Þjóðviljinn - 30.10.1976, Qupperneq 2

BLAÐAUKI IV — 40 ára afmæli Þjóðviljans
maður kannski ekki með Gunnari
Huseby, sem kastaði alltaf
lengst?
Þó kom svo að ég fór að lesa
Þjóðviljann lika. Um þær mundir
voru kommarnir búnir að skipta
allri Reykjavik i deildir, (hver
gaf þeim leyfi til þess?), og söfn-
uðu fé til að kaupa eitthvert hús,
guð má vita til hvers, hver deild i
kapp við allar hinar. Er hér var
komið sögu var skólakerfið
byrjað að kynna mér leyndar-
dóma prósentureiknings. Ég var
búinn að læra að prósent þýddi:
af hundraði. Þvi vissi ég aö 100%
þýddi: allir: hærra varö ekki
komist. En hvað gera Þjóövilja-
deildirnar? Þær fara upp fyrir
100%, jafnvel upp fyrir 200%!
Hinni visindalegu skólakerfis-
hugsun minni var stórlega
misboðið, ekkert lætur Þjóð-
viljinn i friði.
Alla tið siðan hef ég verið mér
þess meðvitandi að Þjóðviljinn er
nokkur byrði, en á hinn boginn:
hann felur i sér reikningsaðferö
til að vinna bug á óréttlátu þjóð-
félagskerfi.
Guðmundur Friðgeir
» Magnússon/ form.
" Verkalýðsfél. Þingeyri:
) Gott að bera
: Þjóðviljann
\ saman við
andstöðublöðin
Sigurjón Pétursson
borgarfulltrúi:
Hlutur„Davíðs”
oftast
betri en
„Markúsar”
Þegar svara skal spurningu um
5 fyrstu kynni min af Þjóðvilj-
f anum, kemst ég i nokkur vand-
ræði. Eftir nær 24 ára áskrift er
ýmislegt farið að fyrnast. Þá ber
einnig að athuga það, að afstaða
• lesenda úti á landi til dagblaös,
getur vegna samgangna verið
önnur en lesenda i Reykjavik,
sem fá blaðið daglega til sin með
morgunkaffinu.
Ég ólst upp i sveit og man ekki
r, til þess aö ég sæi Þjóðviljann á
uppvaxtarárum minum. Einu
blöðin voru Timinn og tsafold og
« Vörður, og ég held að ég megi
fullyrða, að i þeim blöðum hafi
* ekki verið rætt af neinni vinsemd
f um Þjóðviljann, ef að minnst var
i á hann. Hið fyrsta, sem ég man
í til Þjóðviljans er frá haustinu
1952. Þá voru auka þingkosningar
i Vestur-lsafjarðarsýslu. Ég fékk
v þá Þjóðviljann sendan um
mánaðarskeið, en af einhverjum
ástæðum, likast til fjárhags-
ástæðum, varð ekki um lengri
] kynningu að ræða i það sinn, þó að
mér þætti blaðið hið merki-
legasta. Vorið eftir geröist ég svo
j ákrifandi að Þjóðviljanum og hef
verið það siðan.
Þegar litið er yfir þessi ár, er
það vissulega margt, sem maður
staldrar við, en hér skal aðeins
minnst á þrennt. Hvar væri
islensk verkalýðshreyfing á vegi
stödd i dag,ef að hún hefðði ekki i
baráttu sinni notið stuðnings og
hvatningar frá málgagni eins og
Þjóðviijanum? Hvernig væri
staðan i baráttunni gegn ásælni
erlends hernaðaranda og auö-
valds, ef að Þjóðviljans hefði ekki
notið við? Og ansi er ég hræddur
um að hlutur sósialisma væri
smærri hér á landi, ef að hann
hefði ekki átt Þjóðviljann að bak-
hjarli.
Nú má enginn skilja orö min
svo að ég hafi alltaf fyllst lotningu
yfir öllu, sem staðið hefur i Þjóð-
viljanum. í minum augum hefur
blaðið aldrei verið neitt heilagt
játningrrit, og stundum fyllist
maöur vandlætingu yfir skrifum
blaðsins og fleygir þvi frá sér. En
þá getur verið gott að fá sér eitt-
hvert andstöðublaöiö og bera þau
saman. Við þann samanburð held
ég að Þjóðviljinn hafi oftast haft
vinninginn.
Ég á enga ósk betri
Þjóðviljanum til handa, en að
hann megi áfram vera málsvari
islenskrar alþýðu á leið hennar til
sósialisma.
Þjóðviljinn var keyptur á minu
heimili löngu áður en ég man eftir
mér og liklega hef ég byrjað að
lesa eitthvað i honum um svipað
leyti og ég lærði að lesa.
