Lesbók Morgunblaðsins - 28.05.1939, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
163
eí'tir það leiðir hann fram ljósan
dag, svo sem fagran æskumann
og hæfilegan fyrirrásara í allra
tún, og boðar til víss, að þá kem-
ur þegar eftir hann geislanda
hvel og skínandi sól, og býður
öllum að vera vel við búnum. En
því næst rennur upp sól og skýt
ur geislum sínum í allar áttir,
að skynja um samantengt sátt-
mál og gengur síðan eftir fyrir-
skipuðum veg svo sem fyr var
sagt.
En að algörvum friði milli
þessara höfðingja, er nú eru
nefndir, þá er vel fært í hvers
þeirra veldi, sem þú vilt farið'
hafa. Þá tekur haf úti að byrgja
allan meginstorm og gerir þar
slétta vegu, sem fyr var ófært
fyrir stórum bárum og þykkum
bylgjum, og veita strandir þá
þar í mörgum stöðum hafnir,
sem áður fyr var öræfi. Nú með
an þessi friðargerð stendur, þá
er þjer vel fært og hverjum
annara þeim, er sitt skip vilja
leiða, eða sjálfir fara landa
meðal, yfir hafs háska. Væri það
mönnum skyldlegt og þó nauð-
synlegt, að kunna góðan skiln-
ing á því, nær háskatímar væri
og ófærir, eða nær þeir tímar
kæmi, er vel er til hættanda
alls. Þvíað skilningarlaus skepna
gætir þessara tíma, þó með nátt-
úru, að eigi sje skilning til, því
að mannvitslausir fiskar kunnu
að gæta sín í djúpum höfum
meðan hæstir eru stormar um
veturinn, en að hallanda vetri,
þá sækja þeir nærmeir landi.
og safna gleði svo sem eftir
liðna sorg. En að fengnum
hrognum og vaxanda vori, þá
gjóta þeir hrognum sínum og
leiða fram fjölda mikinn ungra
fiska og æxla svo ættir sínar,
liver í sínu kyni og tegund.
Er það mikil ætlan skynlausr-
ar skepnu, að sjá svo vel við
komanda stormi um veturinn, að
hann leiðir fram sitt afsprengi
til þess, að öndverðu vori, að
hann megi njóta kyrrar veðr-
áttu um sumarið, að leita sjer
matar í góðum firði hjá víðum
ströndum og styrkjast svo af
sumrinu, að þeir hafa yfrið afl
að komanda vetri, til þess að
hirða sig í köldum djúpum milli
annara fiska.
Þessari sættargerð fagnar
jafnvel loftið sem lögurinn, því
aé á vaxanda vori sækja fuglar
háleik lofts með fögrum söngv-
um og fagna nýgjörri sætt milli
þessara höfðingja svo sem kom-
andi hátíð, gleðjast þeir þá svo
mjög, sem þeir hafi fengið forð-
ast mikinn háska og voðvænleg-
an í höfðingja deild. Því næst
gera þeir sjer hreiður á jörðu og
leiða þar úr unga fugla, hver
eftir sinni kynfylgju og æxla svo
ættir sínar og veru, um sumar-
ið, að þeir megi enn sjálfir leita
sjer atvinnu um veturinn eftir.
Jörðin sjálf fagnar þessari sætt-
argerð, því þá er sól tekur út
að steypa ylsamlegum geislum
yfir andlit jarðar, þá tekur jörð
að þíða frosnar grasrætur. En
því næst leiðir hún fram ilm-
andi grös, með smaraglegum lit
og sýnir hún sig fagna og gleðj-
ast hátíðlega, með nýtekinni feg-
urð græns skrúðs, og býður hún
þá glaðlega næring öllum af-
springum sínum, þeim, er hún
synjaði áður, sakir veturlegrar
nauðar. Trje þau, er stóðu með
frosnum rótum og drjúpandi
kvistum, þá leiða þau nú fram
af sjer grasgrænt lauf og gleðj-
ast svo eftir liðna sorg vetur-
legrar nauðar.
Óhrein skepna og leiðindi sýna
mannvit sitt og skilning í því,
að þau kunnu að skipta hæfi-
legum tíma til aukningar sinnar
ættar og útgöngu úr fylgsnum.
Svo gæta þau þess tíma, nær
þau þurfa að flýja kulda og
stormsamlegar vetrarnauðir og
breiða sig svo undir stein eða
í stórum hellum, eða í djúpum
jarðföllum, til þeirrar stundar,
er þau hafa tima til framgöngu.
Villidýr þau, er fæðast í fjöllum
eða skógum, þau kunna vel að
skipta öllum tíma, því að þau
ganga með getnum burð meðan
vetur er kaldastur, til þess að
þau megi sinn getnað fram leiða
að nýkomnum gróðri og vörmu
sumri. Einn lítill maðkur, er
maur heitir, hann má kenna
vitrum mönnum mikla hagspeki,
hvort sem heldur er, kaupmaður
eða bóndi, og jafnvel konungum,
sem smærrum mönnum. Hann
kennir konungum, nær þeir
skulu borgir gera eða kastala,
hann kennir og bónda eða kaup-
manni, með sama hætti, hversu
ákaflega eða hvern tíma þeir
skulu sína sýslu frammi hafa,
því að sá, er rjetta skiln-
ing hefir og hyggur hann
vandlega að hans athæfi, þá má
hann mikið marka og draga sjer
til nytsemdar. Öll önnur kvikindi
hvort sem eru hrein eða óhrein,
þá fagna þessum tíma og leita
svo sinnar næringar á vörmu
sumri með allri viðursýn, að þau
megi örugglega standast allan
háska veturlegrar nauðar. Nú
veldur þessi sáttmálasamtenging
milli þessara átta vinda, allri
blíðu lofts og lands eða sjóar
hræring með boðorði og leynileg-
um smiðvjelum þess, er fyrir
öndverðu skipaði að svo skyldi
jafnan síðan standa, til þess, er
hann býöur, að brigð skyli á
gerast.
★
essi einstaka náttúrulýsing
kynni að vera nýnæmi
tísku sem þekkir best þá liti, sem
seldir eru og keyptir í búðum.
Önnur náttúrulýsing er sjer-
staklega athyglisverð í fornnor-
rænum sögum — sú lýsing af
Ódáins akri, sem Eiríkur víðförli
fann og frá er sagt í Fornald-
arsögum Norðurlanda. Sú saga
verður eigi endurtekin hjer.
En „fögur er sú kveðandi",
þó órímuð sje og var hún gerð
á forðum tíð til eflingar guðs-
ríkis og sáluhjálpar.
Tímarnir breytast.
Nú eru náttúrulýsingar samd-
ar, með höndum eða þá tungu,
til þess að svala fegurðarlöngun
einungis og er eigi það að lasta,
hvort sem myndhöggvari á hlut
að máli, málari, ellegar orð-
snillingui*.
Guðmundur Friðjónsson.