Tíminn - 08.03.1966, Side 9

ÞRIÐJUDAGUR 8. man 1966.
TÍMINN
9
Fréttir frá starfsemi Sameinuðu þjóðanna
Alþjóðabankinn hefur lagt
fram tillögu um nýja tegund
tæknihjálpar. sem á að varna því
að þróunin í vanþróuðu löndunum
stöðvist vegna ófyrirsjáanlegra aft
urkippa í útflutningi þeirra.
Óstöðugleikinn i verðlagi á út-
flutningsafurðum vanþróuðu land
anna er alvarlegur tálmi áfram-
haldandi og stöðugrar þróunar, að
því er segir í skýrslu um rann-
sókn sem bankinn lét gera nýlega.
Þetta hefur leitt til þess,að bank
inn leggur til, að alþjóðlegar
stofnanir takist á hendur að
leggja fram erlendan gjaldeyri,
þegar vanda ber að höndum sam
kvæmt fyrirfram gerðri áætlun.
Rannsóknin var gerð að undir
lagi Ráðstefnunnar um utanríkis
viðskipti og þróunarmál.
(UNCTAD). Hagfræðilegur ráðu
nautur bankans, Irving J. Fried-
man hefur nýlega lagt skýrsl-
una fyrir stjórnarnefnd ráðstefn-
unnar, sem setið hefur á rök-
stólum í aðalstöðvum Sameinuðu
þjóðanna I New ork.
Viðkvæmar þróunar-
áætlanir
— Það er alkunnugt, að þróun
aráætlanir eru mjög viðkvæm-
ar gagnvart ófyrirsjáanlegum
breytingum í efnahagslífinu, sagði
Friedman og vísaði til þess. að
flest vanþróuðu löndin verða fyrir
skyndilegum skakkaföllum vegna
verðfalls á útflutningsafurðum sín
um.
— Meðan við unnum að rann
sókninni, ræddum við ekki um
nein úrræði, fyrr en við vorum
fullkomlega'sannfærðir um, að
vandamálið væri raunverulega al-
varlegt, sagði hann ennfremur.
Tillaga Alþjóðabankans er á
þá leið, að komið verði á fót sér-
stakri hjálparstofnun, - sem verð
ur að vera alþjóðleg — og hún
hafi síðan samráð við einstök van
þróuð lönd, sem eru hjálparþurfi.
og aðstoði þau við að ráða fram
úr vandræðum, sem skapast af
gjaldeyrisskorti. Friedman lagði
þó áherzlu á, að aðstoðin við
einstök, vanþróuð lönd stæði því
aðeins til boða, að ófyrirsjáan-
leg atvik hefðu valdið vandkvæð
um.
Víðtækar afleiðingar
Verði þessari hjálparstarfsemi
komið á, mun hún hafa í för
með sér „heillavænlegar afleið-
ingar, sem ná langt út fyrir lausn
þess sérstaka vandamáls, sem um
er að ræða.“ sagði Friedman.
Löndin, sem hjálpina þiggja og
hin alþjóðlega hjálparstofnun
verða fyrirfram að koma sér sam
an um ákveðin grundvallaratriði.
Fyrst og fremst veltur mikið á því
að samkomulag náist um það sem
telja megi „hæfilegar líkur“ fyrir
útflutningstekjum ákveðinn ára
fjölda fram í tímann. Enn-
/fremur er nauðsynlegt að koma
sér niður á reglur um efnahags
stefnuna á sama tímaskeiði, gera
stefnuáætlun.
Þegar því næst væri búið að
rannsaka þær ráðstafanir, sem
tiltekið land gæti sjálft gert
til að leysa skyndilegan gjald-
eyrisvanda, ætti hjálparstofnun-
in að skuldbinda sig til að leggja
fram til viðbótar þann erlenda
gjaldeyri, sem nauðsynlegur teld
ist til að tryggja áframhaldandi
framkvæmd þróunaráætlunar-
innar.
— Þetta er nýjung, sagði Fried
man, en hún er reist á reynslu
okkar, og við höldum, að hún sé
bæði raunhæf og framkvæmanleg.
