Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1931, Blaðsíða 6

270
LBSBÖK MORGTJNBLAÐBINS
Ur sveitum Spánar.
Hvernig farnast hinum islenska sjávarútvegi í ár? Hvernig
verður ástandið á Spáni? — Þó langt sje á milli landanna
og staðhættir ólíkir, eiga þessar tvær spurningar samleið.
Við íslendingar erum háðir fiskmarkaðinum á Spáni, en
hann fer eftir fjárhagsástandinu þar, genginu, stjórnarfarinu
og almennri velmegun. Alt of lítið vitum við íslendingar
enn um þjóðarhagi þessarar viðskiftaþjóðar vorrar. Eftir-
farandi Spánarbrjef gefur ofurlitla hugmynd um ástandið
í sveitunum þar syðra.
Madrid, í jrilí.
í afskektri sveit í Aiicante-hjer-
aði höfðn konungssinnar fengið því
nær öll atkvæði við kosningarnar.
Sigur þenna hjeldu þeir hátíð-
legan. Nokkurum dögum seinna
frjettist þangað, að lýðveldissinn-
ar hefðu unnið glæsilegan sigur í
kosningunum. Þá sneru þeir við
blaðinu þar í sveit, og hjeldu
sigur lýðveldismanna hátíðlegan.
Þeir gengu í skrúðgöngu með fán-
um og hljóðfæraslætti og báru
fpna lýðveldisins í broddi fylk-
ingar.
Sama sagan er sögð úr mörgum
sveitum. Menn fylgja þar meiri
hiutanum Ihvað sem tautar. En sum-
ar sveitir landsins eru svo af-
skektar, að ekkert var farið að
frjettast þangag um stofnun lýð-
veldisins, þegar komið var fram
í júlí. 1 þeim sveitum eru það
ekki aðrir en fógetinn og prest-
urinn, sem Standa í sambandi við
umheiminn. Þeir segja alþýðu
mannr- ekki annað en það, sem
þeim sýnist.
Stöku sveitarstjórnir hafa reynt
að mótmæla öllum valdboðum lýð-
veldisstjórnarinnar, eða hafa þau
að engu. Yíða um sveitir gera
menn sjer mjög villandi hug-
myndir um stefnur lýðveldis-
manna. Sumir halda að eignir
þeirra verði af þeim teknar. Aðrir
eiga von á að fá gull og græna
skóga.
Fyrir nokkru kom bóndi iir ná-
grenni Madríd, inn á borgarstjóra-
skrifstofuna þar, og spurði hver
hefði á hendi skiftingu jarðeign-
anna. Hann hafði heyrt talað um
umbætur ábúðarlaganna, og var
hræddur um að hann kæmi of seint
til þess að fá viðbót við jarðar-
skika sinn. Hann var vonsvikinn,
er hann fekk að vita, að vissulega
hefði enginn það á hendi, að gefa
mönnum jarðir eða jarðarparta.
En þó hugmyndirnar sjeu á reiki
um það, hvaða umbætur lýðveldis-
menn ætla að koma á, í sveitum
landsins, þá er eitt víst, að bylt-
ingin hefir komið róti á hugi
manna í sveitum Spánar, hrist af
þeim drungann og kæruleysið.
Meðan konungsstjórn var í land-
inu, átti almenningur alls ekki
von á neinum umbótum. Konungs-
stjórnin gaf sjer ekki tíma til
þess að sinna um hag almennings,
og almenningur ljet sjer það lynda
— ljet skeika að sköpuðu. Við
og við blossuðu óeirðir upp. En
kommúnistum var kent um þær.
Og óeirðirnar voru bældar niður.
Aldrei var reynt að grafast fyrir
dýpri orsakir óánægjunnar.
Romanones greifi, sem vafalaust
er meðal athafnamestu stjórnmála-
manna konungsdæmisins, hefir ný-
iega sagt frá því, að síðan hann
liafi fengið tíma til þess að kynn-
a.st ástandi bændanna, einkum í
Andahisíu, þá hafi augu hans
opnast fyrir því, hvað þar væru
mikil óunnin verkefni fyrir hendi.
Þessi játning greifans kom
roönnum mjög á óvænt, því ætlandi
var, að þessi stjórnmálamaður
hefði kynt sjer ástand þjóðar
sinnar, meðan hann hafði áhrif
og völd.
Verkefni hins unga lýðræðis eru
sannarlega mikil og márgvísleg.
„.Tarðnæðislausir bændur, og
eyðijarðirnarí', heitir bók ein
sem er nýkomin út, um sveita-
búskap Spánverja. Þar er reynt
að gera grein fyrir hörmunga-
ástandi landbúnaðarins. Erfitt er
þó að byggja á nákvæmum stað-
reyndum sakir þess, hve hags-
skýrslur eru ófullkomnar. Tölur
þær, sem hjer eru nefndar, eru úr
bók þessari.
Spánverjar eru fyrst og fremst
bændaþjóð. Landbúnaðurinn er
fremsta atvinnugrein þjóðarinnar.
f landinu eru 50 miljónir hektara
ræktanlegt land. 31 miljón hekt-
ara eru enn óræktaðir. 90% bænda
eiga engan jarðarblett. Mestur
hluti jarðeignanna er í höndum
stóreignamannanna, isem skeyta
]ítt um ræktun. Menn þurfa ekki
að fara langt út í nágrenni Mad-
ríd til þess að sjá hvernig stór
landflæmi liggja ónotuð. — Þrír
fjórðu hlutar af Toledo-hjeraði eru
í eigu um 20 stóreignamanna. —
Geysistór svæði eru þar notuð
sem bithagar fyrir veiðidýr. Enn
þá verra er ástandið í Andalúsíu.
í Granada-hjeraði t. d. með 70 þús.
íbúum eiga þrjár ættir alt landið,
og er mikill hluti þess notaður
fyrir akurhænsnaveiðar.
Allar vinnuaðferðir við búskap-
inn eru mjög gamaldags. Fjöldi
fólks fær atvinnu aðeins yfir sum-
arið, og er svo atvinnulaust allan
veturinn. Víða er farið ver með
vinnufólkið en skepnurnar. Dag-
launin eru 2—3 pesetar án fæðis.
Nýlega fluttu blöðin þá fregn, að
Zamora gæfi þá skipun, að dag-
laun við sveitavinnu ættu að
hækka úr 1,25 peseta upp í 3,50
peseta. Verkafólk sveitanna fær
varla nægilegt kaup til hins lak-
asta viðurværis. Það er því ekki
að undra, þó fólkið flytji úr sveit-
unum til borganna. Sumar sveitir
hafa nærri tæmst á síðustu ára-
tugum.
í verslunarskýrslum landsins eru
taldar upp fjölda margar landbim-
aðarafurðir, sem fluttar eru inn
fyrir hundruð miljónir peseta, en
sem hægt væri að framleiða í land-
inu sjálfu, ef það væri ræktað.
Eitt sinn var byrjað á búnaðar-
umbótum. En það er langt síðan.
Það var árið 1768, að Carl ITT,
tók sjer fyrír hendur að rækta
Sierra Morena. Þar höfðu ræningj-
ar löngum hafst við. Á fáum ánim
gerbreyttist hjeraðið. þar kom upp
blomleg akuryrkja. Innflytjendur
frá Suður-Þýskalandi stóðu fyrir
þeirri ræktun. Þetta var síðasta
jarðræktartilraun konungsstjórn-
arinnar á Spáni. Hún tókst vel,
samt vom eigi fleiri gerðar.