Þjóðviljinn - 09.02.1974, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 9. febrúar 1974.
UOttVIUINN
MáLGAGN sósialisma
VERKALYÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
tJtgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson (áb)
Fréttastióri: Evsteinn Þorvaldsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 linur)
Áskriftarverð kr. 360.00 á mánuði
Lausasöluverð kr. 22.00
Prentun: Blaðaprent h.f.
FÉLAGSLEG STEFNA í ÞÁGU LANDSMANNA SJÁLFRA
Síðustu mánuðina hefur íhaldið bölsótast
svo að segja daglega á alþingi eða í málgögn-
um sínum vegna þeirrar stef nu sem rekin er í
raforkumálum íslendinga um þessar mundir.
Einn þingmanna Sjálfstæðisflokksins, Lárus
Jónsson, hefur hvað eftir annað orðið að við-
undri á alþingi fyrir furðutal sitt um raforku-
mál. Nú kann einhverjum að virðast að raf-
orkumál geti varla orðið pólitískt þrætuepli.
Það er þó staðreynd að sú stefna sem núver-
andi ríkisstjórn og Magnús Kjartansson iðn-
aðarráðherra fylgja í orkumálum grundvall-
ast á félagslegum viðhorf um og trú á getu ís-
lendinga sjálfra til þess að nýta eigin orku-
lindir í eigin þágu. Viðreisnarstjórnin fylgdi
þeirri stefnu að koma á fót stórum virkjunum
á suðvesturlandi, þó þannig að erlend auð-
fyrirtæki fengju meginhluta orkunnar fyrir
skammarlega lágt verð, en innlendir aðilar
hirtu molana sem féllu af allsnægtaborði
auðhringanna.
Þrátt fyrír þennan pólitíska grundvallar-
mun ætti í rauninni að vera unnt að ná sam-
stöðu um meginstefnuna í raforkumálum. En
í þeim málum sem öðrum hefur ihaldið fylgt
óábyrgri ævintýrapólitík i stjórnarandstöð-
unni. Við það bætist svo að einstakir þingmenn
Sjálfstæðisf lokksins eru í harðri valdabaráttu
innan sinna kjördæma fyrir því að halda
þingsætum a framboðslistum áfram. Kemur
sú tryllta valdabarátta best f ram í afstöðu og
framkomu Lárusar þess Jónssonar, alþingis-
manns, sem áður var nefndur, en hann stend-
ur nú i vonlausri f ramboðsbaráttu við Jón Sól-
nes, bankastjóra, og Halldór Blöndal, kenn-
ara.
Hér í blaðinu hefur oft verið rifjað upp
hvaða afleiðingar stefna viðreisnarstjórnar-
innar hafði í raforkumálum. Það þarf raunar
ekki að fara mörgum orðum um það efni því
sústefna hef ur þegar komið heiftarlega niður
á neytendum í stórum héruðum. Má i þvi sam-
bandi nefna Höfn i Hornafirði, og höfuðborg-
ina sjálfa. Ennfremur má minna á að álverk-
smiðjan fær raf orkuna á 21 eyri kílóvattstund-
ina, sem er aðeins brot af því verði sem önnur
fyrirtæki í landinu greiða, enda er það svo að
álverksmiöjan greiðir aðeins 10% þess sem
kemur inn fyrir raforkusölu í landinu, en hún
fær 50% raforkunnar sem framleidd er.
