Vísir - 08.10.1974, Page 6

6
Visir. Þriðjudagur. 8. október. 1974.
VÍSIR
Otgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulitrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsia:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
liaukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 Hnur
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 85 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Misráðin viðskipti
Áður en viðreisnarstjórnin hóf göngu sina fyrir
tæpum fimmtán árum, hafði lengi verið mikill
skortur á erlendum gjaldeyri i bönkunum. Þetta
olli þvi, að íslendingar höfðu ekki frjálst val um,
hvaðan þeir keyptu vörur. Reynt var að beina
viðskiptunum til svonefndra vöruskiptalanda,
sem keyptu af okkur vörur i staðinn.
Þetta var timabil mikilla viðskipta við
Austur-Evrópu. Meðal annars var flutt inn tölu-
vert af iðnaðarvörum, sem fljótt fengu á sig óorð.
Menn kvörtuðu út af lélegum hráefnum i þessum
vörum, lélegum frágangi og stuttum
endingartima. Enda voru íslendingar mjög
fegnir, þegar viðskiptin við aðra heimshluta voru
gefin frjáls og almennilegar vörur streymdu inn i
landið.
Menn muna enn vel eftir blómaskeiði
innflutnings iðnaðarvara frá Austur-Evrópu og
hafa almennt litla trú á endurnýjun slikra
viðskipta. Þess vegna vakti mikla athygli, þegar
Magnús Kjartansson, iðnaðarráðherra vinstri-
stjórnarinnar siðustu, lagði ofurkapp á, að tekið
yrði tékknesku tilboði i ýmsan rafbúnað Lagar-
fossvirkjunar. Reyndir menn réðu frá þvi,
minnugir fyrri reynslu. En pólitikin varð ofan á
og búnaðurinn var pantaður.
Tengivirki áttu að afhendast i april i vor sem
leið. Þau eru ekki komin enn og virðast ekki vera
komin i framleiðslu enn. Þótt smiði þeirra verði
hafin nú þegar, er ljóst, að minnsta kosti eins árs
seinkun verður á afhendingu þessa mikilvæga
útbúnaðar. Og á meðan er ekki unnt að setja i
gang orkuverið við Lagarfoss.
Þessi svik eru þegar orðin okkur gifurlega dýr.
Sá kostnaður á eftir að margfaldast, þegar
vetrarkuldarnir hefjast fyrir alvöru. Þá verður
að skammta rafmagn á Austfjörðum og keyra á
fullu allar oliuknúnar rafstöðvar lands-
fjórðungsins. Rafmagnsskömmtunin sjálf mun
valda miklu tjóni. Og enn meira tjón mun hljótast
af þvi, að Austfirðingar þurfa að notast við
rándýra oliu i stað ódýrs vatnsafls Lagarfoss.
Þetta tjón nemur að minnsta kosti mörgum
tugum milljóna króna.
Úr þessu er nú orðið alvarlegt millirikjamál.
Svo virðist hafa verið gengið frá samningunum
við skjólstæðinga Magnúsar Kjartanssonar, að
engra skaðabóta er að vænta úr þeirri átt.
Sérstök viðskiptasendinefnd hefur reynt að fá
Tékka til að standa við samninginn. Og
núverandi iðnaðarráðherra, Gunnar Thoroddsen,
hefur skrifað persónulega til iðnaðarráðherra
Tékkóslóvakiu til að fá hann til að ganga i málið.
Vænta menn, að þessi þrýstingur valdi þvi, að
framleiðsla tækjanna fari nú að hefjast eftir dúk
og disk.
Við getum lært mikið af þessum óförum. Við
eigum ekki að kaupa vandsmiðuð tæki og aðrar
viðkvæmar vörur frá rikjum, sem við höfum
slæma reynslu af. Við eigum að beina viðskiptum
okkar að fyrirtækjum, sem keppa á frjálsum
markaði og hafa hingað til látið okkur hafa
vandaðar vörur. Við eigum ekki að taka neina
áhættu i innflutningi iðnaðarvara frá
Austur-Evrópu. Þar eru fyrirtækin rikisrekin og
eru þvi langt frá þvi að vera næm fyrir þörfum
markaðsins, hvort sem um er að ræða vörugæði,
afhendingartima eða önnur atriði viðskiptanna.
