Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1939, Page 4

132
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
við 0}r við frá sjer heyra eins 0}r
t. d. í júlí 1927, er þeir invrtu Mr.
Kevin O’Higgins dómsmálaráð-
herra. Fundi og kröfugöngur
hjeldu ]»eir annars venjulega sam-
eiginlega með ..Fianna Fail“-
flokknum. Árið 1931 fór I. K. A.
aftur að færast í aukana, svo að
þótt þeir væru teknir fastir, þá
J)orði enginn að vitna gegn J>eim
af hræðslu við hefndir.
I febrúar árið 1932 vann flokk-
ur de Yalera, „Fianua Fail“, mik-
inn kosningasigur. Fyrsta verk
de Yalera, þegar liann var orðinn
stjórnarforseti, var að opna fang-
elsin fyrir sínum gömlu banda-
mönnum úr I. R. A. Og írski lýð-
veldisherinn, sem um 10 ára skeið
liafði verið ólöglegur, var nú
levfður aftur. Liðsmenn 1. K. A.
hjeldu nú óhindraðir fjöldafundi
og öflugar kröfugöngur. Vafalaust
var J)að að nokkru leyti fyrir hina
ákveðnu hvatningu I. R. A. að de
Yalera neitaði að sverja breska
konunginum hollustu eiðinn. En
hann hafðist fátt annað að, til
þess að losa Ira nndan Englend-
ingum. Liðsmenn I. R. A. urðu
óþolinmóðir og birtu ávarp til
])ings og J»jóðar um að rjixfa nú
fvrir fult og alt sambandið við
breska heimsveldið. Dev hikaði,
og ])á tók I. R. A. upp sínar
gömlu baráttpaðferðir og beindi
nú skeytum sínum að gamla sam-
herjunum, de Valera. Um vrorið
1935 drap I. R. A. tvo lögreglu-
þjóna. En þó sauð upp úr, þegar
I. R, A. bauð verkfallsmönnum í
umferðaverkfallinu í Dublin að-
stoð sína. De Valera braut nú all-
ar brýr milli sín og I. R. A. og
tók 80 af aðalforingjum þeirra
fasta. Ári síðar gekk hann feti
framar og bannaði með löguin
sinn gamla her, I R. A.
En I. R. A. hefir lengst af orð-
ið að starfa leynilega, svo að bann
de Valera liafði lítil áhrif á starf
jæirra í undirdjiipunum. Og bar-
átta I. R. A. fyrir sjálfstæðu írsku
lýðveldi heldur enn sem fyr áfram.
Ollum vopnum er beitt í þessari
baráftu, hvort heldur það eru
morð, íkveikjur eða sprengingar.
Til þess á sem áhrifamestan hátt
að mótmæla því, að Georg VI.
væri krýndur konungur yfir ír-
landi sprengdu þeir í Dublin, um
}>að leyti sem krýniugarathöfnin
fór frain í Londori, styttu af Ge-
org konungi öðrum í loft upp.
Seinna, Jiegar konungur og drotn-
ing kojnu í heimsókn til Belfast,
sprengdu þeir á einni nóttu flest-
ar tollbúðir á landamærum Eire
og Urster.
★
Þann 12. janúar 1939 barst Hali-
fax lávarði, utanríkismálaráð-
lierra breska heimsveldisins, brjef
frá hinni leynilegu herstjórn I. R.
A., ]>ar sem })es:> var skilyrðis-
la’ust krafist, að stjórnin kallaði
alla enska herinenn heiin frá Eire,
ella myndi T. R. A. senda liðsmenn
sína yfir sundið og hefja spell-
virki og illræðisverk í Englandi.
Brjefinu var að vonum enginn
gaumur gefinn. I mars 1923 hafði
I. R. A. einnig liaft í hótunum
um að senda her vfir sundið, en
þá liafði setið við orðin tóin.
