Þjóðviljinn - 19.02.1972, Qupperneq 5

Laugardagur 19. fidbrúar 1972 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA g
▼
GULLÆÐIÐ
TIL
GOLGATA
„Jesus Christ Superstar“ í Hamborg — veltan er á sjötta miljarð.
Menn rrmrn asð sjálísögðu
eftir sögiunni af því er
Jesús giekk inn í musterið og
henti út þaðan pröngu'rum og
váxlurum: Þér hafið gert hiús-
föður miíng að ræningjabæli.
En menn bafia miunað mismun-
amdi vel eftir þessari afdrátt-
arlausu sögu og grætt mikið
fé einmitt á verzlun með Krist
— þó loannsiki aldrei siem nú.
TJm þessar mundir er
skemmtanaiðn aðu rinn að hag-
nýfca sér guðspjöillin í þeim
mæli sem aldrei hefur fyrr
'þekkzt, samruni trú'airbragðla
og sjóbisnesis er í fullum gangi.
Rokkóperan Jesus Christ Sup-
erstar leggur undir sig sviðin,
tónleikas'ali, úfcvarpið í Vatíkan,
hún hefur selzt í þrem milj-
ónum Mjómplatna — bráðum
breytist hún í breiðtjaldis-
kvdikmynd. Samanlögð velta
á þessari rokkóperu er noikk-
uð á sjötta miljarð króna —
ef þá nokfcur leið er að reiknia
bana út.
Mörg furðuleg
dæmi
Og þessi ópera er aðeins lítið
daemi. Um 12 miljónum krónia
var fyrir skemmstu varið til
að setja á sivið í Petrikirkj-
unni í Hamborg söngleik sem
kallast „Tökum guð á orðinu“.
Búið er að færa feaþólska
messu í rokkbúning, hrisifca
saman Kyrie Eleison og Agnus
Dei og klisjur nafmagnsdjass-
ins. Árið 1S66 béldu Bítlamir
þvá fram. að þeir væiu vdn-
sælli orðnir en Kristur. En
sjóstjaman frá BetLehem hef-
ur sigrazt á þeim fuigium —
kvartett Bítlannia hefur leystst
upp og einn limurinn, George
Harrison, hefur sett samian
pLötuiatbúm sem nefnist „Minn
Ljúfi lávarður“. Þar biður hann
Krist fyrirgefningar „á þedm
árum þegar ég lét sem þú
værir ekki til“. Af þessu
alibúmi hefur Harrison selt
fcvær miljónir eintaka Og hver
popmaðurinn af öðrum fetar
sömu leið og George Harrison
með plötum, sem nefnast til
dæmis „Þá átt vin í Jesú“ og
„Jesúis hífir mann upp.“ Bob
Dylan er meg í þessari ferð,
sem og gítarleikarinn blindi
José Feiiciamo. Bandarískt fyrir-
tæfci hefur komið allri Biblí-
unni fyrir í 26 siaigaratextum.
aillt frá sfcöpuninni til uppris-
unnar.
Við getum haldið upptaining-
unni lengi áfram og kemur
miargt einkennilegt fram. Því
er jiafnvel haldið fram að nafn
Krists heyrist offcar úr stereo-
tækjum og transistorútvörpum
en í kirkjum. Um öll Banda-
ríkin eru tii Jesúkaffihús.
Kristindómur er „Super-Hit“ í
spilavítum Las Vegas. f Þýzka-
landi eru í gangi þrjú ívitn-
anasöfn úr Nýjatestamentinu
sem eru gefin út með sama
sniði og Rauða kverið Maós —
enda heitir eitt þeirra „Orð
Jesú formanns" Reyfarahöf-
undur, sem fyrir skemmstu
setti saman kynósa sögur. býr
nú tii „hörkuspennandi" bók
Jesúfólk j Kaliforníu: Rótlaust fólk Ieitaði aftur til guðs bernsku
sinnar.
SkemmtanaiðnaðL®rinn
hefur lagt undir sig guðspjöllin
í áður óþekktum mæli.
Hvernig stendur á því?
um fund fimmta guðspjahsins.
Kristsmyndir eru þrykktar á
skyrtur og peysur. Gleðikonur
í New York hafa þau tíðindi
að segjia, að það hafi mjög
góð áhrif á viðskiptin. ef þær
næli Jesúmerki í barminn.
