Lesbók Morgunblaðsins - 23.04.1939, Qupperneq 1
JWorgnMjWaSsÍMS
16. tölublað. Suimudaginn 23. apríl 1939, XIV. árgangur.
k.t.
ÆUarvffu nd
Eftir Sigurð Nordal. prófessor.
Grein sú, sem hjer birtist, er stuttur kafli úr
ritgerð: Framtíð íslenskrar menningar i Vestur-
heimi, sem prentuð var í Tímariti Þjóðræknis-
fjelagsins 1937. Þó að höfunclur beini hjer orð-
um sínum til íslendinga vestan hafs og miði við
þær sjerstöku ástæður, sem þar eru fyrir hendi,
hefir ritstjórn Lesbókarinnar fundist ýmislegt af
því geta átt erindi til lesenda hjer á íslandi. Og
vegna þess að- Tímarit Þjóðræknisfjelagsins er
hjer í alt of fárra manna höndum, er þessi kafli
endurprentaður hjer með leyfi höfundarins.
Ieinu handriti Landnámu stend-
ur þessi klausa sem niður-
lagsorð:
„Það er .margra manna mál, að
það sje óskyldur fróðleikur að
rita landnám. En vjer þykjumst
heldur svara kuuna útlendum
mönhum, þá er þeir bregða oss
því að vjer sjeurn komnir af þræl-
um eða illmennum, ef vjer vitum
víst vorar kynferðír sannar. Svo
og þeim mönnum, er vita vilja
forn fræði eða rekja ættartölur,
að taka heldur að upphafi til en
höggvast í mitt mál, enda eru svo
allar vitrar þjóðir, að vita vilja
upphaf sinna landsb}-gða“.
Sá andi, sem kemur fram í
þessum fornu orðum, hefir legið
í landi frá upphafi Islands bygð-
ar til vorra daga. Og vesturfar-
arnir hafa ekki farið varhlúta af
þessum þjóðararfi. Almanak 01-
afs S. Thorgeirssonar og ýms önn-
ur rit og ritgerðir sýna það ber-
lega. Sjálfsagt vita engir innflytj-
endur í Vesturheimi jafngóð deili
á ættum sínurn og uppruna og
Islendingar. Sumum kann að virð-
ast þetta hjegónd. Og víst getur
blandast inn í það barnalegur
metnaður, ef menn halda, að þeir
sjeu af því einu meiri menn eða
betri en annað fólk, að þeir geta
rakið ættir sínar til Brunda-
Bjálfa eða til Bjarnar bunu,
Grímssonar her-sis irr Sogni. Varla
er til mikils að hampa slíkum að-
alsbrjefum framan í enska. Samt
er metnaðurinn, „the last infir-
mity of noble minds“ (Milton), í
sjálfu sjer ekki lítils virði, og þá
heldur ekki ættarmetnaður. Á
honum ber ekki minna í Ameríku
en í öðrum löndum, þó að þar
sje ekki arfgengur aðall, og hvergi
hefi jeg fundið meiri rækt lagða
við hann en meðal hinna fornu
landnemaætta í Nýja Englandi.
En slíkur metnaður á ekki að
vera og verður líka sjaldan hvíld-
ardýna, nema fyrir þá eina, sem
orðnir eru úrkynjaðir og ættar-
skömm. Fyrir þá, sem nokkur
mergur er í, verður ættarvitund-
in uppspretta betri sjálfsþekking-
ar, glæðir ábyrgðartilfinningu
þeirra og brýnir þá til þess að
verða heldur föðurbetrungar en
verrfeðrungar. Það er gott að
vera af góðn bergi brotinn, ef það
eflir heilbrigt sjálfstraUst ein-
staklingsins og hvetur hann til
þess að verða sjálfur ósvikinn
hlekkur í keðju kvnslóðanna.
Jeg hefi fulla ástæðu til þess
að halda, að ættarvitund Islend-
inga í Vesturheimi sje enn svo
rík og henni fvlgi svo mikil trú
á kosti hins norræna kyns, að
þar sje ekki sjerstakrar hvatning-
ar þörf, eins og nú stendur. En
hvernig verður þetta síðar meir?
Það er undir mörgu komið. Þar
sem kynni af íslenskri tungu og
menningu halda áfram, er engin
hætta á, að uppruninn gleymist,
og allra síst þar sem margar ís-
lenskar ættir búa saman og gift-
ast saman. En þar sem Islending-
ar eru dreifðari, vonlaust er um
viðhald tungunnar, lítill kostur á
umgengni við landa og „blönduð