Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1939, Page 2

218
lesbök morgukblaðsins
og fjalldrapa, og blágræna bletti
af eini og bláberjalyngi. Og svo
ern á milli stórir ljósgulir og
silfurgráir feldir. Það eru gul-
víðis og grávíðisrunnar. Og svo
eru dökkar skuggamyndir alls
staðar innan um þetta með sól-
glitrandi grænum ltolli, það eru
skógarrunnarnir, birki og sums-
staðar reyniviður. En þegar
maður lítur nær á þetta flos og
það greinist sundur, kemur fram
annað litskrúð, rautt, blátt, hvítt
gult, þúsundlitt. Það eru heiða-
blómin, blágresi, sóleyjar, hvítar
og gular, fíflar, gulir, bleikir,
fjólubláir, geldingahnappar, katt-
araugu, lambablóm, og óteljandi
önnur blórn. Um alt vefst reyr-
gresið og angar — öll grösiu
anga, skógurinn, kjarrið, öll heið-
in. Maður svolgrar í löngum og
djúpum teygum þetta blessaða,
kryddaða og magnþrungna loft,
og nýtur þess að sólin brennir
andlit og hendur. En í eyrunum
ómar dillandi kór óteljandi fugla.
Þar eru þrestir, hrossagaukar,
sólskríkjur, auðnutittlingar, heið-
lóur, spóar, máríuerlur, stein-
klöppur, rjúpur, og allir
syngja náttúrunni lofsöng í hrifn-
ingu og gleði yfir lífinu. Já, heið-
in er dásamleg.
Um þetta töfraland ríðum við
greitt í eina klukkustund. Þá er
komið fram í Bláskógaháls. —
Hann dregur nafn af fornu býli,
sem hjet Bláskógar. Sjest enn
móta fyrir tóftum þess og görð-
um frá fornöld. sem hafa verið
stórkostleg mannvirki. Með stuttu
millibili sjest hjer móta fyrir
g'ömlum kolagröfum. Þær eru um
alla heiðina og frá þeim tíma er
Keldhverfingar gerðu hjer til
kola. Þeir brendu ekki kol aðeins
fyrir sig, heldur seldu þeir mikið
Mývetningum og Innsveitungum.
Gatan sem við förum fram háls-
inn og upp á öræfin, heitir enn
í dag Kolagata. Hún var fjölfar-
inn vegur fyrrum, meðan farnar
voru lestaferðir eftir kolurn norð-
ur í Kelduhverfi. Þessa götu fóru
Mývetningar líka þegar þeir sóttu
rekavið á hestum út í Núpasveit
og útá Sijettu. Má enn sums stað-
ar sjá þess merki að farið hefir
■yerið þarna með drátt á hestum,
því að gatan líkist braut. Er hún
þó að öðru leyti fallin saman og
gróin víða.
Sunnan við Blágskógahálsinn
hverfur skógurinn með öllu, en
fjalldrapi, víðir og lyng lielst þó
enn í móunum. A stórum kafla
leiðarinnar þaðau að Þeistareykj-
um er þó hrikaleg auðn, sem lieitir
Stóru-Sandabrot, og þar eru gjár,
sein betra er að vara sig á. Samt
er vegur ekki mjög ógreiður og
liggur nú meira til vesturs þang-
að til komið er fram á háa hlíð.
Blasir þá við víður dalur á milli
Lambatindafjalla og Þeistareykja
fjalla. Á vinstri hönd er Ketil-
fjall, ólíkt öðrum fjöllum um
þessar slóðir í því, að það er með
hvössum eggjum, en flest fjöll
eru hjer ávöl. Fyrir vestan Ketil-
fjall er Bóndhólsskarð, og Bónd-
hóll í því miðju, en hinum meg-
in við skarðið er Bæjarfell, og
undir því eru Þeistareykir. Þar
eru víðáttumiklar sljettar grund-
ir, sem hallar norðvestur að
tjörnum nokkrum. Sljettan er öll
umvafin í grasi, því að jarðhiti
er þarna alls staðar, en mestur
uppi undir Bæjarfellinu og í því
sjálfu. Þar eru hinir nafnfrægu
brennisteinshverir. Er jörðin þar
öll sundursoðin, neðan af jafn-
sljettu og alt upp undir eggjar
á fellinu. Neðst eru bullandi leir-
pyttir, en út úr fjallinu standa
gufustrókar. í krikanum undir
skarðinu er stór gulleit hveraleirs-
flatneskja og þar er hár hóll, allur
soðinn í sundur að norðanverðu,
en grasi gróinn að sunnan.
Á Þeistareykjum eru tvö sælu-
hús fyrir gangnamenn, annað
gamalt, og haft fyrir hesta, en hitt
nýtt og upphitað með hveragufu.
Fallegt er á Þeistareykjum og
búsældarlegt, enda hefir stundum
verið búið þar. Seinasti ábúandi
þar var Sigurður, afi Friðþjófs
Pálssonar símstjóra á Húsavík.
Þegar Sigurður reisti þar bú, var
björgulegt og hejgaði hann ágæt-
lega fyrsta sumarið. En það fór
hjer líkt og í Víðidal eystra, að
jörðin þoldi ekki búskapinn, og
gekk úr sjer ár frá ári, þangað
til hún var óbyggileg. Eru því
litlar líkur til þess að Þeistareyk-
ir byggist aftur, nema ef vera
skyldi vegna jarðhitans, því að
óvíða xnun haga betur til að hafa
gróðui'hús — jarðhiti nægur og
frjósamur jarðvegur óþrjótandi.
Frá Þeistareykjum liggur svo
leiðin til Víta upp Bóndhólsskarð
og þaðan þvert í austur. Eru þar
lmrðir og gróðurlitlir móar, nema
hvað kynstur eru þar af fjallagrös-
um. Hraun kemur víða upp úr mó-
unum, þeir eru þýfðir mjög en
flatir. Vörðubrot eru þar í beinni
línu og eru þau til þess að vísa
fjárrekstrarmönnum leið á haust-
in. En sje farið með vörðubrotun-
um, lendir maður dálítið fyrir
sunnan Vítin.
Ilvernig á að finna þau?
Það er auðvelt. Ef dregin er
lína í háaustur frá Þeistareykj-
um og önnur út og suður
milli Þórunnarfjalla og Þeista-
reykjabungu, þá eru Vítin þar
sem þessar tvær línur skerast. —•
Annars ber ekkert á Vítunum,
nema hvað örlítið örlar á kletta-
gjögur það, sem umkringir Stóra-
Víti. Skagar það hærra upp úr mó-
unum heldur en aðrar klettanybb-
ur, og er fljótlega unt að átta
sig á því og taka stefnu á það.
Stóra-Víti er gamall og hrika-
legur eldgígur, nokkuð á annað
hundrað faðrna í þvermál. Hefir