Þjóðviljinn vill nú minna á, að meginstefna
íslensku ríkisstjórnarinnar i orkumálum
grundvallast á því að tryggja sem best öryggi
allra landsmanna með þvi að tengja saman
orkuveitusvæðin. Þessi stefna er grundvallar-
atriði, en til viðbótar hef ur núverandi iðnaðar-
ráðherra lagt á það höfuðáherslu að hraðað
verði framkvæmdum i orkumálum til þess að
nýta sem best innlenda orkugjafa, þannig að
landsmenn verði síður háðir erlendum orku-
gjöfum, sem nú kosta gífurlegar gjaldeyris-
fúlgur. Þannig beitti iðnaðarráðherra sér fyr-
ir því strax í nóvember, þegar umræður um
olíuvandann voru að hefjast, að sérstakri
verkfræðistofu yrði falið að gera áætlun um
aukinn f ramkvæmdahraða við undirbúning á
nýtingu innlendra orkugjafa, og Seðlabankinn
tók að sér að gera f jármagnsáætlanir í því
sambandi. Það var svo auðvitað löngu síðar að
þingmenn stjórnarandstöðuf lokkanna tóku við
sér og viðurkenndu að hér væri mikill vandi á
höndum. Fluttu þeir tillögur á alþingi um að
það yrði framkvæmt sem þegar hafði verið
gert eða var í burðarliðnum.
Rifjum upp þær framkvæmdir sem núverandi rikis-
stjórn hefur ákveðið að efna til i raforkumálum:
— Núverandi rikisstjórn gerbreytti þeim forsendum
sem viðreisnarstjórnin haföi markaö varðandi Sigöldu-
virkjun. Var i fyrsta lagi ákveðið að virkjunin yrði ekki
bundin neins konar samningum við erlenda aðila, heldur
væri einvörðungu tekið mið af hagsmunum tslendinga
sjálfra. i annan stað var ákveðið að leggja orkuflutnings-
linu milli Suðurlands og Noröurlands, þannig að þessi nýja
stórvirkjun kæmi sem flestum landsmönnum að gagni.
Þegar Sigölduvirkjun er komin i gagnið 1976 verður um
næga raforku að ræða fyrir samtengt orkuveitusvæði alls
þorra landsmanna.
— Viðreisnarstjórnin ákvað að ráðist skyldi i Laxár-
virkjun svo stóra að Laxárdal yrði breytt i stöðuvatn og að
búskapur legðist niður á nokkrum jörðum. Þessi áform
höfðu i för með sér hinar illvigustu deilur. Það kom i hlut
núverandi ríkisstjórnar að setja þessar deilur, en þær
höfðu magnast sifellt m.a. við afskipti viðrcisnarstjórnar-
innar. Félag landeigenda hafði sett lögbann á það að
hlcypt yrði vatni á virkjunina og ef stefnu viðreisnar-
stjórnarinnar hefði vcrið haldið áfram hefði ekki ein cin-
asta kilóvattstund verið framleidd i Laxárvirkjun I vetur.
— Núverandi rikisstjórn hefur haft veg og vanda af öll-
um framkvæmdum við Lagarfossvirkjun.
— Núverandi rikisstjórn ákvað viðbótarvirkjun við
Mjólká, og tekur hún væntanlega til starfa um mitt næsta
sumar.
— Norðurland vestra skildi viðreisnarstjórnin eftir ein-
angrað i orkumálum með þrjár litlar vatnsaflsvirkjanir.
Núvcrandi rikisstjórn ákvað að rjúfa einangrun þessa
svæðis með samtengingu. Var gerður um það samningur
þar sem Laxárvirkjun bauðst til að selja vesturhluta
Norðurlands. 20 gigavattstundir af raforku 1973 og 1974.
— Nú liggur fyrir alþingi frumvarp til laga um virkjun
Kröflu, 55 megavatt virkjunar, sem talin er mjög hag-
kvæm.
Hér hefur fátt.eitt verið talið. Enn má
nefna margt — t.d. miðlunarmannvirkin
við Þórisvatn — en upptalningin sýnir að
núverandi rikisstjórn hefur verið athafna-
söm i raforkumálum. Hún hefur fylgt fé-
iagslegri islenskri stefnu i framkvæmdum
sinum og hefur leyst margan hnútinn sem
viðreisnin hafði reyrt á hrapallega vit-
lausan máta fyrir þjóðarhag.