Meiri ábyrgð
Skilyrði fyrir hjálpinni eiga
að vera þau sömu og fyrir annarri
fjárhagsaðstoð. Friedman lagði
einnig áherzlu á, að hin nýja
ráðagerð mundi leggja „þróunar
löndunum enn þyn^ri ábyrgð á
herðar“ að því er snerti fram-
kvæmd þeirra á hinni fyrirfram
ákveðnu efnahagsstefnu. Hjá
þessu yrði ekki komizt, en hins
vegar lagði hann áherzlu á, að
kostirnir væru þyngri á metunum
en agnúarnir í þessu tilviki.
Síðast vék hann að kostnaðin
um við hina nýju hjálparstarf-
semi og gat þess, að bankinn hefði
áætlað hann um 400 millj. dollara
á ári.
Mismunun kvenna for-
boðin í yfirlýsingu SÞ.
í aðalstöðvum Sameinuðu Þjóð
anna í New York verður unnið að
því fram í miðjan marzmánuð, að
setja saman sérstaka yfirlýsingu
Sameinuðu pjóðanna, sem bannar
mismunun kvenna í þjóðfélaginu.
Það er nefndin um stöðu
kvenna, sem er að leggja síðustu
hönd á frumvarp, sem síðar verð
ur að hljóta samþykki Efnahags
og félagsmálaráðuneytisins. Til
hliðsjónar hefur nefndin skýrslu
frá framkvæmdastjóra Samein
uðu þjóðanna, þar sem hann bregð
ur birtu yfir möguleikana á lang-
drægri áætlun, sem stefni að því
að bæta kjör kvenna í vanþróuð-
um löndum.
í skýrslunni^er lögð áherzla á
að menn verði að gera sér ljóst,
hvernig skilja beri hugtakið „fram
farir í þágu kvenna.“ Það er ekki
endilega víst. að áætlun sem mið
uð er við þarfir kvenna leiði til
betri þjóðfélagskjara fyrir þær.
Það er mikilvægt, að langdræg
áætlun leiði í reynd til þess, að
stajSa þeirra í þjóðfélaginu batni.
í skýrslu sinni leggur fram-
kvæmdastjórinn til, að nefndin
noti tækifærið til að efla og auka
starfsemi sína árið 1968. sem
nefnt verður Alþjóðlega mann-
réttindaárið.
Kvennanefndin, þar sem aðeins
er einn norrænn fulltrúi, Finn
inn Helvi L. Sipilá. á að fjalla
um pólitísk, lagaleg og efnahags-
leg réttindi kvenna, menntunar
möguleika þeirra, og þá kosti, sem
vinnandi mæður hafa til að fá
barna sinna gætt á daginn.
Námskeið um aðferðir
til málmvinnslu
Fulltrúar frá 28 vanþróuð-
um löndum taka sem stendur
(14. til 25. febrúar) þátt í nám-
skeiði í aðalstöðvum Sameinuðu
þjóðanna í New York, þar sem
fjallað er um nýjar aðferðir við
málmvinnslu. Meðal fyrirlesara
er Per Gudmar Kihlstedt, pró-
fessor við tækniháskólann í Stokk-
hólmi.
Öll löndin, sem eiga fulltrúa
á námskeiðinu, hafa vænlegt
magn af óunnum málmum. en
skortir vatnsmagnið, sem nauðsyn-
legt er til að skilja málmana frá
berginu. Hefðbundnar aðferð-
ir við málmvinnslu útheimta
mörg tonn af vatni á hvert tonn
af málmi. Af því hefur leitt, að
mörg vanþróuð lönd hafa ekki get
að hagnýtt málmföng sín.
Iðnaðarlöndin hafa hins ' vegar
í æ ríkara mæli tekið upp nýjár
aðferðir, þar sem beitt er loft-
straumi ásamt elektrónum og geisl
un. Þessar aðferðir eru ódýrari
og geta orðið mjög mikilsverðar,
einkanlega fyrir vanþróuðu lönd-
in.
Námskeiðið er þáttur í þeirri
viðleitni Sameinuðu þjóðanna að
hjálpa vanþróuðum löndum til
að færa sér sem mest í nyt eigin
náttúrlegar auðlindir. Tólf sér-
fræðingar hafa verið fengnir til
að kenna grundvallaratriði hinna
ýmsu aðferða og gera áætlanir um
framkvæmd þeirra og kostnað.
