat að líta endalausar
raðir af saumavélaborðum og
véla.rnar voru þeyttar af kappi.
Verið var að sauma vinnu-
buxur og tilhögunin var þann-
ig, eins og í flestum fataverk-
liðir starfi í verksmiiðjunum.
Þama er ull breytt í ábreiður,
útsaumsgarn, dúka og litskrúð-
ugar peysur, sem hafna filest-
ar austur í Rússdandi þarilend-
um til sfcjóls og augnayndis.
Gæmr verða líka að sikóm og
glæsilegum mokkakápum, sem
tízkurófur, hvarvetna i heimin-
um yrðu hæstánægðar með.
Hvemig þetta gerist, ætluim við
ekki að rekja nákvæmilega, né
heldur skýra frá sögu fyrir-
tækjanna, en henni vom gerð
góð skil í Iðnaðarblaði Þjóð-
viljans í nóv. s.l., en í ferð
minni norður gatfst mér kostur
á að ræða við nokkra af fram-
kvæmdastjörunum, Richard
Þórólfsson hjá Iðunni, Arnþór
Þorsteinsson hjá Gefjuni og
Ragnar Ólalsson, sem veita
ÞE!!Í FÆRA
STÖÐUGT
ÚT
KVÍARNAR