Atlanten - 01.01.1907, Page 381
— 381 —
være betænkt paa særlige Foranstaltninger, og i Mangel af danske
Præsteæmner greb man til det enestaaende at lade en Grønlænder,
Kateketformanden Frederik Berlhelsen, ordinere*). Denne Hand-
ling foretoges af Missionær Hartz, som bemyndigedes dertil af
Biskop Munter og som maatte rejse den lange Vej til Holstens-
borg for at træffe Bert helsen der. Denne sidste tog Bolig ved Godt-
haab 1815 og bestyrede derfra hele Sydgrønland. Hartz blev
endnu i Landet til 1816. Først 1817 lykkedes det Kollegiet at faa
fire nye Missionærer sendt til Grønland, der saaledes atter paa
dette Omraade kom i sin vante Orden.
Missionærernes Hjemrejse midt under den almindelige Nød
gjorde et stærkt Indtryk paa mange. Sydgrønlands Inspektør skri-
ver endog, at den >;har givet Sensation blandt Nationen«. Trods
alle Undskyldninger, der kunne søges derfor, er det heller næppe
muligt at forsvare deres Adfærd. Selv om nogle af dem som Wolf
og Bram have tjent deres pligtige Tid ud i Grønland og altsaa
embedsmæssigt set vare berettigede til at rejse hjem, var det
næppe moralsk og kristeligt set forsvarligt af dem at gøre det.
Jessens ærlige Forsøg og Hartz’s modige Udholdenhed gøre de øv-
riges Modløshed dobbelt iøjnefaldende. At deres Adfærd blev mis-
billiget af Inspektør Myhlenpfort, siger ikke saa meget, da han
altid var paa Nakken af Missionærerne. Han var ogsaa meget
imod Grønlænderen Frederik Berthelsens Ordination og advarede
Kollegiet stærkt derimod. Men hvad have Grønlænderne selv tænkt.
Derom have vi desværre ingen Oplysning. De maatte overhovedet
hele Tiden tie og bide deres Lidelse i sig.
De tyske Missionærer, af hvilke der ved Krigens Udbrud var
otte i Sydgrønland, fordelte paa Stationerne Ny Herrnhut, Lich-
tenfels og Lichtenau, havde vel i visse Henseender en bedre Stil-
ling end de danske, eftersom de vare ganske uafhængige af Han-
delen og selv bestyrede deres Proviantforraad, som tilsendtes dem
fra deres Venner i Europa, ogsaa i England, hvor man naturlig-
vis var særlig virksom i Krigsaarene. Alligevel have vi hørt, at de
ogsaa maatte undvære meget, og at de tilsendte Varer ikke altid
*) Han var en Blanding, f. 1750, altsaa ved Ordinationen 64 Aar gammel.
Hans Fader var en dansk Mand, Berthel Larsen, som 1739 var sendt til Grøn-
land som Vajsenhusdreng for der at oplæres til Kateket. Da han var en flink
Kateket, blev han 1764 ligeledes ekstraordinært ordineret til Præst ved Sukker-
toppen. Han var gift med en Grønlænderinde og havde flere Sønner, som vare
Kateketer. Frederik B. døde 1828.