Lán frá Asíubanka
Þróunarbanki Asíu, sem fjögur
Norðurlanda hafa lagt samtals
fimm milljónir dollara til. á sam-
kvæmt áætlun að hefja starfsemi
sína á hausti komanda, í Manilla
á Filippseyjum. Samanlagt stofn
fé hans verður 983,08 milljónir, og
á að skipta því niður í 10,000
dollara lán eða skammta. Helm-
ingur þeirra verður greiddur í
áföngum, en um hinn helming
inn, ca. 500 milljónir dollara, er
ætlunin að sótt verði eftir þörfum
einstakra landa.
Af hinu innlagða stofnfé á helm
ingurinn að vera gull eða gjald
gengur gjaldeyrir. Bankinn hefur
einnig heimild til að setja upp
sérstaka sjóði. sé það talið
ráðlegt* Á fyrstu fimm árum mun
bankinn eingöngu veita „hörð
lán“. Þá er sá möguleiki fyrir
hendi, að taka allt að tíu af hundr
aði stofnfjárins og setja í sérstak
an sjóð, sem undir sérstökum
kringumstæðum getur veitt lán
með mjög hagkvæmum kjör-
um.
Alls eiga nú 31 land aðild að
bankanum, þeirra á meðal 19
Asíuríki. Hann tekur tii starfa
jafnskjótt og stofnskrá hans hefur
verið undirrituð af ekki færri en
15 löndum, sem eiga að minnsta
kosti samtals 65 af hundraði höf-
uðstólsins.
EFNAHAGSMÁL
Bretar snúa sér
aftur að Cvrópu
Bretland, sem nú er önnum
kafið við að reyna að bæta og
straumlínugera efnahagslíf sitt,
er farið að gjóta augunum við
og við að nýju til Efnahags-
bandalags Evrópu, EBE.
En ekki er líklegt að Bret-
land, eftir að hafa einu sinni
verið vísað á bug rétt fyrir
framan altarið, taki til við að
biðla EBE að nýju, fyrr en
nokkur vissa er fyrir því, að
Bretar séu einlæglega velkomn
ir í bandalagið.
Síðustu mánuðina hetur
vissulega ýmislegt verið sagt
innan EBE, sem bendir til þess
að Bretland sé nú velkomið i
bandalagið. f byrjun febrúar
hófu stjórnmálamenn báoum
megin Ermasunds að gefa út
vinsamlegar yfirlýsingar um
málið.
Utanríkisráðherra Bretlands,
Michael Stewart, sagði t.d., að
þróunin hefði gert það að verk
um, að auðveldara yrði að full-
nægja ýmsum skilyrðum stjórn
ar Verkamannaflokksins fyrir
inngöngu í EBE.
Og sagt er, að Charles de
Gaulle, forseti, hafi á fundi í
París, sagt, að hann fagnaði
þeirri skoðun, að Bretland væri
nú betur undir það búið að
ganga í Efnahagsbandalagið en
fyrir þrem árum síðan. Erhard,
forsætisráðherra Vestur-Þýzka-
lands, sagði, að Þjóðverjar
hefðu alltaf stutt inngöngu
Bretlands í EBE..
Þeir brezku embættismenn,
sem hafa þegar staðið í ein-
um samningum við EBE i
Briissel, taka á þessari nýju
stefnu með mikilli varúð. Þeir
hafa áður séð góðar vonir verða
að engu.
Þeir óttast, að sú vinátta,
sem virðist fyrst og fremst
koma frá Gaullistum í Frakk-
landi, gæti verið þáttur í bar-
áttu frönsku stjórnarinnar við
hin EBE-ríkin innan bandalags
ins. En samt sem áður er breyt-
ing að þróast meðal þeirra
Breta, sem áður voru harðir á
móti inngöngu Bretlands í
EBE. Þeir virðast nú styðja
einhvers konar aðild að EBE.
einhvern tíma.
Þessi breyting virðist eink-
um hafa átt sér stað innan
ríkisstjórnarinnar, þar sem
margir yngri ráðherranna, og
sumir hinna eldri og valda-
meiri, eru sífellt að sýna meiri
skilning á nauðsyn þess, að
Bretland tengist nánar megin-
landi Evrópu. Einn embættis-
maður skýrði þetta mjög ein-
faldlega og hreinskilnislega: —
„Rikisstjórn er góður kennari."
