Vísir - 08.04.1975, Síða 7

Visir. Þriðjudagur 8. april 1975.
cTVIenningarmál
Upp komin graflist
Það er búið að vera
góðæri hérlendis hvað
snertir graflist. Amerisk
graflist i Menningar-
stofnun Bandarikjanna,
Frank Stella i Listasafn-
inu, frönsk graflist i
Franska bókasafninu,
rússnesk i Listasafni
ASÍ og von er á kin-
veskri graflist á næst-
unni að Kjarvalsstöðum,
— og nú þessa dagana
sýnir félagið íslensk
Grafik i Norræna hús-
inu. Það er allt útlit fyrir
að þessi listgrein nái
þeim vinsældum hér á
landi sem hún verð-
skuldar og hún hefur
gert i nágrannalöndum
okkar.
Það er reyndar ótrúlegt að það
eru varla nema átta ár eða svo
siðan mannsæmandi aðstaða
skapaðist til grafikgerðar, þótt
takmörkuð væri, i Myndlista- og
handiðaskólanum, og má þar ekki
gleyma framlagi Einars
Hákonarsonar, bæði sem kennara
og graflistarmanns.
Það er lika eftirtektarvert að
meira en helmingur þeirra
graflistarmanna sem sýna i
Norræna húsinu voru við nám i
Myndlista- og handiðaskólanum
og þeir yngstu eru undir nokkuð
sterkum áhrifum frá stil Einars.
En samt skortir nokkuð mikið
upp á að graflistarmenn hafi þá
aðstöðu sem nauðsynleg er til að
nýta fyllilega alla þá möguleika
sem graflist hefur upp á að bjóða,
þótt hæfileikarnir séu vissulega
fyrir hendi. Við fengum nokkurn
forsmekk að þvi hvers graflistin
er megnug á sýningunni frá Pratt
Institute i Menningarstofnun
Bandarikjanna fyrir skömmu.
Það þyrfti ekki andvirði margra
listamannalauna til að setjá upp
sæmilegt graflistarstúdió.
Að þvi sögðu er ekki hægt annað
en vera ánægöur með framlag is-
lenskra graflistarmanna i Nor-
ræna húsinu. Þar sýna 17 lista-
menn i allt, þ.á.m. gestir sýning-
arinnar Rune Grönjord frá Svi-
þjóð og tveir nemar úr Myndlista-
og handiðaskólanum og Ólafur H.
Gunnarsson. Aðferðir eru nokkuð
margar, æting, serigrafia, vatns-
litaþrykk, akvatinta, dúkrista,
þurrnál og litografia, ásamt ým-
iási blandaðri tækni og hefur einn
sýnenda, Þórður Hall, skrifað
greinagóða lýsingu á öllum þess-
um aðferðum aftan i sýningar-
skránni. Flestar þessar aðferðir
mundu vist flokkast undir það
sem kallast svartlist og er það
gott dæmi um ástand mála hér-
lendis i graflist að margar flókn-
ari serigrafiu-myndir Þórðar
Hall og Arnar Þorsteinssonar
voru gerðar utanlands.
Anna Sigriður Björnsdóttir á
hér 6 myndir, þar sem
„symbólismi” hennar hefur yfir-
höndina, og hefði ég viljað sjá
margar óhlutbundnari myndir
hennar i staðinn. Arnar Her-
bertsson hefur þegar skapað sér
sérkennilegan „litinn” stil, en
ekki fannst mér þrykkingin á öll-
um myndum hans nógu góð.
Vatnslitaþrykk Barböru Arna-
son eru einhverjar bestu myndir
MYNDLIST
eftir Aðalstein
Ingólfsson
sem ég hef séð eftir þessa merku
listakonu og man ég ekki eftir að
hafa séð þessa aðferð hennar áð-
ur. Litir hennar eru fölir og svo
finlegir að manni finnst að ekki
þurfi nema að blása á þá til- að
þeir hverfi. tJt úr þessum fölu lit-
um koma svo formin, systur sem
hjúfra sig upp að hvor annarri
eins og tvær skeljar eða þá lands-
lag frá Kanarieyjum, bjart og
titrandi i hitanum.
Björg Þorsteinsdóttir heldur
sig við yfirvegaða rannsókn á
formgildi hversdagshluta meðal
strangrar, nær geómetriskrar,
beinagrindar. Stíl Einars
Hákonarsonar þekkjum við,
ýmisskonar ,,silhouettu”-form
sem hann raðar saman á
„rhythmiskan” hátt og nær hann
ávallt að gera úr þessum einföldu
forsendum sterk grafikverk. Jens
Kristleifsson hefur sömuleiðis
tileinkað sér mjög persónulegan
stil sem felst i niðurröðun smá-
gerðra forma á flöt, forma sem
oft virðast bæði óhlutbundin og
hlutbundin. Virðist hann vera i
þann mund að vinna með stærri
og grófari form. Jóhanna Boga-
dóttir hefur skapað sér dálitið
yfirdrifinn stil, mikið af hams-
íausum kraftlinum i kringum
tiltölulega einfalt „mótif”.
