Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1927, Side 1
<1
/0!\m
ÍISB5X
(B0RBLIHBLRÐ5IH5
7’ bl- 20Sfebrd192': H' ár‘
Hjálsbrenna.
Efiír próf., ör. phil. Ualtýr Suömunðsson.
Einu af hinurn minnilegustu atlmrð-
nui, sern gerst hafa á Islandi, er
Njálsbrenna. Ber margt til þess. pnr
var ófyrirsynju inni breudur eiun
hiun vitrasti og besti souur landsius,
einn hinn göfgasti kvenskörungur
landsins og eiu hin mesta hetja lands-
ins. 0g þar sem lýsiugin á þessari
brennu er til vor komin í mesta
snildarverkinu, sem til er í bókment-
um vorum (og á ölluin Norðurlönd-
úm), þá er eiigin furða, þótt hún
hafi haft átakauleg áhrif á hug vorn
og hjörtu. petta kemur líka best
fram í nútímaskáldverkum vorurn.
pannig kveður Hannes Hafstein:
Buldi við brestur.
brotnaði þekjau,
reið niður rjáfur
og rammir ásar.
Skall yfir eldhafið ólgandi, logandi,
eldvargar rurmu fram, hvæsandi
sogandi.
Keykurinn glóðþi-unginn gaus upp úr
kafinu,
gaflaðið eitt stóð sem klcttur úr
hafinu.
Minuisstæð hefir og Njálsbrenna
orðið Kristjáni Jónssyni, er hann
kveður:
Minstu nú, mín ungn önd,
endur þeirra tíða,
þegar loga bundu bönd
Beivþor*hVbl Hirfu tVfða
Hjeðiun einn þar gekk um glóð,
«em gnoð í sjávar róti,
og með helgum hetju móð .
horfði dauða móti.
Hreysti, mátt og hugar-þrek
hættur beygðu ei neinar;
eldibröndum að haun ljek,
eins og knetti sveinar.
Sauia kemur og fram hjá Benedikt
G-röndal eldra (Jónssyni), er liann
miunist Skarphjeðins og afdriía
haus:
Frá jeg Hjeöni fregst til vígs
fima limu axla,
hvort cr hann reiddi Kiinmugýgs
rönd eða práins jaxla.
Til hans jeg aldrei heyrði neitt,
hvað er að .snildum skeiki;
en hamingjan er ætíð eitt,
annað gjörfuleiki.
Minna má og á meðferð snjallasta
Ieikritaskáldsins okkar, Jóhanns Sig'
urjónssonar, á Njálsbrennu í leikriti
haus „Lyga-Mörður.“ pví þar kem-
ur ljóst fram, hve snortinn hann
hefir orðið af þeim atburðum.
En það þarf ekki skáldin — mesfu
tilfinningamennina — til. pað mun
enginn sá Islendingtir til, hve til-
finningasljór rekadrumbur sem þaö
kynni að vera, sem ekki hefir komist
rið af að lýsfntr Njáíu um þetta.
Og það má taka dýjira í árinni.
pað þarf ekki íslendinga til. peir
em ekki fáir útlendingnmir, sem
snortnir hafa orðið af lýsingunum í
Njálu. Pví annað eins listaverk og
Njála er víðar lesiu en á Islandi. —
Enda segir dr. Georg Brandes, um
hana, að hún ætti að liggja á hver.-s
manns borði um öll Norðut'löi'd,
l»rýdd myndum eftir frægustu tnál*
ara, sem tilfengjust.
pegar til alls þessa cr litið, er það
cngin l'urða, þó það liafi vnkið mikla
eftirtekt, bæði á Islandi og í útlönd-
um, er það frjettist, að nú bvðist
tækifæri til að rannsaka brunarúst-
irnar á Bergþórshvoli — frægasta
stað landsins, næst pingvöllum. pví
slíkt tækifæri, sem hjer býðst til
ábyggilegia fornfræðarunnsókna, er
sannarlega eiiginn hversdagsmatur.
Um húsaskipunina á Bergþórshvoli
á dögum Njáls, hefir margt og mik-
ið verið skrifað í útlöndum, af þjóð-
kunnum vísintiamönuum, án þess
mcnn liafi getað orðið á eitt sáttir.
Um hana hefi jeg og ritað talsvert í
doktorsritgerð minni um húsaskipun
Islendinga á söguöldinni. Og þykisl
jeg þar hafa gréitt úr verstu flækj-
uuum, enda engin mótmæli gegn
skýringum mínum síðar komið fram.
En sjón er sögu ríkari.
Bæði jeg og aðrir, sem hingað til
hafa skrifað um húsaskipuniiui í
Berrfþórshvoli, hafa eingöngu orðið aii
býg'gja á frásöguinni í Njáíú bj.