Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1927, Blaðsíða 6

342
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
„Stillur"
Ný ljóðabók eftir
Jakob Thorarensen.
íslendingum hefir löngum látið
skáldskapur.Hann hefir verið þjóð-
inni svaladrykkur í steikjandi sól-
skini, hlýja í fárviðrum og frost-
um, dœgrastytting í skammdegi og
dægurlenging um vorbjartarnæfur.
Það er því altaf fegins atburð-
ur með þjóð vorri er ný ljóðabók
kemur út, hafi skáldið eitthvað
nvtt til brunns að bera.
Ein slík ljóðabók er nú nj'kom-
in, eftir það skáldið er ber höfuð
yfir flest önnur nútíma skáld. Það
eru „Stillur“ eftir Jakob Thor-
arensen.
Það er nú all-langt síðan að
fyrstu kvæði Jakobs birtust og sáir
menn fljótt að þar var enginn
miðlungsmaður á ferðinni.
Árið 1914 gaf hann út fyrsto
Ijóðabók sína, ,jSnæljós“, ,Spretti‘
1919, „Kyljur“ 1922 og nú koma
„Stillur.“ Eru þær bókanna best-
ar að flestu leyti. Er þar livert
kvæði gjörhugsað og hendingar
hnitmiðaðar, svo að ekki er gott
að gefa lýsingu á bókinni með því
að takaí glefsur iir henni. Þó skal
það nú reynt, en menn verða að
hafa það hugfast að bókin sjálf
sem heild, er miklu betri heldur
en þessi fáu dæini geta horið votf
um. Þau eru aðeins tekin til þess
að sýna fjölhæfni skáldsins, orð-
gnótí og frumleik í framsetning
og vali efnis.
Skáldið er hrifið af sveitamenp-
ingunni, en lítst ekki á ofvöxt
kauptúnanna, og segir svo:
„Ljúktu upp augum landið trausta
láttu ei hafið blekkja þig,
láttu ei sópast sonu lirausta
sjávar til, liinn breiða stig.
Þá mun dimma og þann veg hausta
að þjóðernið má vara sig.“
En í sveitunum
„snýr vættur beittum brandi
böli mót, ef liggur á.“
Köllun þjóðarinnar er:
„Okkur ber að vilja og vinna, —
venda landsins fornu klæðum,
sauma úr fjallsins urðarúlpn
ungfrúr kjól, með grænum
slæðum.“
„Kvikt í bygð sjer vorið varla,
víðáttan í mannahraki.
Sinna skyldi fólksins fjölgun
fráleitt minna en silungsklaki.“
Svo snýr skáldið bæn sinni ti!
forsjónarinnar:
„Kenn mjer að vrkja og óði hindra
andskota, er myrkva lands
vors sól.“
Um vísindin og fróðleiksfýsn
mannkynsins segir skáldið:
„Það magn er grimt og dauða-dult,
sem dylst í iðrum jarðar.
Og þar fær mannkyn margspurult
ei mjúklegt svar, en skýrt og fult:
að engan nm það varðar.“
„Dýpst í skauti dularhylja
drotnar kraftur huliðsvilja,
þess er engir þankar skilja,
þangað daprast liverjum flug, —“
' Og þegar skáldið lítur í barm
þjóðarinnar, verður því að orði:
„Vor mesta smán veit oftast inn.
en iit snýr sæmd og heiðurinn.
Margt á skrítið maðurinn
í minninganna kistu.
Þó skíni af ýmsu skrani þar
er skarð í sumar dygðirnar,
sem fagrar voru í fyrstu.
Eitt verk er dýrst, það vandamál,
að vinna gull úr eigin sál,
en örðugast af öllu.“
Lífsþrá mannanna sjer skáldið
í þessu Ijósi:
„Það eru örlög allra manna
að unaðsemdir minninganna
ofvöxt fá við heljar hlið.“
Heimilislífi sumra er lýst svo:
Skáldið kemur á heimili nýgiftra
lijóna :
„Jeg fann þar hjónin heit og ör
við hæstu þránna flæði,
með blyá í augum bros á vör
og bjartan svip og glaðleg svör,
svo frjáls og fögur bæði.“
Tíu árum seinna kemur skáldið
aftur:
„Og þar var kominn risi í rann,
sá rammi, liljóði, bleiki —
og sitt á hvoru hnjenu liann
með hjónin sat og ljett sjer vanu,
— hinn leiði hversdagsleiki.“
Yfirleitt er þung undiralda í
kvæðum Jakobs, en ljettleik get-
ur liann þó brugðið fyrir sig ef
honum sýnist. Fáir munu geta
kveðið eins ljett og það sem hann
segir urn vorið:
Á mosunum gráu og móanna rýrð
er munað og hljómleika að fá,
hjá söngmeyjum smáumerdaglangt
um dýrð
og dásemdir kveðast þar á.
Og það eru ekki allir afar, sem
fá eins hlýja dánarkveðju og afi
hans.
Hjer skal jeg stinga við fótum.
Þetta átti ekki að vera ritdómur
um bókina nje gagnrýni á Jakob
sem skáldi. En svo mikið er víst
að á Jakob má heimfæra orð Þor-
steins Erlingssonar:
„en ef gleymist þúfan þín
þá verður hljótt um fleiri.“
Á. Ó.
Ábyrgðartilfinning.
Einn morgun gaf Napoleon þá
skipun á herstöðvunum við Boul-
ogne, að liann ætlaði að kanna
sjólið sitt þar úti fyrir ströndinni.
Skípunm var bcrin til Bru’x að-
míráls, en hann neitaði með óbif-
anlegri festu, að liðskönnunin færi
fram.
Þegar lteisarinn kom stuttu síð-
ar til herbúðanna af gönguför, sá
hann, að engar ráðstafanir voru
gerðar til þess að liðskönnunin
færi fram. Hann sendi eftir aðmír-
álnum, og hann kom tafarlaust.
— Bruix aðmíráll! sagði keisar-
inn, hversvegna hafið þjer ekki
framkvæmt skipun mípa ?