Vísir - 08.04.1975, Síða 6

6
Vísir. Þriðjudagur 8. aprll 1975.
vísrn
tJtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Bírgir Pétursson
Ritstjórnarfulitrúi: Haukur Helgason
Aúglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
,/ Auglýsingar: . Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúia 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands.
t lausasöiu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
/ grýtta jörð
Ef sáðkornið fellur i frjósaman jarðveg, ber (
það yfirleitt rikulega uppskeru, sem )
sáðmaðurinn og hans fólk lifir á, auk nægilegs af- (
gangs fyrir næsta uppskerutimabil. Falli það hins (
vegar i grýtta jörð, er fyrirhöfnin hins vegar til (
einskis og framleiðsluhringurinn rofnar. )
Fjármagnið er sáðkorn efnahagslifsins. Þvi er (
sáð i atvinnulifið til að auka framleiðsluna, sem (
siðan skilar til baka auknu fjármagni til nýrrar (
og stærri hringferðar i efnahagslifinu. Það skipt- )
ir miklu, að fjármagnið, eins og sáðkornið, falli i (
frjósaman en ekki grýttan jarðveg. (
Hlutlausar tölur sýna, að fjármagn fellur hér á )
landi i grýttari jarðveg en i nágrannálöndum (
okkar beggja vegna Atlantshafsins. Fjármagnið (
skilar ekki sömu afköstum hjá okkur. Þar af )
leiðandi er hagvöxtur okkar efnahagslifs hægari )
en hann þyrfti að vera, þótt við notum tiltölu- (
lega litinn hluta fjármagnsins til neyzlu og til- (
tölulega mikinn til útsæðis. )
Við höfum á undanförnum árum haft svipaðan (
hagvöxt og Danir, 4-4,5% á ári. Til þess að ná (
þessum hagvexti hafa þeir árlega sparað 19% af (
fjármagni sinu til fjárfestingar, en til þess að ná )
sama árangri höfum við orðið að leggja til hliðar (
27% af fjármagni okkar i það útsæði, sem fjár- (/
festingin er. (
Auðugasta þjóð i heimi, Bandarikjamenn, sáir )
fjármagni sinu i svo frjósaman jarðveg, að hún (
þarf ekki að leggja til hliðar nema 17% af þjóðar- (
framleiðslunni. Og mesta uppgangsþjóð siðustu (
ára, Japanir, hefur ár eftir ár náð 10% hagvexti )
út á svipaða fjárfestingu og við, eða um 28% af (
þjóðarframleiðslunni. (,
Við förum þannig illa með fé okkar i saman- )
burði við aðrar þjóðir. Við leyfum ekki fjármagni (
okkar að leita hagkvæmustu hafna. Við setjum (
það ekki i þá atvinnuvegi, sem skila mestum arði ),
á stytztum tima, heldur förum eftir pólitiskri )
forgangsflokkun, sem bindur fjármagns- (
straumana i fastar skorður. (
Rikisvaldið skipuleggur forgangsröðun at- (
vinnuveganna að handbæru fjármagni, lána- )
kjörum og vaxtakjörum, svo og að rikis- (
ábyrgðum. Þetta gerir rikið með þvi að ná undir (
sig verulegum hluta af þvi fjármagni, sem liggur (
á lausu til fjárfestingar, og veita þvi i stofnlána- )
sjóði, sem atvinnuvegirnir lifa siðan á. (
Rikisvaldið skipuleggur forgangsröðun at- (
vinnuveganna að styrkjum, uppbótum og niður- )
greiðslum. Þetta gerir rikið með þvi að ofskatta (
þjóðina og draga þannig úr þvi fjármagni, sem (
annars færi i heilbrigðari fjárfestingu. (
Rikisvaldið skipuleggur almenna dreifingu )
fjármagns i grýtta jörðmeðóheftri byggðastefnu. (
Sú stefna á vissulega rétt á sér, meðan hún er i (
hófi og tekur mikið tillit til arðsemi. En byggða- )
stefnan getur orðið að frumskógi, sem (
mergsýgur þjóðina án þess að gefa af sér nægan (
arð. Segja má, að fjárlög rikisins stefni smám (
saman að einni allsherjar byggðastefnu, auk )
gifurlegrar fjársöfnunar i byggðasjóði, jöfnunar- (
sjóði og aðra slika sjóði. Enginn virðist gera sér (t
fræðilega grein fyrir, hve langt megi ganga á (/
þessu sviði. )l
Að öllu þessu samanlögðu er fengin nokkur (
skýring á sifelldri verðbólgu, eilifri fjárvöntun (
þjóðarinnar og gremju hennar yfir lifskjörum (
sinum. Sáðkornið fellur einfaldlega i grýtta jörð. )
-JK. (
SA SIÐASTI
HINNA ^ op
FJORU STORU
Hinir þrir stóru, Churchill, Roosevelt og Stalin, höföu Chiang fyrir
fjóröa bandamanninn.
Chiang Kai-Shek
kvaddi þennan heim, án
þess að æðsti draumur
hans rættist nokkurn
tima.