Áhorfendum gramdist jafnteflið
eftir 12 leiki
Á fimmtudagskvöldið var 4. um-
ferðin tefld. Fyrstu skákinni lauk
með jafntefli eftir 12 leiki og sá
sem hafði svart var bardaga-
maðurinn mikli Velimirovic.
Andstæðingur hans var Bronstein
og var ckki laust við að menn
væru óánægðir mcð þá kappana.
Guðmundur Sigurjóns-
son hafði hvitt gegn Júliusi
Friðjónssyni. Byrjunin var Sikil-
eyjarvörn og valdi Guðmundur
afbrigði sem Karpov teflir oft,
biskuparnir eru þá á e2 og e3 og
hvitur hrókar stutt. Július
fórnaði peði á b5 og tók á sig tvi-
peð á f-linunni. Eftirrúma 20 leiki
vann Guðmundur mann og
byggðist það á þvi, að hann gat
sett á hrók á a8 með drottningu og
hótaði jafnframt máti á h7 og þá
gafst Július upp.
4. einvigisskákin
hjá Kristjáni og
Tringov
Kristján Guðmundsson hafði
hvitt gegn Tringov og var byrjun-
in Sikileyjarvörn. Eftir 18 leiki
var komin upp sama staða og i 4.
einvigisskák þeirra Fischers og
Spasskys. Sapssky hafði svart og
náði hættulegri kóngssókn, en
Kristján bauð upp á drottningar-
kaup og breytti þannig útaf leið
Fischers. Hann lenti engu að sið-
ur i erfiðleikum og tapaði peði,
hefur þrjú á móti fjórum og
biskupar eru mislitir. En eins og
sást vel i skák þeirra Tringovs og
Smyslovs er alls ekki hægt að
bóka þannig endatöfl sem jafn-
tefli, og verður erfitt fyrir
Kristján að halda skákinni.
Smyslov hafði hvitt gegn
ögaard og tefldi lokaða afbrigðið
i Sikileyjarvörninni. Drottningar-
kaup urðu snemma, en eftir það
sýndi Smyslov glögglega hversu
snjall hann er og sigraði örugg-
lega eftir að hafa tætt sundur
kóngsstööu Norðmannsins.
Skemmtileg skák
Ciocaltea sigraði Ingvar i
skemmtilegri skák:
Sikileyjarvörn.
Ilvitt: Ciocaltea
Svart: Ingvar Ásmundsson
1. e4
2. Rf3
3. . d4
4. Rxd4
5. Rc3
6. Be3
7. f4
8. Rb3
9. Bd3
10. 0-0
11. Df3
það er eðlilegt að svartur leiki
biskupnum til b7 þar sem hann
stendur andspænis drottningunni
á f3. Nú á svartur aðeins eftir að
hróka til að ljúka liðsskipan sinni.
Nú hefði Ingvar getað leikið 15. ...
bxa4 en eftir 16. Rxa4 g5 17. Rb6
RxR 18. BxR Db8 19. Hal Da8 20.
Ra5 er staða hans slæm.
16. Rb5
Skemmtileg mannsfórn til að
opna linur að svarta kónginum.
16........................ axb5
17. axb5 Rb8
18. c3
Með þessum leik opnar hvitur c-
linuna sem er afar slæmt fyrir
svartan þar sem bæði drottningin
og kóngurinn standa á henni.
18......................... bxc
19. Hcl Rc5
20. Hxc3 Kd8
21. Rxc5 dxc5
Forintos hafði hvitt gegn Jóni
Kristinssyni. Byrjunin var
kóngindversk vörn og núna tefldi
Forintos ekki fjögurra peða
árásina eins og gegn Kristjáni i 2.
umferð. Jón hefur áreiðanlega
búiðsig velundirþað afbrigði sem
Forintos tefldi, þvi að hann fékk
ágæta stöðu upp úr byrjuninni.
En þegar fram i sótti fótuðust
honum eldur tökin, enda var
klukkan farin að angra hann og i
biðstöðunni stendur hann höllum
fæti.