Jón Reykdal hefur fengist við
margt innan graflistar og hér
sýnir hann dúkristur sem eru i
kringum sama viðfangsefnið
„Timi andófsins”, en teikningar
hans i kringum það efni hafa áður
birst, t.d. á forsiðu Þjóðviljans.
Jón vinnur á mjög næman, nær
„póetiskan” hátt efni sem aðrir
mundu misþyrma gróflega.
Ragnheiður Jónsdóttir sýnir hér
fleiri myndir úr „2000” seriu
sinni, en áður höfðu nokkrar
þeirra sést á Kvennasýningunni.
Sum tákn hennar eru mögnuð og
nær ógleymanleg, eins og t.d.
koddarnir á grindverkinu mynd
nr. 46. Valgerður Bergsdóttir er
lipur teiknari og hefur gott vald á
viðfangsefni sinu, en mætti gjarn-
an takast á við efni sem krefst
meira af henni. Þorbjörg
Höskuldsdóttir á aftur á móti
ýmislegt ólært i teikningu eins og
fram kom á Kvennasýningunni,
en nær að fela þá galla að ein-
hverju leyti i grafik. Viðfang
hennar er með súrréaliskum
blæ, vottur af Piranesi og De
Chirico, og virkar varla nægilega
áriðandi.
Þórður Hall var hvað mig
snerti einn af hápunktum þessar-
ar sýningar að öðrum ólöstuðum,
en serigrafiur hans eru bæði sér-
staklega fagmannlega gerðar og
bera vott um hugmyndaauðgi og
skáldlegan persónuleika. örn
Þorsteinsson sýnir hér 8
serigrafiur og ætingar i lit frá ár-
unum 1971-72 sem ekki hafa áður
verið sýndar opinberlega og bera
þær vott um mikla hæfileika,
Þórður Hall: Fuglinn i fjörunni.
næmt og smekklegt litaskyn og
dirfsku i formsmeðferð.
Hinn sænski gestur sýningar-
innar Rune Grönjord er greini-
lega hæfileikamaður með mikla
tilfinningu fyrir náttúruformum
og finlegum „effektum”, og utan
sýningarskrár er Richard
Valtingojer-Jóhannsson með
mjög áhrifamiklar myndir með
mengun sem viðfangsefni. En
eins og Jón Reykdal nær hann að
forðast yfir-tilfinningalega og
æsikenndar áherzlur og gæðir
efni sitt samt bæði reiði og trega.
Utan skár er einnig Elias O. Hall-
dórsson með tvær stórar og
smekklegar tréristur. Verk
myndlistarnemanna Helga Þor-
gils Friðjónssonar og ólafs H.
Gunnarssonar eru undir sterkum
áhrifum frá kennara þeirra,
Einari Hákonarsyni, og er e.t.v.
of snemmt fyrir þá að láta ljós sitt
skina á almannafæri, þótt Ólafur
sýni að hann hefur þegar náð
góðu valdi á grafiktækni.
f það heila er frjálslegur
metnaðarbragur yfir þessari sýn-
ingu og verður hún örugglega til
þess að fleiri fari að gefa graflist
gaum.
FÓLK
Það er ekki oft sem
ljósmyndarar sýna
verk sin á almanna-
færi, og slíkir atburðir
mættu gerast oftar. En
nú hefur Leifur Þor-
steinsson ljósmyndari
opnað sýningu á 69
svarthvitum myndum i
Bogasal Þjóðminja-
safnsins, og eru þær
allar teknar á undan-
förnum 4 árum, ekki
aðeins hérlendis heldur
einnig á Spáni, Þýska-
landi, Danmörku og
viðar.
Leifur gefur myndum sinum
ekki titla eða númer, heldur eru
þær einfaldlega af fólki i leik og
starfi, ástfangið og sorgbitið,
gamalt og ungt. Einnig eru á
sýningunni nokkrar uppstilltar
,,portrett”myndir af stúlkum.
En mest gaman er samt að
þeim myndum þar sem Leifur
kemur fólki að óvörum, eða
myndar það þegar það ekki tek-
ur eftir glerauganu alsjáandi.
Það er ekki aðeins „human
interest” hliðin sem Leifur
leggur áherslu á, heldur er hann
greinilega mikill „kompónisti” i
ljósmyndum sinum og jafnvægi
ljóss og skugga er oft notað af
mikilli snilld. Það eru fá skot
sem ekki draga fram einhverja
athyglisverða hlið á fólkinu og i
nokkrum myndum nær Leifur
að kreista út úr sáraeinföldu
viðfangsefni mikinn visdóm.
Þeir sem enn halda að ljós-
myndun sé bara hundaheppni
ættu að skoða sýningu Leifs, en
henni lýkur 13. april n.k.
Leifur Þorsteinsson: Fólk.