Eða eins og bJaðið Time seg-
ir: Aldrei fyrr bafa menn séð
svo firnalegt guliæði t.il Gol-
gatba.
Umboðsanaður sá, sem fer með
rokkóperuna „Jesus Christ
Superstar“ hefur þegar stefnt
20 aðiiutm um allan heim, þar
á meðai nunnureglu eimni i
Ástralíu fyrir að flytja guð-
spjailið frá Broadway án ley-f-
is og þóknuniar.
Forsendur
Jesúhreyfingar „
Þetta guliLæði adlt á raetur
sinia-r að rakja tii Jesúhreyf-
ingar þeirrar sem talin er byrja
árið 1968. Um það leyti fara
hippar þeir sem höfðu sa.gt
skilið við lifn-aðarhaítti og
verðmæti bamdarískrar mdlli-
sitéttar, í vaxandi mæli að snúa
fré fyrri guðum og að kristin-
dómi, sem er mest í andia
Hvítasunnumianna Fyrir þessu
voru að sjálfsögðu margar fé-
lagsiegar forsendur. Eða eins
og ung stúika, Maiureen Orth,
lýsir yfir í einm af tímarit-
um Jesúfólksins svonefndia:
„LSD í sjöundia bekk. Sexið í
áittunda Víetnamstríðið sem
frambaldsmyndaflokku r frá þvi
ég var niu ára. Foreldrar og
skóli sem engu máii skipta.
Var það að furða þótt Jesús
kærni aftur?“
Eftir pilagrímsferðir til M-arx
og Maós Búddiha og Krishna,
eftir leiðangra út í svarta-gald-
ur, djöflatrú og andatrú, eftir
dýrbun stóðlífis og eiturlyfja,
hefur hiuti rokk- og fíknilyfja-
kynsióðarinniar bafniað í GaM-
Leu Biblíumnar. Hér má við
bæta. að þjóðféLagið, „stofnun-
in“ er einfcar sátt við þau
málaioik, um Leið og þser sál-
rænar forsendur styðja við
slíka þróun. að flest hefur þebfca
fólk haft spurnir af Krtsti á
mjöt? ungum aldri.
Trúarbragðasálfræðingar eins
og Dieter StolLberg. sem starf-
ar við kirkjuiegan æðri skól-a
í Befchei, meba þessa Jesú-
hreyfin-gu sem „afturhvarf tii
þróunarstdgs frumbemsbunn-
ar“ H-ann er sammála Sig-
mund Freud í þvi, að skýra
megi trúarlega æsingu sem
„bamsiegt hjiálparleysd, sem
vekur upp þrá eftir föður sem
treysta má. Hópurinn býður
einstaklingum upp á nokbuð
það, sem hann heflur lengi sakn-
að: atbvarf sem við móður-
brjóst. Og Jesús verður þessu
flólki það föðurlega áhriflaivaM,
sem þa'ð hef-ur þörl fyrir tii
að komast út úr þeirri kreppu,
sem lýsa má með orðunum:
Hver er ég?“
Hér mætti við bæba orðum
Schopenhauers að trúarbrögð-
in séu „hœkja fyrir slæmt
stj ómski pulag“ Reyndar er
bandarísJct þjóðskipulag í þeirri
kreppu, sem leiðir hiuga margra
að þeim biblíulýsingum sem
lúfca að aðdraganda heimsslita.
Og eins og Gyðingar í útlegð
í Babýlon leita margir ungir
Bandaríkjamenn sér hu-ggunar
í dulrænum fræðum í von um
að hið yfirskilvitlega bjargi
þeim út af andlegri eyðimörk.
Trú, tónlist,
fjárnnál
Síðan gerist það, edns og oft
áður. þegar trúarva-kningar
hafa farið yfir, að notuð eru
ÖJI ráð til áróðurs. og það
sem mestan árangur ber er
vinsæl tónlist hvers tí-ma.
Menn vitna í þvi sambandi til
þess, að á tímum Lúthers sneru
bæði mótmælendu-r og andistæð-
ingar þeirra knæpuvísum og
öðrum hæpnum slögurum upp
i stríðssöngva trúarinnar. her-
skáa sálma. Á þessum grund-
veliLi eru ómerkiiegustu klisjur
úr „nock“ og „beat“ réttlætt-
ar. Þær eru nó-gu áhriflamikl-
ar til að veiða s-álir
f frambaidi af þessu veið-
ur hdð kristna rokk síðan að
fjárbagslegu Lausnarorði fyrir
hið bandaríska söngieikahús, —
og efcki aðeins hið bandaríska.