Einnig væri æskilegt, að opinber rannsókn yrði
gerð á viðskiptunum við Tékka i sambandi við
Lagarfossvirkjun. —JK
Fallandi gengi
Gaullista
Það hefur jafnt og þétt hallað
undan fæti hjá Gaullistum á
síðasta hálfa árinu, og er svo
komið fyrir þeim, að I staö þess
að sitja i æðstu valdastólum og
horfa á hina reyna að kllfa upp
Olymposarfjall áhrifa og
metorða, eru þeir sjálfir orðnir
þátttakendur I klifrinu.
— i stað þess að miða eitthvaö
upp á við, hafa þeir heldur hrapað
niöur krappan stiginn.
Það er ekki lengra siðan en i
april, að þeir voru eitt voldugasta
stjórnmálaafl Evrópu. Nú liggur
við, að þeir örvænti um, að þeir
fái ekki stöðvað sig á skriðnum
niður á við.
Forystumenn UDR-flokksins,
sem er flokkur Gaullista, hafa
beðið i voninni um, að upp risi nýr
leiðtogi til að tendra nýjan eld-
móð, án þess að bólaði á
nokkrum, sem gæti látið þann
draum rætast. Nú leitast þeir við i
örvæntingu sinni að móta
stjórnmálahreyfingu sinni nýja
stefnu og byggja upp fyrir fram-
tiðina.
Fyrri trú þeirra á mikilleik
Frakklands og sjálfstæði þess i
afstöðunni til umheimsins, sem
naut sin svo vel undir handleiðslu
de Gaulle hershöfðingja, þykir nú
langt frá þvi nægja til þess að
halda þessu stjórnmálaafli við á
timum, þegar verðbólga og efna-
hagsvandi eru efst á baugi.
Baráttuhugur þeirra hefur
farið smám saman dofnandi með
hverjum ósigrinum á eftir öðrum
i kosningum, þar sem frægir
stjórnmálakappar þeirra hafa
fallið i valinn. Uppreisnarhugur
hinna yngri elur á sundrunginni
innan flokksins og nagandi uggur
um, að Valery Giscard d’Estaing
forseti — sem er ekki Gaullisti —
ætli sér að knésetja hann, bælir
þá niður.
Einn aðalstuðningsmanna de
Gaulles hershöfðingja, Maurice
Couve de Murville, fyrrverandi
forsætisráðherra, hefur I stuttu
máli tekið saman, hvað amar að
flokknum: ,,Sá tollur, sem tekinn
var, þegar flokkurinn missti
völdin, var ægilegur og gæti riðið
honum að fullu. UDR er að hvarfa
aftur til blákalds raunveru-
leikans, sem er erfið reynsla.’’
Fráfall Pompidous forseta 2.
april s.l. var alvarlegt áfall fyrir
Gaullista.
Það leiddi svo til dapurlegs
ósigurs I forsetakosningunum,
sem ýtti fram i sviðsljósið utan-
garðsmanninum V. Giscard
d’Estaing og hóf hann til valda,
meðan UDR varð sjálfur meira
utangátta. Við þvi var þó
flokkurinn illa búinn eftir að hafa
setið að völdum i 16 ár.
Þrátt fyrir viðvaranir eldri
félaganna i flokknum við þvi að
lifa of mikið I fortiðinni, hversu
glæst sem hún væri, þá hefur
flokknum gengið ákaflega illa að
hefja upp nýtt merki i stað gömlu
slagorðanna frá gullaldartima de
Gaulles og Pompidous forseta.
Án nýrra markmiða eða stefnu
— og þó þýðingarmest af öllu, án
de Gaulles til að stjórna frá
Elysee-höll — hafa Gaullistar
ekki séð annan kost vænni en
fylgja Giscard d’Estaing að
málum.
Sumir fulltrúa UDR hafa lýst
yfir örvinglun sinni vegna þess,
að stærsti stjórnmálaflokkur
Frakklands (UDR hefur yfir að
ráða 180 þingsætum af 490 I þjóð-
þinginu) skuli verða að sækja til
forseta, sem oft og einatt hefur
spottað þá. En þeir gera sér um
leið ljóst, að styðji þeir ekki
Giscard d’Estaing, þá mundi
vinstri öflunum vaxa fiskur um
hrygg, öngþveiti mundi leiða af
og framkalla ótimabærar
kosningar, þar sem Gaullistar
ættu á hættu að biða mesta tapið.