Siðustu 25 árin stjórn-
aði hann Taiwan i von
um, að einn góðan
veðurdag mundi hann og
þjóðernissinnar, sem
hann veitti forystu i nær
hálfa öld, snúa aftur til
meginlands Kina, þaðan
sem hann flúði undan
kommúnistum 1949.
Þótt hann liti á sjálfan sig sem
hinn eina réttkjörna leiðtoga
Klna, hafði hann einungis ráð yfir
eyjunni Taiwan og smærri eyjun-
um, Quemoy og Matsu. Sér til
mikillar armæðu mátti hann þola
það að horfa á stjórn sina ein-
angrast á alþjóðlega sviðinu á
sama tlma sem kommúnista-
stjórn Mao Tse-Tung öðlaðist al-
þjóða viðurkenningu.
Mest sveið honum, þegar hann
fyrir fjórum árum var áhorfandi
að þvi, að Richard Nixon, þáver-
andi forseti Bandarikjanna, fór i
opinbera heimsókn til Peking.
Bandarikjamenn höfðu verið
hans tryggustu bandamenn, og
honum var það litil huggun, þótt
þeir — öfugt við margar rikis-
stjórnir — héldu áfram að viður-
kenna stjórn hans út á við.
Með Chiang, sem andaðist á
heimili sinu 87 ára orðinn, er
horfinn af sjónarsviðinu sá siðasti
„hinna fjóru stóru”, eins og
bandamennirnir i heimsstyrjöld-
inni siðari voru nefndir.
Hann var reyndar fyrstur þeirra,
sem fann smjörþefinn af striðinu.
Hjá Kinverjum byrjaði það með
innrás Japana 1936. En eftir árás
Japana á Pearl Harbour á Hawaii
1941, var hann fenginn til ráða-
gerða með Winston Churchill
Breta, Franklin D. Roosevelt
Bandarikjamanna og Joseph
Stalin Rússa. Það var vinátta,
sem stundum risti grunnt.
Chiang var hálfnaður með
fimmta kjörtimabil sitt sem for-
seti þjóðernissinna Kina (sex ár
hvert), en hann var siðast endur-
kjörinn 1972og bauð sig þá enginn
fram á móti honum.
Þá þegar var heilsan farin að
bila, og hann hefur ekki komið
opinberlega fram siðan hann
lagðist I lungnabólgu fyrir þrem
árum.
Hans sæti hefur varaforsetinn
tekið, C.K. Yen, en það er allra
hald,að raunveruleg völd verði á
hendi eldri sonar hans, Chiang
Ching-Kuo, forsætisráðherra,
sem I veikindum föður sins hafði
smámsaman axlað æ fleiri skyld-
ur hans og störf.
Með veikindi hershöfðingjans
gamla var farið eins og vel varð-
veitt hernaðarleyndarmál. Þó
vissu menn, að honum var farin
að förlast sjón og hann átti erfitt
um hreyfingar. Telja menn, að
hann hafi síðustu tvö árin verið i
hjólastól.
Jafnhliöa þvi sem heilsa hans
bilaði, hnignaöi gengi stjórnar
hans á alþjóðlegum vettvangi.
Þyngsta áfallið varö i október
1971, þegar allsherjarþing Sam-
einuðu þjóðanna visaði þjóðernis-
sinnum Chiangs úr Sameinuðu
þjóðunum, en tóku inn
kommúnista Maos I staðinn. (At-
kvæðin féllu 76 gegn 35.)
Pekingstjórnin hreppti þá eitt
fastasætanna i öryggisráðinu,
sem Chiang hafði öðlazt fyrir
hlutdeild sina i heimsstyrjöldinni
siðari.
Chiang og Mao I stjórnarmyndun
arviöræðunum 1945.
Hvað sem leið gengi hans á al-
þjóðlegum vettvangi, þá var hann
áfram dáður og virtur af þeim,
sem studdu Kuomintang
(þjóðernissinnaflokkinn), sem
stofnaður var af fyrsta forseta
Kina, dr. Sun Yat-Sen.
Chiang fæddist i Genghuasveit I
strandhéraðinu Chekiang 31.
október 1887. Þessi bóndasonur
gekk I herskóla, þótt móðir hans
kysi helzt að hann settist á bekk
með fræðimönnum og kæmist
þann veg til metorða i keisara-
veldinu. Snemma þótti bera á
herstjórnarhæfileikum piltsins,
og 1907 fór hann til Japan, þar
sem hann hlaut frekari hernaðar-
þjálfun.
Þar kynntist hann dr. Sun og
gekk I byltingarflokk hans, sem
siðar hlaut nafnið Kuomintang.
Er Manchukeisaraættinni hafði
verið steypt af stóli og kinverska
lýðveldið stofnað 1911, gerði dr.
Sun hann að yfirmanni herráðs-
ins.
Næstu árin gegndi hann ýmsum
trúnaðarstörfum og 1923 sendi dr.
