Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1928, Síða 2

98
LESBÓK MORUUNLLADSiNS
holdsveikislæknirinn á þeim tím-
um, Armauer Hansen í Björgvin
höí’ðu ekki mikið traust til þessa
meðals. Smámsaman bættust þó
i'leiri óg í'leiri við og traustið fór
vaxandi við frekari reynslu.
Rogers kom með nýtt efnasam-
band ár olíunni 1915 og spýtti því
inn í æðar. Þótti honum árangur-
ijin góður, en ýmsir aðrir læknar
ljetu ekki eins vel af því. Svo
komu Bandaríkjalæknar í Hono-
lulu um 1918—1919 með ennþá ný
sambönd af olíusýrunum, sem átti
að vera enn betri, og síðan hafa
bætst við og ný sambönd, ýmist aí
sjálfri Chaulmoograolíunni eða af
olíu úr náskyldu trje, hydno car-
pusolíu og telja ýmsir hana betri,
en kvartað hefir verið þó um, að
hún yrði stundum völd að blóð-
storkum í æðum, sem geta verið
hættulegar, en nú segja þeir Rog-
ers að ráð sjeu fundin til að forð-
ast þá hættu.
Hjerna á Holdsveikraspítalanum
í Lauganesi var farið að brúka
olíuna innvortis 1904, eftir að
reynd höfðu verið fyrstu sex árin,
fjöldi meðala, sem holdsveikra-
læknar höfðu hælt, og hafið sum
upp til skýjanna. Á spítalanum
voru þá yfir 60 sjúklingar, liolds-
veikir og limafallssjúkir. Flestir
þeirra höfðu haft sjúkdóminn í
mörg ár og var fyrst byrjað með
einn, sem var nýlega kominn liing-
að lieim úr holdsveikraspítala í
Björgvin, en liafði fengið útbrota-
köst og hitasótt hvað eftir annað,
eftir að liann kom í spítalann. —
Eftir nokkra mánuði fóru útbrotin
að minka, og var svo haldið áfram
með olíuna. Enginn ný köst komu
úr því. Hann var seinna eftir mörg
ár útskrifaður sem lælcnaður. Frá
þessum tíma heíir olían verið not-
uð í Lauganesi og ýms af hinum,
nýju meðulunum úr olíunum.
Reynslan í Lauganesi varð sii,
að sjúkdómurinn stórbatnaði að
mörgu leyti hjá mörgum þeim, sem
líkþrá höfðu eða blendingstegund-
ina (líkþrá-limafallssýki), en lít-
inn mun höfum við fundið hjá
þeim, sem voru limafallssjúkir. —■
Ástæðan til þess lrann að vera sú,
að þeir voru flestir búnir að hafa
sjúkdóminn í mörg ár áður en þeir
ltomu í spítalann til okkar, og
sjúkdóinurinn var hjá ýmsum kom
inn á nokkurskonar hvíldarstíg,
en því miður liafði hami valdið
miklum breytingum í ýmsum lilut-
um líkamans, sem engin von er
til að læknist með neinum með-
ulum. Þannig var það með eyði-
legging tauga, kreppur, sjónar-
missi o. St frv.
Olíumeðulin „nýju“ eru því eig-
inlega ekki ný, nema að því leyti
að gömlu olíurnar liafa verið
rannsakaðar og ný efnasambönd
búin til úr þeim. Þessi nýju efna-
sambönd, sem getið er um í grein
Rogers var farið að brúka um 1915
og vojuj ýmsir holdsveiltralæknar
ekki sjerlega ánægðir með þau,
þótti þau liafa ýmsa ókosti. Nú
hafa þau, eins og sjest, verið
reynd við fleiri sjúklinga en
nokkru sinni áður, betri reynsla
ætti því að hafa fengist. Þó þykir
mjer nokkuð vafasamt, hvort mað-
ur eftir eitt eða tvö ár, getur
fengið vissu fyrir því, að holds-
veikissjúklingar sjeu læknaðir
með þessum meðulum. — Eftir
reynslu lioldsveikislækna, sem
reynt hafa þessi ýmsu Chaul-
moogrameðul, virtist bati að vísu
koma stundum fljótt, en oft-
ast verða þó ýms einkenni eftir,
sem hverfa seintr og jafnvel ekki
auðvelt að fullyrða það, að holds-
veikin sje að fullu horfin, þótt
menn finni enga sýkia og öil ein-
keuni um holdsveiki sjeu horíin.