Friðrik—Magnús
Friðrik Ólafsson hafði hvitt
Umsjón: Jón Briem
1 þessari stöðu er stutt hrókun 22. b4 Rd7
algengust. 23. bxc5 Bxc5 gegn Magnúsi og hér kemur
12. Hael 0-0-0? 24. Bxc5 Rxc5 skákin.
Þetta verður að teljast alröng 25. Hxc5 Dd7
ákvörðun. Eftir 0-0 er allt i lagi 26. Hdl IlviU: Friðrik ólafsson
hjá svörtum, þótt hvitur geti náð Hvita sóknin teflir sig sjálf. Svart: Magnús Sólmundarson.
sókn með g4—g5' Hrókarnir taka opnu linurnar og 1. Rf3 Rf6
13. h3 Rd7 svartur er algerlega varnarlaus. 2. g3 g6
14. Df2 Hdg8 26 Bxe4 3. Bg2 Bg7
Áætlanir beggja eru ljósar. Hvor 27. Bc2 Bd5 4. 0-0 0-0
um sig • sækir að kóngi hins. 28. Hxd5 exd5 5. d4 d6
Spurningin er þvi aðeins sú hvor 29. Db6 Kc8 6. c4 a6
verður á undan. Með þvi að leika Ef 29, ... Ké7 30. Hel og svartur 7. Rc3 c6
g5 er svartur kominn i snertingu verður að bera drottninguna fyrir 8. d5 cxd
við hvitu peðin á kóngsvæng og og þá er taflið tapað. 9. cxd5 b5
með leiknum a4 ræðst hvitur að 30. Bf5 10. a3 Rbd7
svörtu peðunum á drottningar- Ef 30. ... DxB þá 31. Hcl Kd7 32. 11. Rd4 Rdb6
væng. Hc7 Kd8 33. Dc8 Svartur gafst 12. b3 Bb7
15. a4 b4 upp. 13. e4 Hc8
14. Bb2 Hc5
Svartur reynir eðlilega að ná spili
eftir c-linunni en möguleikar
hvits liggja I sókn að kónei svarts.
15. Hbl Dd7
16. Rce2 Hfc8
17. Rf4
Hvitur hótar nú óþægilega Bh3. I
stað þess að leika hróknum á c8 i
burtu ákveður Magnús að gefa
skiptamun og fá fripeð á c-lin-
unni. Eins og af framhaldinu sést
er það alls ekki nægilegt mót-
vægi.
17. ... H8c7
18. Hel Dc8
19. Rd3 Efd7
20. Rxc5 dxc5
21. Rf3 BxB
22. HxB c4
23. Bh3 De8
24. Dd4 cxb3
25. Hxb3 Hc4
26. De3 Rc5
27. Hb4 Hc2
28. Re5 f6
Þetta er alvarleg veiking á
svörtu kóngsstöðunni en taflinu
verður vart bjargað héðan af
hvort sem er.
29. Rf3 f5
Nú gæti virst sem svartur væri
að ná mótspili. Hann hótar að
drepapeðiðá e4 og ef hvitur leikur
exf5þá kemur Rxd5. Friðrik finn-
ur snjalla lausn á þessu vanda-
máli.
30. Bxf5 gxf5
31. exf5 Rxd5
32. Hg4 gefið.
Ef svartur leikur 32. . Kf8 þá
kemur 33. Dh6 Kf7 34. Dg7 mát.
Leiki svartur 32. ...Kf7 þá kemur
33. Re5 Kf6 34. Dh6 Kf5 35. Hg5
mát. og ef svartur leikur 32. . .
Kh8 þá kemur 33. Dh6 Df7 34. Re5
Df6 35. DxD RxD 36. Rf7 mát.
Einni skák var frestað. Þeir
Freysteinn Þorbergsson og
Benóný Benediktsson áttu að
tefla hana á föstudagskvöldið
Jón G. Briem