Tvö atriði virðast einkum
hafa valdið þessari skoðana-
breytingu:
a. Ljóst hefur orðið síðustu
15 mánuðina, að Samveldið,
sem margir innan Verkamanna-
flokksins trúðu mjög á, er á
góðri leið með að rifna.
b. Það hefur einnig orðið
jafn ljóst, að Sex-veldin
(EBE) eru allt annað en sam-
mála um framtíðarstefnu
bandalagsins og hvernig það
eigi að þróast. Fyrir aðeins
þrem árum síðan greiddi de
Gaulle forseti atkvæði gegn
brezkri aðild, í dag er afstaða
Frakka og hagsmunir líkari
aðstöðu Bretlands en hinna
EBE-ríkjanna fimm.
En þótt andstæðurnar hafi
minnkað, er talið að litlir mögu
leikar séu á, að Bretland fái
aðild að EBE alveg á næstunni.
Bent er á, að Framkvæmda-
nefnd bandalagsins hafi það
mikið af ógerðum verkefnum,
sem safnazt hafa saman vegna
stöðnunarinnar í EBE undan-
farna sjö mánuði, að óhugsan-
legt sé, að hún geti tekið fyr-
ir umsóknir um aðild frá öðr-
um ríkjum fyrr en eftir a.m.k.
eitt ár.
En það eru, samt sem áður,
önnur ríki, sem einnig hafa
áhuga á aðild að EBE. Umsókn
írlands um aðild hefur verið
til umræðu um nokkurt skeið,
og stjóm landsins vill ganga
inn í bandalagið í síðasta lagi
árið 1970. Nú er verið að ræða
um, hvort Spánn geti fengið
aukaaðild að bandalaginu. Ef
Bretland legði að nýju fram
umsókn um aðild, myndi sú
umsókn örugglega, að því er
talið er, verða til þess, að Nor-
egur og Danmörk myndu sækja
um aðild.
En EBE-deilan, sem var loks
„leyst“ í lok janúar s.l. þýðir,
að Efnahagsbandalagið verður
aldrei það sama og áður. Hin
EBE-ríkin fimm eru ekki leng-
ur hrædd við að standa upp í
hárinu á Frakklandi, að því er
menn telja í London. Og vax-
andi efnahagsleg þýðing Vestur
þýzkalands, ásamt hvarfi Aden-
hauers af stjórnmálasviðinu,
hefur skapað nýtt hlutverk fyr-
ir það land.
Þessi atriði, ásamt mótspyrnu
ítala og Hollendinga gegn skoð
unum og afstöðu Frakka, hafa,
að því er talið er, haft mikið
að segja við mótun hinnar
nýju vinsemdar de Gaulles við
Bretland. En Bretland vill fá
tryggingu fyrir því, að þessi
vinsemd sé einlæg, að ekki sé
um að ræða, að de Gaulle noti
Bretland sem peð í tafli sínu
við hin EBE-ríkin, áður en
það leitar eftir aðild.
í viðræðunum um aðild íyr-
ir þrem árum síðan, voru helztu
vandamál Breta landbúnaðar-
málin, Samveldið, Fríverzlunar-
bandalag Evrópu (EFTA),
ákvörðun utanríkisstefnunnar
og sjálfstæði þjóðþingsins.
Landbúnaðarmálin eru nú
hlutur, sem hægt er að semja
um. Hugsanlega fellur spurn-
ingin um sjálfstæði og mótun
utanríkisstefnu í sama flokk.
Og í dag er Samveldið talin
mun minni hindruð en áður,
ekki sízt, þar sem sum Sam-
veldislöndin, t.d. Nígería, hafa
tekið upp beina samninga við
framkvæmdanefndina.
En EFTA er mikið vanda-
mál. Aðild Bretlands að EBE
myndi, að því er sagt er í
London, „svo til örugglega
þýða endalok EFTA.“ Ef Bret-
and sameinast EBE, ásamt Nor
egi og Svíþjóð, munu hin
EFTA-ríkin, Portúgal, Svíþjóð,
Sviss og Finnland, verða ein
eftir. Þetta, segja ráðamenn,
myndi verða mjög alvarlegur
atburður, vegna hinnar miklu
Framhald á 14. siðu.

/
i t
• 7 'UsUé'
f f f: f- ( fi <\ <*f (7 í ' (< (< '< •■' r ' ' ' ■ '
\