Þjóðviljinn - 05.09.1978, Page 6

6 SIÐA — ÞJ6ÐVILJINN jÞriðjudagur 5. september 1978
Rætt viö Lúðvík Jósepsson um útfærslu landhelginnar 1958
og 1972, aðdragandann og þýðingu þess fyrir íslenskt þjóðfélag
Við verðum að líta á þessa
baráttusögu sem eina heild
Þann 1. september sl.
voru liðin 20 ár frá þvi að
íslenska fiskveiðilögsagan
var færð úr 4 mílum í 12
Sama dag voru liðin 6 ár
frá útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar úr 12 mílum í 50.
Sá flokkur sem harðast
og mest hefur barist fyrir
útfærslu landhelginnar og
einkarétti íslendinga til að
nýta hana, er Alþýðu-
bandalagið. Og á vegum
f lokksins er óhætt að segja
að enginn hef ur verið í af-
drifalausari forystu í þeim
efnum en Lúðvík Jóseps-
son. Það er því engin til-
viljun, að Alþýðubandalag-
ið var í ríkisstjórn þegar
báðar þessar úrfærslur
voru framkvæmdar. Enn
siður var það tilviljun, að
sá ráðherra sem undirrit-
aði tilskipanirnar um út-
færsiurnar 1958og 1972 var
Lúðvík Jósepsson, þá í em-
bætti sjávarútvegsráð-
herra.
Þjóðviljinn gekk á fund
Lúðvíks fyrir helgi og bað
hann segja lesendum frá
tildrögum þess, að fisk-
veiðilögsagan var færð út í
12 mílur 1958 og svo aftur í
50 mílur 1972. Forsendum
fyrir þessari baráttu og
þeirri þýðingu semyfirráð
yfir landhelginni hefur
fyrir þjóðina.
— Þaö sem geröist áriö 1958,
þegar ákvörðun var tekin um út-
færslu fiskveiðilögsögunnar i 12
milur, var afleiöing þingkosning-
anna á árinu 1956. Þaö voru fyrstu
kosningarnar sem Alþýðubanda-
lagið tök þátt i og við unnum mik-
inn kosningasigur, sem leiddi til
myndúnar vinstri rikisstjórnar
það ár. 1 stjórnarsáttmála þeirr-
ar vinstri stjórnar var staðfest að
landhelgin skyldi færð út i 12 mil-
ur.
begar þetta var að gerast, á ár-
unum 1957-’58, lágu þessi mál
fyrir á ailt annan hátt en nú. Þá
var yfirgnæfandi andstaða, sér-
staklega Vestur-Evrópuþjóða,
gegn slikri stækkun fiskveiðiland-
helgi. Nokkrar þjóðir i heiminum
höfðu að visu tekið upp þessa
stefnu, en það var geysilega hörð
andstaða gegn útfærslu af þessu
tagi árið 1958.
Astæðan til þess að við Alþýðu-
bandalagsmenn börðumst þá með
öörum m jög hart fyrir þvi að ráð-
ist yrði i það stórvirki sem út-
færslan var á þessum timum,
vegna andstöðunnar, var sú að
okkur var ijóst að fiskimiðin við
landið voru i hættu,Sókn á okkar
mið var sifellt vaxandi og sókn
upp að 4 milum við landið var
auðvitað stórkostlega hættuleg
með þeim nýtiskuflota sem þá
var kominn til sögunnar. Þvi var
það að útfærslan út i 12 milur
þýddi i raun, að við vorum að
leggja undir okkur viðkvæmustu
og þýðingarmestu fiskimiðin viö
allt landið.
A þeim tima var það svo, aö
bátaflotinn veiddi yfirgnæfandi
meirihluta af sinum afla innan
þessara 'nýju marka. Það hafði
auðvitað gifurlega mikið að
segja, i sambandi við efnahags-
lega stöðu landsins.
Þá, eins og lengi áöur, höfðu
mál staðið þannig að um og yfir 90
prósent af öllum gjaldeyristekj-
um þjóðarinnar fyrir útflutning
komu fyrir sjávarafurðir. Sjá-
varútvegurinn og úrvinnsla úr
fiskaflanum var þvi tvimælalaust
grundvöliur islensks efnahags-
lifs. barna var þvi verið að berj-
ast við að treysta undirstöður
þess. Hér var i rauninni á ferð-
inni, frá hendi okkar islenskra só-
sialista, baráttan um efnahags-
legt sjálfstæði þjóöarinnar.
Grundvöllur yrði að þvi lagður,
að hún gæti sótt fram á efnahags-
lega sviðinu og auðvitað samhliða
sinu eigin sjálfstæði. Það má
segja að það hafi einkum verið
þetta sem lá til grundvallar
ákvöröuninni um útfærsluna 1958.
í beinu framhaldi af þvi sem
gerðist 1958, er eðlilegt að vikið
sé að þvi sem gerðist 1. septem-
ber 1972, þegar ákvörðun var tek-
inum að færa fiskveiðimörkin við
landið út i 50 sjómilur. Þá hafði
Alþýðubandalagið einnig unnið
mikinn kosningasigur i nýaf-
stöönum kosningum. Mynduð var
vinstri stjórn og gert samkomu-
lag um aö brjótast enn áfram i
okkar landhelgismálum. Fisk-
veiðimörkin skyldu færð út i 50
Erlend blöð birtu margar skopmyndir af ástandinu á tslandsmiöum
meðan landhelgisdeilurnar stóðu yfir. Hér er ein.
milur allt i kringum landið.
Þetta þýddi að við vorum að
krefjast þess að hafa einkarétt
yfir öllum þýðingarmestu fiski-
miðunum við tsland. Ekki aðeins
hinum viökvæmustu og bestu,
sem voru lengi vel innan viö 12
milur, heldur svo að segja öllum
fiskimiðum við landið.
Eins og fram hefur komið af
hálfu fiskifræðinga okkar, liggja
fyrir athuganir á þvi aö innan
þessa 50 milna svæðis höfum við
veitt i kringum 97 prósent og jafn-
vel meira af öllum þeim þorski og
allri ýsu sem við veiðum. Og ekki
aðeins við, heldur allir þeir sem
stundað hafa fiskveiðar á
Islandsmiðum. Þarna kom sem
sagt fram krafa okkar um að ráða
þessum málum að fullu og öllu.
Svipað stóð á árið 1972, þegar i
þetta var ráðist, og 1958. Við urð-
um að brjótast i gegn og höfðum
sem okkar andstæðinga ýmsar á-
hrifamiklar þjóðir i V-Evrópu.
Okkar hörðustu andstæðingar
voru þeir sömu, Vestur-Þjóðverj-
ar og Bretar. Þessar tvær þjóðir
höföu veitt mest hér við land.
Arið 1972, þegar útfærslan I 50
milur var ákveðin, var einnig
svipað ástand komiö upp á
íslandsmiðum og hafði veriö 1958,
nema hvað það var i rauninni
ennþá alvarlegra. Komin var til
Samningum við Breta og Vestur-Þjóðverja var mótmælt harölega hér
á landi, þegar þeir voru i deiglunni árið 1961. Hér standa þeir Dagur
Sigurðarson og Jón frá Pálmholti með kröfuspjald sem á er letruð
krafa um aö fast veröi staðið viö 12 mflurnar. Þeir Bjarni Benediktsson
og Guömundur t. Guðmundsson ganga af samningafundi i Ráðherra -
bústaðnum.