Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 23.07.1939, Qupperneq 1

Pár Lagerkvíst:
IflRHHHEIFEIIII.
Par Lagerkvist er ieinn hinn niik-
ilhæfasti af núlifandi rithöfundum
Svía. Hann hefur ritað fjölda bóka
og hafa margar peirra verið pýdd-
ar á erlend mái og hvarvietna hlotið
vinsældir. Hér á landi mun Pár
Lagerkvist þekktastur af bók sinni
„Böðullinn“, er Jón Magnússon og
Sigurður Pórarinsson þýddu, og
gefin var út fyrir nokkrum árum.
Um þessar mundir voru börn
einnig farin aS i'á hernaöar-
menntun.
Peim var sal'nað í herdeildir.
þau æfðu sig í listinni, rétt eins
og hinir fullorSnu, átlu her-
mannaskála sjálf og héldu ár-
legar heræfingar, er l'óru fram
eins og reglulegt stríð. Full-
orðna fólkið hafði engin bcin af-
skipli af menntun barnanna.
þau æfðu alveg sjálfstætt og öll
forysta var fengin þeim. Sér-
þekking liinna eldri var aðeins
notuð á þann hátt, að komið var
upp sérstökum foringjaskólum
fyrir efnilega drengi, er valdir
voru með hinni mestu gaum-
gæfni, en þeir stjórnuðu síðan
hernaðarmenntun félaga sinna.
Skólar þessir nutu mikils álits,
livern einasla dreng í landinu
dreymdi um að komast á for-
ingjanámskeið. En inntökupróf-
ið var erfitt, umsækjandinn
varð að vera sterkbýggður og
hraustur, en auk þess vel gef-
inn og siðferðisgóður. Inntöku-
aldurinn var 6—7 ára, og þeir,
sem stóðust, fengu fyrirmyndar
meríntun, ekki einungis í hern-
aðarira^ðum, lieldur mjög al-
Idiða, — einkum var lögð á-
herzia á skapgerðarþróun. —
Seinna á a'vinni þótlu það góð
jneðmæli að hafa gengið í for-
ingjaskóla í hernsku. Slyrkur
barnahersins, skipulagning og
þrautseigja hyggðist á - þeim
trausta grunni, sem skólarnir
lögðu. Og fullorðna i'ólkið lét
þetta ekkcrl til sín laka, hörn-
unum sjálfum var trúað fyrir
öllu. Enginn lullorSinn fékk að
skipta sér af stjórn, skipulagn-
ingu eða embættaveitihgum
harnahersins. Börnin sáu sjálf
um allt, er gera þurfli, og liið
unga herloringjaráð réði öllum
málum til lykta — einnig liin-
um vandasömustu. Enginn
málti vera eldri en 14 ára, þá
færðist hann sjálfkrafa yfir í
fyrsla árg. hins eiginlega hers
og það var elcki svo lítil hern-
aðaræfing, sem nýliðarnir þar
höfðu þegar frá byi'jun
Barnaherinn mikli var el’tir-
lætis- og aðdáunargoð allrar
þjóðarinnar. Hann var í þrem
herfylkjum, hverju í fjórum
hcrdeildum, fótgönguliðið, slór-
skotaliö, hjálparlið og æfingalið.
Allir heilbrigðir drengir voru í
honum og fjöldi telpna vann
sjálfboSavinnu sem hjúkrunar-
konur.
Pá varð það, að svolíliö vesælt
kotríki lenti í deilu við hið vold-
uga nágrannaríki. l5að var
móðgun. Og það var því meiri
móðgun, sem þarna gal ekki
verið um að ræða jafnvígan and
stæðing. Reiðin varð áköf og
almenn, og til að lægja æsinga-
öldurnar varð að hefna þessar-
ar ósvífni, og þá var jafngoll að
lcggja landið undir sig um leið.
fyrst það fór að láta á sér bæra.
Pá var það, að barnaherinn
kom til skjalanna og lél æðslu
stjórn sína. fara þess á leit, að
mega refsa fjandmönnunum
Er þetta vilnaöist, vakti það
gífurlega eftirtekt, og hrifning-
aralda flæddi um landið. Ríkis-
stjórnin tók tilhoðið til alvar-
legrar athugunar, og úrslilin
urSu ]>au, að börnunum var
falið þella verk, meS nokkrum
kvíSa þó. En þelta var starf,
scm barnaherinn átti að ráða
við, og svo varð að láta undan
hinum eindregna þjóðarvilja.
Utanríkisráðherrann sendi þá
kotríkinu, er móðgað hafði, úr-
slitakosti, sem ekki var hægt að
samþykkja, og meðan beðið var
eftir svari, hervæddist harnaher
inn á einum sólarhring. Svarið
reyndist ófullnægjandi og slriös
yfirlýsing var gefin án tafar.
Brottförin lil vígslöðvanna
vakti óskapa hrifningu. Litlu
hermennirnir háru grænar trjá
greinar á hyssuhlaupunum og
mannfjöldinn þákti hersveitirn
ar með hlómum. Eins og oft áð-
ur hófst styrjöldin um vortíma,
og að þessu sinni fannst mönn-
um það táknrænt. í höfuöborg-
inni liéll hinn ungi hershöfðingi
brennandi ræðu lil hermann-
anna, að viðstöddu geysi-fjöl-
menni. Var ræða hans tjáning
á alvörn stundarinnar og full-
vissu um hreysli hermannanna
— þei rniundu fúsir til að deyja
fyrir ættjörðina. Ræðan vakti
fádæma fögnuð, og drengirnir,
er áttu glæsilega framabraút að
haki sér og gegndi þessu háa