Snemma á inánudagsmorguninn
16. janúar urðu sprengingar í
Manchester og Liverpool. Það var
fyrsta kveðjan frá I. R. A. Og
síðan hefir hver sprengingin rek-
ið aðra, í orkuverum, rafstöðvum,
og neðanjarðarbrautum í London,
Cardiff, Liverpool og Manchester.
Út um allar jarðir hafa fundist
sprengjur, sem tekist hefir að
eyðileggja áður en tjón lilaust af.
Og áfram lialda hótanir frá I. R.
A. um að sprengja Westminster
Abbey, fimm elstu kirkjur Eng-
lands og eyðileggja önnur ómetan-
leg verðmæti ensku þjóðarinnar,
ef Englendingar láti ekki undan.
Lögreglan hefir verið aukin til
]>ess að gæta allra mikilsverðra
bygginga. Scotland Yard leitar á-
kaft uppi sökudólgana og meira
að segja hefir M. I. 5. (gagn-
njósnadeild hermálaráðuneytisins)
verið sett í leitina. írar um gjörv-
alt England eru yfirheyrðir og
sumum vikið úr vinnu. En alt
kemur fyrir ekki og árangurinn
er nauða lítill, því af þeim 2000
T. R. A. liðsmönnum, sem haldið
er að dreifðir sjeu um alt Eng-
laud, liafa aðeins 20 náðst, og
meðal þeirra enginn forsprakk-
anna.
I. R. A. hefir með margra ára
leynistarfsemi lært að fela sig.
Enginn af hinum handteknu þorir
að Ijósta neinu upp. „Et' jeg opna
munninu, ná þeir í mig. Einn
kjaftaði frá og flýði til Ástralíu,
en þeir eltu hann þangað og
drápu hann“, segir einn af föng-
unum fyrir rjettinum. Fleira er
ekki með nokkru móti hægt að
toga upp úr honum.
★
En hver er orsök þess að I. R.
A. er einmitt nú að hefja árásir
sínar á England og livers vænta
þeir sjer af sprengjutilræðunum?
Aðalorsökin mun vera sú, að
hinir róttækari liðsmenn í I. R.
A. hafa nýlega náð herstjórninni
í sínar liendur. 1 öðru lagi beuda
nokkrar líkur til þess að I. R. A.
hafi upp á síðkastið aukist til
muna fylgi og það ekki einungis
í Eire, heldur einnig í Ulster, því
að jafnvel enskt tímarit eins og
„The ltound Table“ (des. 1938)
segii-; „Enginn vafi er á því, að
3 af hinum 6 norðurhjeruðum
vilja sameiningu við Eire“. En í
Ulster eru allar kröfur um sam-
einingu þaggaðar niður með liarðri
hendi, opinberir fundir bannaðir
og sameiningarsinnar fangelsaðir.
Enn sem fyr halda fylgismenn
I. R. A. fast við sína gömlu stefuu-
skrá, að stofna sameinað sjálf-
stætt írskt lýðveldi, Undir þessu
merki liafa þeir síðan 1916 átt í
blóðugu stríði við Englendinga.
Og nú álíta þeir að Englendiugar
sjeu orðnir þreyttir á liinum
kostuaðarsömu deilum. Þeir hyggj-
ast því að flýta fyrir sigrinum
með því að flytja bardagana yfir
sundið til Englands og með of-
beldisverkum, sprengingum og
skemdarstarfsemi að slá óhug á
ensku þjóðina^ og á þann liátt að
þvitiga fram fullkomið sjálfstæði
saineinaðs Irlands, Eire.
Hvort þessi leið er líkleg til
sigurs skal ósagt látið. Enn sem
komið er hafa Englendingar að
minsta kosti engan bilbug látið á
sjer finna, heldur beitt liörðu.
Þeir liafa dæmt 7 íra, sem sprengi-
efni og samsærisplögg fundust hjá,
í 121 árs fangelsi samtals. Er erf-
itt að segja hvort betur má sín
til lengdar, írskt ofstæki eða ensk
fastheldni.
Birgir Kjaran.