Jacques Chirac forsætisráð-
herra heldur þvl fram, að ef þeir
hegði sér að vilja forsetans, þá
geti þeir gert sér vonir um að
halda 150 þingsætum i næstu
þingkosningum, sem ættu að
verða 1978. — 1 þessu felst samt
litil huggun fyrir tryggðarvini
UDR. Þegar forsætisráðherra,
sem er Gaullisti, segir þeim, að
það beri að bjarga þvi, sem
bjarga þvi, sem bjargað verði, I
stað þess að blása I herlúður og
berjast fyrir endurkomu. — Auk
þess kastar það nokkrum skugga
á Chirac, að hann þykir vera
tryggari d’Estaing forseta en
flokki sínum.
Dvinandi fylgi Gaullista kom
greinilega fram núna um helgina,
þegar tveir frammámanna
flokksins töpuðu þingsætum, sem
áttu að heita alveg örugg. Tapið
var óskaplegt áfall, þvi að þetta
var I aukakosningum, sem engin
þörf hefði verið fyrir, ef
Gaullistar hefðu ekki viljað þær
endilega sjálfir. — Að frönskum
lögum tekur varaþingmaður
flokksins sæti á þingi, þegar þing
maður sezt i ráðherrastól eða
tekur við lykilembætti I
ráðuneyti. Þegar þessir vara-
þingmenn draga sig i hlé, þarf að
efna til aukakosninga i
umdæminu. Þegar viðkomandi
þingmaður hættir i ráðherra-
embætti, tekur hann ekki sjálf-
krafa þingsætið aftur, heldur
verður að efna til kosninga.
Jean-Philippe Lecat og Joseph
Fontanet gegndu báöir lykil-
Chirac forsætisráðherra gerir
sér engar vonir um, að
Gaullistar vinni i bráð aftur sitt
fyrra fylgi. Hann leggur áherzlu
á, að reynt vcrði að bjarga þeim
þingsætum, sem bjargað
verður.
erhbættum i stjórninni áður og
teljast meðal forystumanna
flokksins. Það þurfti að koma
þeim inn á þing aftur. Jafnframt
hefði tryggur sigur verið góður
plástur á kosningasár UDR.
En þá snerist vopnið i
höndunum á Gaullistum og i stað
þess að fagna sigri, töpuðu þeir
tveim einhverjum öruggustu
kjördæmum sinum.
Einn þeirra, sem vilja kenna
þessar ófarir þvi, að flokkurinn
hangi utan í Giscard d’Estaing, er
Jean Charbonnel, fyrrum
ráðherra fyrir Gaullista.
„Það er ekki bara, að stefna
forsetans sýnist á stundum ganga
i þveröfuga átt við stefnu UDR,
heldur er hún nánast f jandsamleg
skoðunum hans,” . sagði
Charbonnel i viðtali nýlega.
Charbonnel hefur hvatt til þess,
að UDR taki höndum saman við
vinstrimenn, en það varð þá til
þess, að frammámaður i
flokknum, Michel Jobert, fyrrum
utanrikisráðherra, sagði skilið
við flokkinn til þess að stofna sinn
eigin, „Lýðveldissinnaflokk”.
. Ofan á þetta bætist svo, að
nánast hefur alveg tekið fyrir
inngöngu nýrra meðlima. Hefur
heldur á meðan f jölgað úrsögnum
úr flokknum, sem I voru um tima
200 þúsund félagsbundnir.
Til mikils hrellis fyrir eldri
félagana eru ungu mennirnir i
flokknum byrjaðir viðræður við
ungkommúnista um sameiningu
þessara tveggja ungmenna-
hreyfinga i stjórnmálum Frakk-
lands. En það þykja öldungunum
vera einskær svik við leiðarljósið
mikla, de Gaulle.
Stuöningur Gaullista við Valery Giscard d’Estaing forseta hefur ekki orðið til að afla þeim vinsælda
meðal kjósenda.