Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1941, Page 6

278
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Strandamönnum þótti það miklar
búsifjar og kærðu sauðaþjófnað
inn fyrir sýslumanni, Halldóri
Jakobssyni, sem safnaði 30 mönn-
um til þess að leita að bæli úti-
leguþjófanna. Þeir Eyvindur og
Abraliam voru staddir norður á
Dröngum þegar mannsöfnuðurinn
kom þangað og voru þeir teknir
þar fastir, enda komið að þeim
óvörum. Síðan var haldið til kof-
ans og voru þar þá Halla, Arnes
og Steini „skeinkur“, en svo var
þar líka „kvensnift“ ein, Salbjörg
að nafni, sem hafði „slangrað11
vestan úr f jörðum norður á Strand
ir og var nú orðin fylgikona Ar-
nesar.
Þegar Strandamenn koniu að
kofanum var Þorsteinn „skeink
ur“ þar úti staddur ásamt Höllu,
og voru þau bæði handsömuð, en
Salbjörg hljóp úr höndum þeirra
og nentu þeir ekki að elta hana.
Arnes svaf inni í kofanum og
vaknaði hann við hávaðann og
stökk upp úr fleti sínu á nærföt-
unum einum, en um leið greip
hann stóra öxi, sem var í kofan-
um, sveiflaði henni og hljóþ út <
gegnum mannþröngina og hrukku
þá allir frá. Svo hljóp Arnes alt
hvað fætur toguðu og slapp und-
an, þótt honum væri veitt eftir-
för. Hann hljóp alla af sjer, en
svo hjálpaði það honum líka, að
leiti bar á milli. — Salbjörg „ást-
mey“ Arnesar hefir víst gefist
upp á útilegunni eftir þetta, og
löngu síðar skaut henni upp vest-
ur undir Jökli. Hún var mesti
svarkur og lenti þar í deilu við
Guðmund skálda í Rifi og þótti
snúa á hann í orðahnippingum, en
þá kvað Guðmundur ósnotrar
vísur um Salbjörgu og nefnir
hana þar „Strandafjalla-stóðmer-
ina“. —
Eftir að Arnes hafði sloppið úr
höndum Strandamanna í þetta
skifti, fór hann samt ekki langt,
en hafðist við á ýmsum stöðum
á Ströndum og sló sjer að lokum
að í Drangavík. Þar frjettist til
hans og var þá ákveðið að taka
hann fastan og fóru 8 menn sam-
an til Drangavíkur í því skyni,
en þegar Arnes sá mannfjöldann,
flýði hann af bænum sem skjót-
ast og veittu þeir honum eftir-
för, en í þetta skifti fór nú svo,
að Ames var . fangaður og frelsi
sviftur, en þar lágu ákveðnar á-
stæður að. — Arnes var með sár
eða „sull“ á fæti og gat því ekki
hlaupið eius fljótt og hann átti
að sjer, en komst þó í svokallaða
Hrúteyjarneskleif, sem er mjög
stórgrýtt. Þar náði Arnesi sá
mannanna, sem snarastur var og
stökk hann upp á herðar hans.
Fjell þá Arnes og sagði: „Vera
má, að þú verðir eigi jafn fót
hvatur um það jafnlengd kem-
ur“. — Svo komu fleiri menn að
og var Arnes þá yfirbugaður og
fluttur að Felli, til Halldórs
sýslumanns. Það eru munnmæli,
að maður sá, er hljóp á Arnes,
hafi fótbrotnað á báðum fótum
áður en ár var liðið frá því Ar-
nes var tekinn og því trúðu menn
því, að þetta hefðu orðið áhríns-
orð hjá Arnesi.
★
Það vildi nú svo til, að þegar
komið var með Arnes til Halldórs
sýslumanns í Felli, að þá var ný-
búið að setja hann frá embætti
og þess vegna sendi hann Arnes
til hins nýsetta sýslumanns, Gróu-
staða-Jóns og er sagt, að hann
ljeti Arnes sjálfan bera brjefið
til Gróustaða. Arnes hjelt, að í
brjefi þessu beiddi Halldór vægð-
ar sjer til handa, en það var víst
öðru nær en svo væri. Jón á Gróu
stöðum ljet taka Arnes og leggja
í fjötra og senda hann síðan bund
inn til Guðmundar sýslumanns í
Gullbringusýslu. — Guðmundur
dæmdi svo Arnes til staurhýðing
ar, brennimarks og æfilangrar
þrælkunar á Brimarhólmi. Þess-
um dómi var skotið til Alþingis
og þangað var Arnes fluttur í
böndum. — Guðmundur sýslu-
maður heimtaði dóm sinn staðfest-
an, en á Alþingi var síra Þorlák-
ur Guðmundsson, faðir síra Jóns
á Bægisá, skipaður til þess að
verja Ames- Hann krafðist þess
að dómurinn væri linaður og
færði Arnesi ýmislegt til afböt-
unar, svo sem það, að hann hafi
meðgengið alt „ljúfléga“, sem
borið var á hann og meðgengið
jafnvel meira og greinilegar en
vitnin báru, og svo væru vitnis-
burðir um góða hegðun hans úr
ýmsum stöðum, sem sýndi löngun
hans til iðrunar og afturhvarfs.
Lögsögumönnum, Sveini Sölva
syni og Birni Markússyni leist
annað en síra Þorláki og staðfestu
þeir dómimi í öllum greinum, en
síðar miskunaði konungur Arnesi
og breytti hegningunni í æfilanga
tugthúsþrælkun, og svo var hann
settur í tug.thúsið á Arnarhóli í
Reykjavík. — Fangavörðurinn þar
var danskur og hjet Brun og var
alræmdur fyrir hörku og strang-
leik við fangana. Hann þótti reglu-
legt illmenni og lá það orð á, að
hann hafi barið fanga svo, að
þeir dóu úr afleiðingum þeirrar
illu meðferðar. Og það er víst, að
einn fangi, Jón Björnsson úr
Skagafirði, sem kallaður var
Tugthús-Jón og dæmdur hafði
verið í langa hegningu fyrir að
hafa sýnt kvenmanni banatilræði.
hafi komið allur bæklaður úr
tugthúsinu eftir barsmíð Bruns.
En þrátt fyrir það, að Brun væn
slíkt illmeuni, kom Arnes sjer þó
svo vel við hann með kænsku sinni,
að hann setti hann vfir aðra
fanga.
★
Arnes var oft lánaður í vinnu
að Bessastöðum og er sagt. að alt
af, þegar færi gafst, hafi hann
vitjað peninga sinna, sem hanu
hafði grafið í Garðahrauni og tek-
ið var eftir því, að aldrei skorti
hann aura, ef honum lá á.
Arnes kom sjer svo vel í vinn-
unni á Bessastöðum, að Wibe amt-
maður fjekk konung til þess að
náða hann að fullu. Sagt er, að
Arnes hafi með snarræði sínu
bjargað heilli skipshöfn úr sjáv-
arháska á Álftanesinu, en allar
kringumstæður að því eru
gleymdar.
Arnes varð gamall maður, en
varð aldrei snauður og hafði altaf
nokkur peningaráð. Þó að alt
væri honum andstætt og öfugt
fvrri hluta æfinnar, þá var hann
á elliárunum vel látinn af öllum,
sem hann kyntist. Að lokum var
Arnes niðursetukarl í Engey og
þar dó hann 91 árs gamall 7.
september 1805 og var jarðaður
fjórum dögum síðar í kirkjugarð
inum í Reykjavík. Þar livíla lú-
in bein hans.