Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1936, Side 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
285
í rósanna dal
Eftir Bernd Lohse.
EGAR á leiðinni til Rosental,
sem er í hjarta Búlgaríu milli
Balkanfjallanna og Sredna Gora-
fjallanna, fáum vjer dálítinn for-
smekk af því hvað hjeraðið hefir
upp á að bjóða. Ef bensínstækjan
í hinum fulla fjölmennisbíl, sem
ekur á milli Sofia og Karlowo,
ætlaði að gera út af við okkur,
þá skvetti bílstjórinn dálitlu vatni
iir stórri flösku, og ura leið gaus
upp sterkur og angandi rósailm-
ur, sem yfirgnæfði óloftið. Seinna
kom þessi ilmur sjálfkrafa inn
um opna bílgluggana. Þá vorum
vjer í Rosental.
Báðum megin við veginn eru
landflæmi þakin af rósum. Runn-
arnir eru í beinum röðum, mann-
hæðarháir og hin grænu blöð
sjást varla fyrir þúsundum hvítra
og ljósrauðra rósa. Oss er heilsað
með söng og köllum. Það gera
ungar stúlkur með marglita skýlu-
klúta og í einkennilegum þjóð-
búningum. Þær hafa ástæðu til
þess að vera kátar! Þær gera
ekki annað allan liðlangan dag-
inn en lesa rósir I Þær safna hin-
um ilmandi blómum í stórar karf-
ir og gleði þeirra eykur mjög á
fögnuð vorn að vera komin á
þennan indæla stað.
f litlu fjallaþorpi, sem heitir
Klissura, förum vjer úr bílnum
og fvlgjumst með hóp syngjandi
og hlæjandi stúlkna og pilta, sem
eru á leið frá rósaökrunum með
fuilar karfir og poka.
Svo komum vjer til „Kredit
Kooperative Rosa“, rósaolíuverk-
smiðjunnar. Þar eru rósirnar fyrst
vegnar og aðgreindar, og svo eru
þær smálestum saman settar í
suðuketilinn. Þar eru þær soðnar
í vatni í nokkrar klukkustundir
og þarf hitinn og gufukrafturinn
að vera eftir vissum reglum. Guf-
an kemur svo iit úr katlinum,
þjettist og verður að megnt ang-
andi vökva, og ofan á honum flýt-
ur rósaolían og er fleytt af eins
,og rjóma.
Vjer skoðum alla verksmiðj-
una og forstjórinn fer seinast með
oss inn í herbergi þar sem eru
margir skápar, með sterkum
hengilásum fyrir. Úr einum skápn-
um tekur hann nokkur óásjáleg
glös og handfjatlar þau gætilega
og nærri ástúðlega. Hann lofar
oss að lykta úr þeim og þótt hinn
sterki rósailmur hafi gert oss sam-
dauna, þá finnum vjer fljótt hina
sterku lykt af rósaolíunni. En ein-
kennilegt er það, að oss finst hún
ekki góð; hún er römm og líkist
jafnvel harpeislykt.
Vjer spyrjum hvað svona glös
kosti. Og þá fáum vjer að heyra
raunasögu rósadýrkendanna. Fyr-
ir heimsstyrjöldina var rósaolía
seld með góðum hagnaði til ilm-
vatna- og sápuverksmiðja um all-
an heim. En eftir stríðið var þetta
breytt, einkum vegna þess að
stærstu viðskiftaþjóðirnar, Frakk-
ar og Belgar, höfðu nú fundið
upp önnur hráefni mörgum sinn-
um ódýrari. Og svo kom kreppan
og afleiðingar hennar urðu meðal
annars þær, að flestar þjóðir
settu háa tolla á óþarfa varning,
og til hans var rósaolían talin.
Rósaræktunarmaður, sem hefir
stórt land, uppsker í hæsta lagi
3000 kíló af rósum á ári. Nú fær
hann ekki hærra verð hjá verk-
smiðjunni en um 4 levas (21 eyri)
fyrir kílóið, en verðið var 20 levas
fyrir nokkrum árum. Hann verð-
ur því nú að hafa miklu lengri
vinnutíma en nokkuru sinni áður
til þess að lifa á rósaræktinni, og
það er venja að byrja vinnu á
ökrunum klukkan 3 að morgni.
Og samt ber hann minna úr být-
um en áður. Minnist þess, að það
þarf 3000 kíló af rósum til þess
að framleiða 1 kíló af rósaolíu, en
það kostar aftur um 1700 krónur
hjá verksmiðjunni.
Þegar alls þessa er gætt hljót-
um vjer að dást að ljettlyndi og
vinnugleði verkafólksins. Það
hlýtur, held jeg, að skapast af
því að eiga heima í þessari jarð-
nesku paradís. Fegurð umhverf-
isins og andrúmsloftið setur sinn
blæ á skapgerð fólksins.
---
Heflrðu tieyrt -
—• að skamt frá borginni Sidnev
í Ástralíu er páfagaukur, sem
sannanlegt er að fæddist árið
1797, og er því 139 ára gamall.
Hann er nú orðinn sköllóttur og
getur ekki nærst á öðru en graut.
— að sjóræningjar náðu skjald-
böku fyrir rúmlega 150 árum og
merktu hana. Hún var þá fullorð-
in, eða um 30 ára gömul. Seinna
náðist hún aftur og er nú geymd
í dýragarðinum í London. Þar
hefir hún verið í rúmlega eina
öld.
— að eggjaþyngd hænu er 1/36
á móti líkamsþunga hennar,
eggjaþvngd strúts 1/60 og eggja-
þvngd kolibrífugls 1/10 á móti
líkamsþunganum. Krían verpir
tiltölulega stærstum eggjum því
að 'þau vega þriðjung á móts við
líkamsþunga hennar.
— að hjartað í kanínu slær 200
sinnum á mínútu, hjarta í fíl 30
sinnum, hjarta í skjaldböku 13
sinnum og hjarta í mús 670 sinn-
um á mínútu. Fílar og skjaldbök-
ur ná mjög háum aldri, og eftir
þessu ætti dýr að vera skamm-
lífari eftir því sem hjartað í þeim
slær hraðar.