Við eitt það fyrsta sem ég man
eftir að vekti athygli mina i Þjóð-
viljanum þurfti þó ekki á mikilii
lestrarkunnáttu að halda. Það
var nefnilega teiknimyndasyrpa,
sem birtist daglega og mig minn-
ir að hafi heitið „Davið”. Þessar
myndir þóttu mér ákaflega
skemmtilegar. Sumir af hinum
strákunum lásu „Markús” i
Mogganum eða aðrar teikni-
myndir i öðrum blöðum og á milli
okkar var eilifur metingur um
hver væri bestur. Ég naut þeirra
forréttinda i þeim metingi, að
„Davið” var án orða of þvi gat ég
leyft mér að skilja hann á ýmsa
vegu (oftast þannig að hans hlut-
ur var heldur betri en
„Markúsar”).
Siöan við „Davið” vorum dag-
legir félagar eru liðin æði mörg
ár. Ekkert þeirra hefur þó liðið
þannig, að ég sæi ekki Þjóðvilj-
ann daglega. Og þegar timar liðu
fram og áhuginn á lesefni varð
fjölbreyttari fór mér að skiljast
að Þjóðviljinn var ekki eingöngu
gefinn út til afþreyingar strák-
um, heldur var hann öflugt vopn i
réttindabaráttu alþýðunnar.
1 þeirri baráttu höfum við átt
óslitna samleið og þannig veröur
vonandi um ókomin ár.
A ýmsum tlmum hef ég þó
saknað „Daviðs” i Þjóðviljanum,
þv.i þess verður að minnast, að-
börn eru lika alþýða þessa lands
og fjölmörg þeirra lesendur Þjóð-
viljans. A þessu hefur orðið mjög
ánægjuleg breyting á síöustu ár-
um og það er vafalaust, að Þjóð-
viljinn er nú að eignast stóran hóp
lesenda, sem verða með timanum
hans traustu bandamenn.
Geir Gunnarsson
alþingismaður:
Afstaða
Alþýðublaðsins
kom æ oftar
á óvart
Á minu æskuheimili var Al-
þýðublaðið flokksblaðið, þaö las
ég af áhuga frá þvi að ég fyrst gat
lesið. Ég man það enn I dag, að á
fyrsta vetri mlnum I barnaskóla
spurði kennari minn mig að þvi,
hvort ég læsi mikið heima. —
„Já.” — „Og hvað lestu?” — „Al-
þýðublaðið!” sagði ég, sannleik-
anum samkvæmt, krökkunum til
mikils aðhláturs, en minum mæta
kennara til auðsærrar gleði, þvi
að hann var áhugasamur Alþýðu-
flokksmaður.
Á síðum Alþýðublaðsins fylgd-
ist ég þvi snemma með þvl sem
gerðist i landsmálum. En það
kom æ oftar fyrir á þvi tímabili
þegar ég var að ljúka námi i
gagnfræðaskóla og mikilvægir at-
burðir voru að gerast i kjaramál-
um og þó sérstaklega I sjálf-
stæðismálum, að mér kom af-
staða Alþýðublaösins algerlega
á óvart.
Ég þóttist geta sagt fyrir um
hvar Alþýðublaöið myndi standa i
baráttunni, en þegar blaðinu var
flett, kom æ oftar I ljós, að afstaða
þess var allt önnur en ég átti von
á. Hins vegar rak ég mig jafn-
framt á það, ef Þjóðviljann bar
fyrir augu min, að þar var á mál-
um tekið eins og féll að minum
skoðunum, einörð og undan-
bragðalaus afstaða með málstað
launafólks og andstaða gegn her-
setu á íslandi.
Það fór þvl svo, þegar ég hóf
nám i Menntaskólanum i Reykja-
vik, að það varð æöi oft mitt
fyrsta verk að fara á Lækjartorg
og verða mér úti um Þjóðviljann,
ef til þess fundust peningar. Siðan
hefur Þjóðviljinn veriö mitt blað
og ekki brugðist vonum minum,
dýrmætasta vopn islenskrar al-
þýðu.
Ég á þá framtiðarósk til Þjóð-
viljans á 40 ára afmæli blaðsins,
að það sinni ætið svo hlutverki
sinu, að vinstri sinnað æskufólk,
róttæk æska, þurfi aldrei annað
að leita til að sjá dyggilega á lofti
haldið málstað Islenskrar alþýðu,
jafnt i kjaramálum og sjálf-
stæðismálum.
Sigurdór Sigurdórsson
biaðamaður:
Var nánast
bannvara
á Akranesi
Svo langt aftur sem ég man,
var Þjóðviljinn keyptur á heimili
foreldra minna og því hefur Þjóð-
viljinn alltaf verið blað blaöanna
hjá mér. Ég man að á þeim árum
sem ég var að byrja að Iesa dag-
blöð var framhaldsmyndasagan i
Þjóöviljanum, sem hét „Þórður
sjóari” að mig minnir og naut ó-
hemju vinsælda hjá okkur krökk-
unum, ekki bara þeim, sem áttu
svo skynsama foreldra að kaupa
Þjóðviljann heldur einnig hinna
ólánssömu sem áttu foreldra,
sem ekki keyptu Þjóðviljann. Þau
komu þá heim til manns til að fá
að lesa söguna.
