Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1939, Blaðsíða 2

114
LESBÓK MORGUNBLAÐSTNS
..•Tames F. Dodds'' að nafni, hafi
fundið í jörðu ryðguð járnbrot í
námubletti sínurn í Beardmore.
125 mílur enskar norðaustur frá
Port Arthur í Ontario í Kanada.
Er jiessi staður inni í miðri Norð-
ur-Ameríku. að kalla. talið frá
austri til vesturs, syðst í Kanada.
norðarlepra í vatnasvæðinu, ná-
læjrt Nipiponvatui; til sjávar er
skemst norður til Hudsonsflóa,
eoa '•iettara satrt Jamesflóa, er
poii2ur suður iir honum, o<? þó
varla skemmra en 300 enskar míl-
ur. Kveðst Dodd, — því að svo
heitír maðurinu, James Edward
Dodd — liafa orðið þessara járn-
leifa var 24. maí 1931. Er svo að
sjá af frásötrn Godsells. sem Dodd
hafi ekkert liirt nm að athuga þær
lengi vel, heldur látið þær liggja
í skevtingarleysi um tveggja ára
skeið, og heíði að líkindum aldrei
veitt þeim ueina frekari eftirtekt,
hefði ekki lærður maður, „prófess-
or Burwash“, þ. e L. T. Burwash.
frægur rannsóknarferðamaður og
uámaverkfræðingur í Cobourg í
Outario, rekið augun í þær. er
hann var þarna á ferð tveim ár-
um síðar og kom á fundarstaðinn
með Dodd. Prófessor Burwash
virðist hafa Lengið hugmynd um,
að hjer myndi um merkilegar
fornleifar að ræða; hann skoraði
á Dodd að geta ekki um fundinn
við neinn, og hjet að vekja enga
háværð meðal almennings um
hann sjálfur. fvr en búið væri að
fá fúllar sönnur fvrir því, að
hann væri frumlegur og ekta forn-
leifafundur.
Svo er enn fremur að sjá af frá-
sögn Godsells, sem Dodd og próf.
Burwash hafi ekki fundið neitt
verulegt af þeim forngripum, er
fundust þarna, heldur hafi þeir
síðar fundist smám saman, á ýms-
um tímum og af ýmsum mönnnm,
alls fjórum, þar á meðal próf.
Mc Tlwraith frá Toronto, en þó
néfnir hann ekki fleiri en þrjá
gripi, er fundist hafi, sverð, axar-
blað og höldu, er hann álítur vera
mundriða af skildi; þess má þó
geta, að sverðið er í tvennu lagi,
og það skal þegar tekið fram, að
samkvæmt öðruni skýrslum um
þennan fornleifafund, virðast hafa
fundist þarna einnig brot af
skjaldarbólu.
★
Þegar Godsell jitaði grein sína,
fyrir rúmu ári voru þessar fuudnu
fornleifar komnar til þjóðminja-
safnsins, Roval Ontario Museum, í
Toronto, búið að taka ljósmyndir
af þeim og seuda til nokkurra
hinna helstu norrænnna fornfræð-
inga hjer í álfu. Hafði dr. Cnrr-
elly, forstöðumaður safnsins, níí
fengið svör frá þeim sumum, og
þeir talið gripin.i ekta forngripi,
alla frá sama tíma, síðari hluta
10. aldar.
En nú var úr því að ráða, hvern-
ig þessir gripir hefðu komist á
þann stað, þar sem þeir vyoru sagð-
ir fundnir, livort þeir hefðu í
raun og veru legið þar um 9 alda
skeið, hvernig, yfirleitt, stóð á
þeim þarna.