Sun hann i fjögurra mánaða ferð
til Sovétrikjanna. Þegar Chiang
kom aftur, kvað hann Rússum
naumast vera treystandi, þótt
hann um tima hefði þáð aðstoð
Rússa við aö byggja upp og þjálfa
her þjóöernissinna.
1924 var Chiang settur yfir nýja
herskólann Whampoa, en þaðan
kom kjarni foringjanna i
byltingarhernum, sem siðar varð
þaö afl, sem studdi hann til valda.
Ari eftir fráfall dr. Suns 1925,
varð Chiang æðstráðandi herja
þjóðernissinna og leiddi þá til
sigurs gegn striðsherrunum norð-
ur ilandi, sem ennþá settu sig upp
á móti stjórn lýðveldisins.
Á tveim árum lögðu hermenn
hans undir sig Shanghai, Nanking
og loks Peking, — sem Chiang
kallaöi alltaf Peiping — og sam-
einuðu þar með undir eina stjórn
þessa 500 milljón manna þjóð.
Þaðvará þessum árum (1927),
sem hann kvæntist hinni fögru en
viljaföstu Soong Mei-Ling, en hún
átti sjálf eftir að öðlast frægð fyr-
ir afskipti sfn af stjórnmálalifi
Kina og maddama Chiang Kai-
Shek var ósjaldan erindreki
stjórnarinnar i sérstökum ferðum
erlendis. Hún var af áhrifamikilli
fjölskyldu komin, kristinnar trú-
ar og stundaöi nám i Wellesly
menntaskólanum i
Massachusetts i Bandarikjunum.
Systir hennar, Ching-Ling, gift-
ist dr. Sun Yat-Sen, en þegar
kommúnistar komust til valda,
varð hún um kyrrt á meginland-
inu og snerist til kommúnisma.
Er hún enn á lifi, fjörgömul, en
nýtur virðingar ráðamanna.
Það var sagt, að Mei-Ling hefði
i fyrstu hryggbrotið Chiang. En
hann nauðaði, skrifaði löng bréf
og heimsótti hana oft, unz hann
loks einn daginn hafði með sér
flokk vopnaðra varða heim til
hennar. Þá sagði Mei-Ling já. Og
Chiang snerist til kristinnar trú-
ar.
Hinn hreinlifi Chiang, sem
hvorki drakk né reykti, starfaði i
fyrstu með kommúnistum, þáði
aðstoð Rússa o.fl., en 1927 snerist
hann öndverður gegn þeim, visaði
rússneska ráðgjafanum úr landi
og hóf baráttuna gegn
kommúnismanum, sem varð eins
konar krossferð hans.
A árunum 1929 til 1930 varð
hann að bæla niður fjórar upp-
reisnir. Og 1931 réðust Japanir
inn i Mansjuríu og settu þar á fót
lepprfki sitt. Einnig varð hann aö
gera sér að góðu að umlíða að-
skilnaðarsteínu i Kanton i suðri
og kommúnistana, sem búið
höfðu um sig i Kiangsi.
Hið siðastnefnda þurfti hann þó
ekki að þola lengi, þvi að 1934
hrakti hann kommúnista frá
Kiangsi. Þeir hófu þá „gönguna
löngu”, sem nefnd hefur verið
svo, vestur og norður i hið af-
skekkta hérað Shensi. Þaðan áttu
þeir svo eftir að snúa aftur og
leggja undir sig allt landið.
Chang Hsueh-Liang, marskálk-
ur, sem réði yfir norðaustur hern-
um, rændi Chiang 1936 og hafði
hann i haldi i þrjár vikur.
Marskálkurinn vildi fá Chiang til
að semja við kommúnista og sið-
an tækju þeir allir höndum saman
og hrektu Japani úr Mansjúriu,
en þaðan höfðu Japanir flæmt
hann burt.
Chiang þverneitaði, en þá tók
kona hans til sinna ráða og samdi
viö kommúnista.
Sex mánuðum siðar lýsti Japan
striði á hendur Kina. Chiang lét
öðrum eftir stjórnmálastörfin til
að sinna herstjórninni.
Herir hans og Mao Tse-Tungs
börðust hlið við hlið gegn Japön-
um og Alþýðuher kommúnista
gat sér þá gott orð meðal bænda.
Sá Chiang aldrei eftir neinum hlut
meir en að gefa kommúnistum
það tækifæri.
Þegar Japan hafði verið sigrað,
hófust viðræður um samsteypu-
stjóm, en til einskis. Kommúnist-
ar kölluðu Chiang „striðsglæpa-
mann”.
Chiang var kosinn forseti 1948
og lagt var að honum að semja
við kommúnista. En einn skil-
mála þeirra, sem Mao setti, var
þjóðernissinnum algerlega óað-
gengilegur. Þeir heimtuðu, aö
strlðsglæpamönnum yrði refsað,
en Chiang var þar efstur á lista að
þeirra mati.
Borgarastyrjöldin hófst og 1949
höfðu kommúnistar lagt undir sig
meginlandið, og i desember það
ár flúði Chiang til Formósu og
þær tvær milljónir þjóðernis-
sinna, sem honum fylgdu.