Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1926, Blaðsíða 6

6
LESBÓK MOR'ÖUNBLAÐSINS
inm við hina arabísku Beduina,
sem eiga heimkynni sín í hinum
víðlendu eyðimörkum austur af
Damaskus. Frá alda öðli hefir
borgin verið verslunarmiðstöð fyr-
ir „skip eyðimerkurinnar“, en svo
hafa úlfaldarnir verið nefndir.
Nú eru bílarnir að miklu leyti
komnir í þeirra stað. Til Dama-
^kus flytja Arabarnir vörur sínar
og fá Evrópuvarning í staðinn.
Ef þessi verslun hættir líður
Damaskusborg undir lok.
í fimm ár liafa alskonar fjár-
hagsvandrœði dunið yfir borgina
og verslun hennar. Gjaldeyririnn
hefir verið tengdur við frankann,
sem hefir hríðfallið í verði. Hafa
borgarbúar því fengið hina mestu
erfiðleika af lággengi, þó frank-
inn komi þeim ekkert við — eða
fjárhagur Frakklands. Hafa borg-
arbúar orðið að taka til þeirra
ráða, að nota tyrkneska mynt í
viðskiftum sínum, því aðalvið-
s'kiftamenn borgarinnar hafa ekki
viljað taka við gjaldeyri Sýrlands.
Verða menn því að liafa tvens-
konar gjaldeyri, annan í verslun-
arviðskiftum, en liinn við öll op-
inber gjöld, fargjöld, burðar-
eyri o. þvíumh Verslunin við ná-
grannahjeruðin er svo til aS engu
orðin, síðustu mánuðina, því
frönsku yfirvöldin neyta allra
bragða tii þess að einangra hjer-
uðin í kringum borgina.
Ráðsmenska Evrópumanna þar
eystra, hefir gert miklar breyting-
ar á landaskiftingu og tilhögun
yfirráða. Beyrout er aðal-hafnar-
borg Damaskusborgar, en þessar
tvær borgir, eru nú sín í hvoru
ríki. Veldur þetta miklum trufl-
unum á viðskiftum.
En yerst er hertaka borgarinn-
ar. Það er blóðugt fyrir borgar-
menn að sjá þann borgarhlutanu
skotinn í rúst, þar sem mest var
verslunin og dýrastar byggingar
og varningur. En sárgrætilegast
er, að slík ódæðisvehk skuli frarn-
in af hervaldi, sem að uafninu
til á að sjá um velíerð borgar-
innar.
— Hvernig kemst fátæka fólk-
ið af hjer í borginni, spurði jeg
einn ve]motinn_borgara á dögun-
um, verkamenn yðar og verslun-
arfóik. Hann ypti öilum. Það
heíir eigi annað fyrir sig að
leggja en skildinga þá, sem það
hefir átt í liandraðanum. Þegar
þeir eru uppjetnir, er eigi annað
en sultur fyrir dyrum.
Engin samtök eða ráðstafánir
eru gerðar, til þess að hjálpa
þessu fólki, nema hvað trúboðs-
fjelög reyna eitthvað að líkna.
Engar skaðabætur eru greiddar
fyrir tjón það, sem menn liafa
orðið fyrir. Stjórnin lætur engar
bætur fyrir spellvirki af skothríð-
unum. Er alt það skoðað sem
ófriðarafleiðingar, þó aldrei hafi
borgarbúum verið sagt stríð á
hendur. Stjórnin var að missa
alla fótfestu og yfirráð í borginni,
það var alt og sumt. Hún hjelt
að hún gæti kúgað borgarbúa til
hlýðni, með vjelbyssum. En óeirð-
um ng manndrápum er ekki lokið
epn eftir 8 mánuði.
Frönsku yfirvöldunum hefir
skjátlast í þessu efni. Enn í dag
vilja þau ekki viðurkenna það,
að ástandið sje alvarlegt. Samt
sem áður taka þau sjer leyfi til
’ þess, að fara með alt og alla eins
og lijer væri um ófrið að ræða,
ef þehn bíður svo við að liorfa.