Þetta liafa þeir auðsjáanlega einn-
íð orðið varir við Muir og Banda-
ríkjalæknarnir í Filippuseyjunum,
því nú tala þeir um að brúka önn-
ur meðul ,aulc olíumeðalanna og
finst mjer sá þáttur í skýrslu
þeirra Rogers einna merklegastur.
Meðalið sein þeir vilja nota við
garnla holdsveiki og við sjúklinga
scm olíumeðulin hafa verið brúk-
uð við og batnað liefir svo, að
lítil einkenni eru eftir, eru joðsölt.
Ekki eru það ný meðul, og heldur
ekki óþekt við holdsveiki. Daníels-
sen heitinn í Björgvin skrifaði um
þau eða notkun þeirra um miðja
síðustu öld. Það var Frakki einn,
sem hafði ráðlagt þau sem lækn-
ingalyf við sjúkdómnum. Daníels-
sen, sem óhætt má telja höfund
vísindalegra rannsókna á holds-
veiki, var ekki lengi á sjer að
reyna þau. Hann sá að meðulin
höfðu stórmikil og einkennileg
áhrif á lioldsveika. Þrimlar, hnút-
ai og bólga jókst og sjúkl. urðu
sóttveikir, en ýmsir dóu af þessari
lækningaraðferð,’ þoldu eklci með-
ulin. En þeir, sem liöfðu það af,
urðu oft miklu betri eftir á, sjúk-
dómseinkennin hurfu eða mink-
uðu. Þó þótti Daníelssen meðulin
vera svo hættvdeg, að liaiin taldi
það óleyfilegt að brúka þau, sem
læknismeðul við holdsveiki. Samt
sem áður notaði hann þau, en í öðr
um tilgangi: til þess að fá vit-
neskju um hvort holdsveiki væri
ennþá í sjúklingum, eða hvort
sjúklingur, sem kæmi meö vafa-
sömu holdsveikiseinkenni, liefði i
raun og veru holdsveiki eða annau
sjúkdóm, t. a. m. einkvern húð-
sjiikdóm. Til þessa dags hafa ýins-
ir holdsveikislæknar brúkað joð-
söltin í þessum tilgangi, þ. e. sem
dianosticum og svo hefir verið
gert hjer í Lauganesi við og við.
Þeir Muir vita eins vel og Dan-
íelsseu, að holdsveikiseinkennin
vtrsna í bili af joðsöltum, svo að
sjúklingarnir geta dáið af því,
þótt lítið sje gefið inn í einu, ef
meðalinu er lialdið áfram í lengri
tíma, en nú þykjast menn þekkja
ástæðurnar, sem Daníelssen gerði
eigi. Hans tilraunir voru gerðar
áður en nokkrir sýklar þektust, og
vissi hann því ekki að oft losnar
um liættuleg eitur úr sýklunum
þegar þeir deyja út og að þau
verða því hættulegri, þess meira
sem kemst í einu út í blóðið.
Muir og Rogers vilja þess vegua
ekki brúka joðsöltin fyr en sjúk-
dómurinn er á bata stigi, olíumeð-
ulin hafi eytt mestum hluta sýkl-
amia, svo tiltölulega lítið sje eítir.
Þeir ætlast þá til að joðsöltin geri
algerlega út af við þá fáu, sem
eítir eru og sjúklinguuum batm
þannig algerlega. Stundum haldi
hitinn sjer nokkuð, en þeir þykj-
ast hafa ráð til að eyða honum al-
gerlega með antimonmeðulum og
eins taugabólgu og taugaverkjum.
Svona er nú ]>essi saga. Hún er
auðvitað gleðileg — ef hún reyn-
ist rjett. Rjett er hún að því leyti,
sem hún staðfestir reynslu fjölda
holdsveikislækna, að olíumeðulin
sjeu þýðingarmikil læknislyf, sem
bæti mikið fjölda sjúklinga og al-
lækni ýmsa, að þau sjeu betri en