Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1930, Blaðsíða 6

350
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Tolstoy við sfcrifborð sitt.
Hvor er sjálfstæðari, bóndinn,
sem flytur á mölina ok Rengur
á milli fiskkaupmannanna til
þess að biðja þess, að þeir af
náð sinni lofi honum að vinna
fyrir kaupi — eða hinn, sem
hokrar á koti sínu úti í sveit-
inni, gerir litlar kröfur til lífs-
ins, en er þess sjálfur megnug-
ur að uppfylla þær?
Spekingurinn, sem orti Háva-
mál, hefir svarað því þannig:
— Þótt tvær geitr eigi
ok taugreftan sal,
þat es þó betra en bæn.
fljónaband
Lco Tolstoys.
Tolstoy unni bóndadóttur einni í
Jasnaja Poljana, en trúarskoðanir
hans bönnuðu honum að skilja við
konuna sína.
Samlíf Leo Tolstoy og konu
hans hefir orðið mörgum tilefni
til alskonar íliugana. Hann flýr
heimili sitt, þegar hann fifinur
dauðann nálgast. Það er mjög
sorglegur atburður í Hfi hins
mikla slcálds, sorglegur að því
leyti, að liann sýndi með því live
fjarri liann stóð ltonu sinni og
fjölskyldu í raun og veru og hve
litla löngun hann hafði til þess
að vera nálægt henni, þegar hann
var að skilja við lífið.
Um samlíf hjónanna í Jasnaja
I’oljana hefir rússneskur 'rithöf-
undur, Josef Kallinikov skrifað í
bók sinni: „Munkar og konur.“
Er sú i)ók í skáldsögu formi. —
Bókin hefir verið þýdd á þýsku
og vakið mikla athygli. Þýskt
tímarit hefir í stuttri ritfregn gef-
ið nokkra hugmynd um bókina og
þar kemur fram skýring Kallini-
kovs á þessum sorglega atburði í
lífi Tolstoys — burtför lians frá
Jasnaja Poljana.
Einhvem tíma á Tolstoy að hafa
sagt í áheyrn Maxim Gorki:
Mennirnir geta þolað jarð-
skjálfta, hræðilegustu farsóttir og
sárustu sálarkvalir, en þj’ngsta
sorgin er og hefir og mun altaf
verða sú sorg, sem lijónin eru ein
um, og engir aðrir vita.
Rússneski rithöfundurinn liefir
komist að þeirri niðurstöðu að
orsökin til ósamkomulagsins milli
lijónanna og höfuðveikinnar, er
þjáði Tolstoy árum saman, hafi
vtrið ást hans til Aksinju Anikan-
ova, bóndaltonu í Jasnaja Poljana.
Hann elskaði hana, en ótrygð og
hjónabandsslit stríddu á móti trú-
arsannfæringu hans, og fyrir
bragðið lijelt hann áfram að lifa
í því hjónabandi, sem var mjög
þnngbært og þreytandi fyrir hann
sjálfan og konu hans, en sem
varð honum að yrkisefni, eins og
sjá má í bók lians Kreutzersónatan.
Að konu Tolstoys leið illa í
lijónabandinu hefir komið best
í ljós, síðan hann dó. Meðan hann
Jifði hvarf hún alveg í skuggann.
Greifafrúin var ekki nema 18
ára, þegar hún giftist Tolstoy, og
segir sagan, að um það leyti hafi
lnm verið mjög ástfangin af æsku-
vini sínum, Polijanov. En hin
kvenlega lijegómagirnd hennar
varð yfirsterkari þegar þetta stór-
fræga skáld bað hennar og hún
gaf strax jáyrði sitt,
Nokkrum vikum eftir brúðkaup-
ið skrifaði hún föður sínum og
sagði honum að maðurinn sin.i
væri hrifinn af sjer, en elskaði
sig þó ekki.
Tolstoy efaðist, líka um það
sjálfur áður en hann gekk að
eiga hana. En liann elskaði á sinn
liátt:
Maðurinn á að gifta sig og
stofna fjölskyldú, og konan á að
vera af göfugum ættum. Þegar á
fyrsta máuuði hjónabanclsins fór
Tolstoy að fá aðkenningu af liöf-
uðveikinni. sem hann taldi að or-
s.ikaðist af erfiðu samlífi við konn
sína.
,,Postulínsbrúðina“ kallaði
liann komma sína, sem var 24
áruin yngri en liann. Tolstoy skrif-
ar í dagbók sína: í 13 ár hefi jeg
þjáðst af því að elska ekki konuna,
sem jeg hefi búið saman við, en
elska aðra konu. Faðir greifa-
frúarinnar, dr. Bers, heldur því
fram, að þessi „önnur“ kona.
Aksinja. sje Marianna í „Kósökk-
unum“ og talar með mikilli fyrir-
litningu „um slíka konu.“
En Kallinikov heldur aftur á
móti að hún liafi leyst af liendi
sama hlutverk fyrir Tolstov og
Christiane Yupius fyrii* Goethe,
og með því að búa saman við
hana, mundi hann hafa fundið
í'rið og samræmi í sál sinni.
Greifafrú Tolstoy var ástríðu-
fnll og þróttmikil kona og lienni
varð hjónabandið liræðilegt,
Hún ól fjölda barna, stóð í
ströngu erfiði og átti fyrir afar-
stóru lieimili að sjá. Og eiginmað-
ur hennar var heimtufrekur við
hana, og elskaði hana ekki.
Að lokum var hún yfirgefin og