„My Padr Lady“ var mikill
fjárha-gslegur sigur fyrir Broad-
vay, en það tókst ekki sem
Skyldi að haldö áfram á
þeirri braut. Sýningar á söng-
leikjum u-rðu æ dýrari, og þar
með færri — svo var bomið að
fcíu af 34 leikhúsuim stóðu
auð. Hippasöngleiburinn „Hár-
ið“ sneri dæminu að nokkru
við, hann gekk fimaivei bæði
á Broadway og síðan út um
ailian heim. Með hionum tóbst
að ná til Hippakynsióðarinn-
ar, og í þessum söngledk var
að nofcfcru leikið á strengi sesn
síðan brutust fram með mikiIH
háreystd í „Jesus Christ Super-
star“.
í Jesúmúsikkinni bafa höflð-
ingjar sbammibanaiðnaðairiins
flundið sdnn gullkálf og damsa
kringum hann án þess að giera
sér nofckra rellu af „Jcsúl-eát"
hinna ungu áheyrendia, endia
bjóst enginn vi@ því. There is
no Jesus libe Show Jesus“
segja þeir, og við verðum víst
að gefast upp við að reyna að
þýða þennan bandariska flraisa,
sem þó segir svo miargt En
kirkjunn-ar menn eirga í mikilum
enfiðledfcum. Sumir krrkjuihöflð-
Framholid á 9. sáðtu
ENGINN VEIT OG ENGINN VEIT...
Það er alltaf eitthvað fróð-
legt að gerast í sjónvarp-
inu. þrátt fyrir allt.
Á dö-gunum var Jón Hákon
Magnússon til að mynda að
skýra frá stríðinu í Lagos.
Hann komst þá svo að orði.
„að enginn vissi" þar til fyrir
skemmstu, að bandariska
leyniþjónustan, CIA. he-í’ði
á sínum snærum beinlinis
beilan her málaliða í Laos,
og „enginn“ hefði heldur vit-
að að Bandaríkjamenn léfcu
risa-þotur af gerðinni B-52
kasta sprengjum á þetta af-
skekkta land í ja-fnvel enn
stærri mæli en á Vetn-am
sjálflt. Eitthvað á þessa leið
fórust Jóni orð og í þeim
kemur fram mjög merkilegt
viðhorf. sem við höfum reynd-
ar kynnzt áður og víðar: Ekk-
ert hefur eerzt sem kemur
áliti Bandarífe.ianna illa fyrr
en máli'ð cr upp í ba-nda-
rískum blöðum.
Au-ðvitað hafa þjóðir Indó-
kína vitað mætavel og lengi
af einkaher CIA, auðvit-að
,vita“ íbúar La-os. ag þeir
verða fyrir hrika-legu
spren-gjukasti. En það er
bara ekki reiknað með þeim.
Þeir eru gulir og langt í burtu.
„Enginn" veit neitt fyrr en
Fulbright kemst í málið eða
Daniel Ellsberg eða aðrir slílc-
ir menn ágætir auðvitað. Eins
var með fijöldamorðin í My
Lai: Það „vissi enginn“ um
slík-a atbu-rð'i fyrr en ljós-
myndimar fræigu k-omuist á
prent í Bandaríkjunum. Það
hafði „enginn“ Laigt eyru við
ö-llum þeim vi'tnisburði, sem
menn frá mörgum 1-öndum
höfðu safnað i Víetn-am um
hliðstæða glæ-pi í fjöldia þorpa
— og enn í dag er pa-uflast
við að láta líta svo út sem
morðin í My Lai séu atvik
einstæð í sinni röð.
☆
En í sjónvarpi er líka fjail-
að um efnj sem án und-
anbra-gða má einkenna m-eð
orðunum „enginn veit“. Ég á
við þátt sem sýndur var á
þriðjudag í fyrri vdbu og
fj-allaði um þá vinsœlu spum-
ingu, sem er svo yfirgrips-
mikil a@ flestir ge-ta svarað
henni af jafnmikiu eða litlu
viti: Er nokkuð hinum meg-
in?
