Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1927, Blaðsíða 6

142
x* r- * -
LESBÓK MOBÖUNBLA.ÐSIKS
atburðina í sögustíl og nota sterk
lýaingarorð. Smástílsgreinarnar um
alt og ekkert, þœgilegar aflesturs
þeim, sem vill lesa til þess að hvíla
sig, voru eitt aðaleinkenni
franskra blaða, en nú eru ,causeri'
greinamar ekki lengur franskt
blaðaeinkenni, því þær hafa
breiðst út um allan heim.
Þýsku blöðm liafa það einkum
til síns ágætis, að þau segja ítar-
lega frá. Þjóðverjinn er gjörhugull
og vill brjóta til mergjar og þýsku
blöðin bera þess vott. Frakkar
líkja þýsku blöðununi við leiðin-
lega kenslubók, en Bretar kalla
þau ,viðauka við viðauka alfræðis-
orðabókar*. Því er heldur eltki að
neita, að þýsku blöðin eru nokkuð
„þui‘“, en sá sem vill fá staðgóðar
upplýsingar um viðburði líðandi
stundar leitar þeirra sjaldan ár-
angurslaust í þýsku stórblaði.
'Norðurlandablöðin voru lengi
vel í þýskum stíl. En síðustu ára-
tugi fór að verða vart áhrifa frá
franskri blaðamensku og enskri,
og ókst þeim blöðum mjög út-
breiðsla, sem fyrst nrðu til að
taka hana upp. Tfírleitt verður
ekki sagt, að skandinavislc blöð
sjeu með sjerkennilegu sniði, •—
suiðið er sambland af stU stór-
þjóðanna. ------
t
t
rv.
Aðstaðíi íslensku blaðanna er
svo einstök í sinni röð, að vel er
þess verð að húu sje athuguð
nokkuð. Lesendahópurinn er tak-
markaðri en hjá nokkurri Ev-
rópuþjóð að Færeyingum undan-
teknum. Öll þjóðin er ekki fjöl-
mennai-i en lítil borg xitlend og
vegna samgönguleysisins takmark-
ast útbreiðsla blaðanna mjög. Það
er vel í lagt að segja, að fjórði
hluti þjóðarinnar búi við sam-
gönguskilyrði, sem dagblaði hæfa.
íslensk blaðaútgéfa hlýtur' því
að verða æði smávaxin, á útlend-
an mælikvarða, og væri íslensk al-
þýða ekki fróðleiksfúsari en út-
lend, væri blaðaútgáfa ógjörning-
iir hjer á landi. Menn guma yfir
gengi „Daily Mail“ en þó ekkert
tillit sje tekið til sölu þess utan
Bretlandsevja og gert væri ráð
fyrir að alt upplagið seldist í
Bretlandseyjum þé er það hlutfalls
lega ekki útbreiddara en blað á ísl,
~ seöi hefir 2000 kaupendur. 'En
það mun dagblöðunum hjer þykja
lítið upplag. Er vert að veita
þessu athygli, því að ráða má af
því, að væru íslendingar ekki
lestrarfúsari en aðrar þjóðir gæti
hvorki bóka- nje blaðaútgáfa þrif-
ist hjer á landi.
Vegna fámennisins verða íslensk
blöð eigi að-síður að sníða sjer
annan stakk en útlend. Og það er
ekki fámennið eitt heldur og fjar-
lægðin frá öðrum þjóðum sem
amar að. Samgöngurnar eru
óreglulegar, útlend blöð koma göui
ul og í lirúgum til blaðánna hjer
og símskeytagjöld til útlanda svo
há, að blöðunum, jafnvel þó í sam-
einingu sje, er það ókleifur kostn-
aður að kaupa símflutning á al-
mennum tíðindum.
Bmæð blaðanna leyfir ekki nema
mjög takmarkaðan starfsmanna-
fjölda. Verða blöðin því að fai‘a á
mis við þann hagnað sem stórblöð
liafa af hinni miklu og víðtæku
verkaskiftingu. Þau hafa „sjer-
fræðing“ í hverri grein, jarðar-
fararitstjóra, giftingarritstjóra,
beinbrotaritstjóra — heilar her-
deildir af blaðamönnum, hvern
með sínu fastákveðna hlutverki.
En íslenskir blaðamenn verða að
skrifa um alt „sem að kjafti kem-
ur“, bækur, stjórnmál, fiskiríið í
Garðinum, stjórnarskifti í Þýsku-
laudi, hálkuna á Laugaveginum,
dýrtíðina, sundlaugina í bruna-
rústunum, bolsjevismann og ófærð-
ina á Hellisheiði. Engir blaða-
menn í heimi verða að vera jafn
„fjölvitrir" og þeir íslensku. Og
ef eitthvað ber út af standa á þeim
öll járn, prentvillur, mishermi,
ritvillur og málvillur eru gerðar
að stórsyndum. Og við þetta bæt-
ist svo gagnkvæm pólitísk ofsókn
og óvild á yfirborðinu. óvild sem
ekki vottar fyrir, þegar menn
drekka sitt vikulega blaðamanna-
kaffi hjá Rosenberg, en sem prent-
svertan er látin bera út um fjöll
og firnindi, svo almenningur hlýt-
ur að fá þá skoðun, að blaðamenn
sjeu verstu menn þjóðarinnar,
heimskir og lýgnir, fáfróðir og ill-
kvitnir.
Þetta stafar vitanlega mest af
því, að stjórnmélin eru svo fyrir-
ferðamikil í íslenskum blöðum. —
Samanbörið við útlend blöð ber
einkum á því hve stjórnmálagrein-
arnar íslensku eru langar, þrátt
fyrir takmarkað rúm blaðsins. Þá
eru aðsehdar greinar yfírleitt ó-
þarflega langar og deilur þær, er
út af þeim spinnast, oft óhæfilega
rúmfrekar.
íslensk blaðamenska —• hjer er
átt við dagblöðin — er ennþá svo
img, að ekki er lcomið fast snið
á liana ennþá. En vegna staðhátt-
anna lilýtur það snið að verða
sjerkennilegt. Útlend reynsla og
fyrirmynd getur ekl« átt við hjer
nema að litlu leyti. Það verður
hlutverk dagblaðanna sem nú eru
uppi í Reykjavík, að sníða stakk-
inn í samræmi við kröfur almenn
ings. Og mun óhætt að gera ráð
fyrir að þær verði þannig, að
„reyfara“ -blaðamenskan nái aldr-
ei viðgangi hjer á landi.
— Jú, hræðilega! Jeg færi ekki
út í ef manna hefði ekki bannað
mjer það. —- (Table Talk, Mel-
bourne).
— Hann sagði að jeg hefði
„klassiskt“ andlit. Hvað skyldi
hann hafa átt við?
— EUilegt! iEverybody’s Week
ly. London), m