Þá skýrði maður nokkur, sem
verið hafði áður í Port Arthur,
frá því, að hann hefði grafið upp
þessa gripi úr öskuhrúgum í kjall-
ara í húsi nokkru, sem Dodd hefði
(síðan) kcypt og væri á Wilson-
stöð nálægt Port Arthur, og gaf
maður þessi þannig í skyn, að
gripirnir hefðu síðan verið látnir
á þann stað, sem þeir hefðu fund-
ist á í Beardmore. Dodd bar harð-
lega á móti þessu í langri blaða^
grein (í News Chroniele) og skýrði
frá því, hve nær hann hefði fund-
ið fvrsta gripinn, vorið 1931, en
hefði ekki flutt sig búferlum í
húsið Wilson-stöð fyr en 1934,
löngu eftir að fornfræðingar hefðu
skoðað þessa forngripi.
Godsell virðist vera sannfærður
um, aö gripirnir hafi komið i forn-
öld á fundarstaðinn með norræn-
um mönnum, sem muni hafa kom-
ið frá Grænlandi inn i Hudson-
flóa eða James-flóa, en þar eru
grvnningar miklar og hafnleysur,
og mestar líkur til, að menn þess-
ir hefðu mist þar skip sitt, en
bjargast til lands og brotist síðan
áfram suður í landið með ýmsu
móti og farið uppmeð eða eftir ám
(Albany-á og Kenogami), sem falla
til sjávar frá þeim stað, að kalla,
sem gripirnir fundust á. Ræðir
hann margt um þetta í grein sinni,
en tekur að lyktum upp orð dr.
Currelly úr greinargerð hans til
dagblaðanna um þennan fund;
kemst dr. Currelly þar svo að
orði, að ef það verði sannað, að
þessir gripir hafi fundist í Ont-
ario, eins og Dodd staðhæfði.
verði að brevta kenslubókunum í
sögu á þá leið, að víkingar hafi
komið til Ontario fjórum (svo)
öldum áður en Columbus fann
Ameríku. Dr. Currelly dagsetti
þessa greinargerð sína 28. janúar
í fyrra. Virðist hann þá ekki hafa
verið orðinn sannfærður um, að
gripirnir hefðu verið frá forniild
þar sem þeir voru sagðir fundnir.
Mjer þótti fregn þessi nýstár-
leg og reyndi að fá fullkomnari
skýrslur um gripafundinn; sneri
mjer til vinar míns vestra, og
kvað hann dr. Currellyr að sönnu
hafa sent sjer myndir af hlutum
þessum, en helsti litlar, og engar
skýrslur um, hvar og hvernig þeir
hefðu fundist.
Ýms blöð vestra gátu nú brátt
um þennan fund. Amerískur
mannfræðingur, sein var hjer á
ferð síðast-liðið sumar, prófessor
Ralph Linton, frá Coluinbia-há-
skóla í Newr York, sendi mjer síð-
ar grein úr Science News Letter
frá 9. júlí; segir þar m. a., að
próf. D. Mc Arthur, vísi-ráðherra
í mentamálum, ætli þá að senda
skýrslu til löggjafarþingsins um
málið. — Safnið í Toronto liafði
þá fengið gripina frá Dodd ti!
varðveislu og athugunar, forn-
fræðingar búnir að gefa skýrslur
um, að þeir væru frá síðari hluta
10. aldar, og forstöðumaður safns-
ins búinn að komast að raun um,
að fundarskýrsla Dodds væri á-
reiðanleg, gripirnir hefðu verið á
fuúdarstaðnum frá fornöld, en
ekki látnir þar á þessari öld, en
Dodd mun hafa boðið safninu
gripina til kaups og ekki verið
búinn að fá þá borgaða.
Marteinn M. Jónasson skrifaði
mjer aftur 21. jan.; kvaðst hann
hafa farið til Port Arthur í fyrra
sumar og þá komist að því, að'
stjórnin í Ontario hefði keypt
gripina handa safninu.
Dr. Currelly mun hafa sent
menn frá safninu í fyrra haust til
Port Arthur og Beardmore, á
fundarstaðinn, og látið rannsaka
hann og allar greinargerðir við-