Þessi þáttur um eilífðar-
málin var reynöar barl-a mis-
heppnaður. í fyrsta lagi bar
bann þau einkenni íslenzkrar
urnræðu að hver étur úr sín-
um poka: Þátttakendur halda
hver s-ína ræðuna og eru í
mjög lauslegum tengsium inn-
byrðis. í öðru Lagi var tal
þetta — einkum útlistanir á
vitundarsviðunum sjö —
þannig fram sett, að það
hlaut að fara fyrir ofl-an garð
og neðan nema hjá þeim sem
fyrirfram vissu þes®ar kenn-
ingar í þriðja Lagi var hóp-
ur þessj of samstæður. En
þag skai tekið fram, að það
var mjög gaman að heyra þá
öldnu kempu úr miarxisma
Bjöm Franzson. áfellast
Brynjólf Bjamason fyrir aö
rieyma guð'i í röksemda-
færslu sinni fyrir framhalds-
lífi.
Hér er ekki staðu-r né stund
til þests að gagnrýna skoðan-
ir sem fram komrj í þessum
þætti. Það er ekki nema sjálf-
sagt að taka undir frómar
óskir og vilja þeirra mann-a
sem reyna að finna svör við
óráðnum gátum vitundarinn-
ar. En gallinn er bara sá. að
um leið og menn leggja út á
lítt k-annaða eða ókunna
sti-gu, þá eru þeir — flestir
hverjir — fyrr en varir fam-
ir að gefa sér heilmikið af
forsendum, sem þeir skeiða
síðan á áfram eins og fara
gerir.
☆
Hvort sem f-arið er lengu-r
eða skemur út í aðfinnsl-
ur um m-álsmeðferð eiiifðar-
sinna, þá bendir margt til
þess, að eilífðarmálin. hvori
sem þau eru undir batti
spíritisma, hefðbundinn-a trú-
arbragða annarlegrar tilvist-
ar efnis-ins ellegar þá endur-
holdgunar, verði enn meir á
dagskrá nú um hríð en ver-
ið heflur. Að eiliífðasrmálin
bomist í tizfcu í bókstafllegum
skilningi.
Þetta staflar að minu viti
af því, að margir menn hofa
biátt áfram glutrað niður trú
á framtíðarmöguleiba mann-
kyns á jörðu. Þegar Pokurinn
hefur svikið mann, þá fler
maður að trúa á gu@, segdr
Jón Þeófílusson í íslands-
kluikbunni.
Bláeyg tiú á framflarasinn-
að ,,vaid mann-sins yfir nátt-
úrunni“ varð strax fyrir miki-
um skakbaföllum þegar atóm-
bom-ban sprafck: Vísindin gátu
semsagt hæglega sprengt
hnöttinn í tætlur fyrir siysni.
Síðan vöndust menn nærveru
bombunnar og tóbu trú á
„jafnvægí óttans” milli þeirra
sem hana eiga í stórum stíi.
En á sdðarj misserum bætist
nýr heimsendafrömuður inn
í myndin-a: mengunin. Maður-
inn spiliir umhverfi sínu hröð-
um skrefum. bann hefur senn
þurrarjsið ýmsar auðlindir
náttúrunnar, sem allar eru
reyndar tahmarkaðar að
magni; alia-r bugmyndir um
mUCSÆlP
IPD@TDD=IL
tækniiegar og félagslegar
framfiarir lenda heldiur bet-
ur í endu-rskoðun þegar menn
redkna það ú-t, að sna-uðari
þjóðir heims muni aldrei kom-
ast á neyzlustig það sem rik-
ar þjóðir eru á í dag — það
koma m.a. upp kennin-gair um
það. að eina von heimsins
sé sú, að þeir ríhu verði fá-
tækari ...
Það er saitt að segja ekki
nema von, að við slíbar að-
stæður hætti svo og svo marg-
ir að hiusta á þá, sem enn
treysta skynsemi mannsins til
að hafa jákvæð áhrif á örlöig
hans hér og nú. Og leggi þess
i stag eyrun við ljúfa streng-
leika himneskra borga. Það
er líba mannlegt. og hefur
sjálfsagt mjög mismun-andi
áhrif á framgöngu manna í
lífinu. Hitt er svo jafnvd-st.
að þa-u jarðnesku vandamál
gufla ekki u-pp við þ-að að
menn horf-a í aðra átt.
Árni Bergmann
i
I