Síðar þegar maður fór aö
stunda Iþróttir af krafti, einkum
knattspyrnu eins og allir strákar
á Akranesi iðkuðu þá, fór maður
að fylgjast með skrifum Fri-
manns heitins Helgasonar um i-
þróttir I Þjóðviljanum, sem þá
var eina dagblaðið er skrifaði
reglulega um íþróttir. Og þá kom
alveg það sama uppá teninginn.
Þeir ógæfusömu, sem ég nefndi
áðan komu til að fá að sjá íþrótta-
siðuna.
í nokkur ár bar ég út Þjóðvilj-
ann á Akranesi, i það minnsta i 3-
4 ár, ekki kannski samfellt, en
alltaf af og til. Það voru erfiðleik-
ar á að fá blaöbera þá eins og
nú og ekki sist fyrir Þjóðviljann,
sem á þeim árum var nánast
bannvara á Akranesi, þeim rót-
gróna „krata” stað eins og þá var
og innan við 10 ár frá þvi Sósial-
istaflokkurinn var stofnaður og
langt frá þvi að menn hefðu jafn-
að sig á þeim málum öllum eins
og nú virðist vera.
Þá stóð kaldastriðið lika yfir á
þessum árum með hvað áköfust-
um hætti og strákur sem bar út
Þjóðviljann var kallaður
„kommi” sem i munni saklausra
„krata” eða „ihalds” krakka var
eitthvað Voðalegasta orð sem til
var og maður með þeim stimpli
gatverið hættulegur. Einkum var
þetta nú i kringum kosningar.
Þess á milli gleymdist hvað
„komma-strákurinn” var hættu-
legur. Við vorum þó nokkrir
krakkarnir á Akranesi, sem urð-
um að vera viðbúin þvi að vera
kallaðir „kommar” og við vorum
það lika og bitum frá okkur með
kjafti og klóm. Hægt og bitandi
varð hópurinn svo stór að ekki
þótti þorandi að gera aðsúg að
honum.
Kjartan ólafsson
ritstjóri:
Fá handtök
man ég betur
Fyrsta dagblaðið, sem ég
kynntist var ekki Þjóðviljinn
heldur Timinn, sem jafnan barst
á heimili afa mins og ömmu, en
þau voru bændafólk. Ég minnist
þess að mjög ungur reyndi ég að
stauta mig fram úr greinum i
Timanum og hafði þar af nokkurn
fróðleik.
Þjóðviljann sá ég fyrst á hans
áttunda aldursári, i þeim sæla
júnimánuði er við islendingar
stofnuðum lýðveldið á Þingvöll-
um. Ég dvaldi þá um nokkurra
vikna skeið I kjallara hér vestur i
bæ, og þar var góð kona, sem
keypti Þjóðviljann. Ég var á
þessum tima ákaflega sólginn i
lesmál yfirleitt, og einhvern veg-
inn var það svo, að þær skoðanir,
sem túlkaðay voru I þessu blaði
féllu mér betur I geð en skrif Jón-
asar frá Hriflu og hans félaga i
Timanum. Þetta varö vist til
þess, að ég sem var lágur i oftinu
reyndi mjög að teygja mig á
fundinum á Lækjartorgi þann 18.
júni til að sjá þáverandi ritstjóra
Þjóðviljans, þegarhann flutti þar
lýðveldisræðu sina.
Ég sá Þjóðviljann mjög sjaldan
næstu tæp fimm ár, en svo var
það i mars 1949, að ég gerðist
áskrifandi að blaðinu og hef verið
það siðan.
Ég vann þennan vetur i frysti-
húsi i þorpi úti á landi og safnaði
fé til skólagöngu. Nokkuð var um
pólitiskar umræður á þessum
vinnustað eins og gengur og ég
gerði mig brátt svo digran að
taka málstað „heimskommún-
ismans” I samtölum við mér eldri
og reyndari menn, sem voru
þeirrar skoðunar, að þaðan staf-
aði allt hið illa. t siðari hluta mars
sauð svo uppúr og lá við handa-
lögmálum viðar en á Austurvelli i
Reykjavik.
1 þessu þorpi hafði gamail mað-
ur verið umboðsmaðúr Þjóðvilj-
ans um árabil, en kaupendur voru
örfáir. Hann var jafnaldri þeirra
Ottós og Lenins og átti sér hug-
sjónir ekki siður en þeir.
Að kvöldi hins 30. mars, þegar
púðurreyknum hafði slotað yfir
Austurvelli og menn bundu sár
sin, kom hann til min og spurði
hvort ég vildi ekki gerast áskrif-
andi að Þjóðviljanum.
Við skildum hvor annan, þótt
aldursmunur væri yfir 60 ár, og
tókumst i hendur. Fá handtök
man és betur.