Og enn eru þeir að reyna að dylju
viðburðina fyrir umheiminum.
Á hinn bóginn vilja yfirvöldin
eigi taka neina ábyrgð á- því, er
fyrir kann að koma. Afstaða
stjórnarinnar er þannig til borg-
arbúa: „Þið verðið að vera auð-
sveipir og hlýðnir, en brjótist
ræningjar inn á heimili ykkar,
þá getur hin umhyggjusama
stjórn ekki veitt yður neina
vernd, því miður. Og vera má,
að þegar minst vonum varir, fái
þið sprengikúlur yfir ykkur. Ef
viðburðanna rás verður þannig,
er ómögulegt hjá því að komast.“
í raun og veru ríkir algert
stjórnleysi í borginni. Frakkar
hafa yfirráðin í lierkastalanum.
Þaðan er hægt að hafa vald á
því svæði, sem byssurnar ná til.
Frönsku yfirvöldin geta skotið
borgina í rúst, eytt henni með
öllu, svo þar standi ekki steinn
yfir steini. En þau geta ek'k i kom-
ið skipulagi á líf og atvinnuvegi
borgarbúa. Allir standa öndverðii*
gegn Frökkum. Þetta vita Frakk-
ur sjálfir.
ý. maí ’2é.
Kröfur Sýrlendinga.
lívcrjar eru kröfur Sýrlend-
inga. Engum þeirra dettur í hug
að þeir fái fult sjálfstœði, en
þeir óska eftir, að fá skilyrðis-
bundið sjálfstæði, eins og þeim
var lofað er friður var saminn.
Þeir eru því mótfallnir, að
landið sje bútað sundur í smáríki,
með sjerstökum stjórnum, mis-
munandi mynt o. þvíuml. peir
vilja liafa leyfi til þess, að nota
sitt eigið arabíska tungumál í
stjórnarrekstri og verslun. Þeir
vilja fá það viðurkent af umheim-
inunij að „Sýrland sje fyrir Sýr-
lendinga“, og engir útlendingar
hafi rjett til þess, að setjast að
þar sem þeim sýnist í landinu,
til þess að gera Sýrlendinguin
grauit í geði, óvirða þjóðsiði
þeirra, og venjur, og þar fram
eftir götum. Að lokum vilja þeir
fá fulla viðurkenningu fyrir því,
að Sýrlendingar sjeu Múhameðs-
trúarþjóð, saga þeirra og hugsun-
arháttur eigi rætur sínar í Mú-
hameðstrúarmenningunni.
En í Damaskusborg reyna borg-
arbúar með miklu hugrekki, að
haldast við, við dagleg störf sín.
Allar stundir eru þeir í lífshættu,
ýmist geta þeir búist við flug-
sprengjum yfir sig, eða fallbyssu-
kúlum. Hvenær sem er, getur
eyðileggingin orðið ennþá meiri,
'en hún liefir nokktu sinni orðið
áður. Ferðmaður sem yfirgefur
Damaskus í dag, getur fyrirhitt
auðnir og rústir þar sem nú er
borg, ef hann kemur eftir viku.
Hvers er að vænta þegar yfir-
völdin og uppreisnarmenn berjast
daglega í borginni?
Yorsólin hellir geislum sínujn
yfir Damaskus, yfir skemtigarð-
ana heimsfrægu, yfir húsagarðana
skrautlegu, marmaraprýddu, með
skærum litum, lindanið og tæru
vatni um alt. En í borgarkast-
alanum et'u fallbyssurnar skotbún-
ar, á borgarstrætum hermenn víg-
búnir, og um loftið líða flugvjelar
hlaðnar sprengikúlum. I sölubúo-
um eru myndir seldar af mönnum,
scm hengdir hafa verið á helstu
torgum borgarinnar. Þannig er
úmhorfs í elstu borg heimsins síð-
an Evrópumenningin vafði hana
örmurn sínum.