Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.1941, Blaðsíða 2

366
LE8BÖK M0RGUNBLÁÐ8INS
kom kingað. Kvaðst hann hafa í
hvggjn að heimsækja ísland við
fyrsta tækifæri á nv, sem seuni-
lega yrði þó ekki fyr en að stríð-
inu loknu. Hafði haun í huga að
dvelja hjer lengur en tækifæri
hefði verið til í fj'rra skiftið og
kynna sjer rækilega landbxinað
hjer á landi.
★
IR PATRICK á landsetur á ey
einni í Thamesfljóti, sem
Magna Charta-eyja heitir. Ber
eyjan nafn sitt af því, að þar er
talið. að Jóhann hinn landlausi
Englakonungur hafi undirritað
t'relsisskrána Magna Charta í júní-
mánuði árið 1215. Er eyja þessi
því ein af merkustu sögustöðum
Bretlands, þar sem telja má, að
frelsisskrá þessi sje upphaf að lýð-
ræðisstjórnarfyrirkomulagi Breta.
Sir Patriek Hannon bauð okkur
íslensku blaðamönnunum að heim
sækja sig á þessa eyju og þáðum
við boð hans með þökkum, þar
sem hvorttveggja var, að við kunn
um vel við þenna vingjarnlega
breska þingmann og svo ljek okk-
ur hngur á að sjá hinn merka
sögustað. Ileimsóku þessi var fvrir
marga hluti lærdómsrík. Við hitt-
um þar merkilegt fólk og kynt-
umst ýmsu. sem við höfðum ekki
áður haft tækifæri til að kynnast.
Frá mínu sjónarmiði var einna
skemtilegast að fá tækifæri til að
vera bæði áhorfandi og þátttak-
andi í eftirmiðdagsboði eins og
það gerist hjá vfirstjettunum
bresku. Jeg var farinn að hlakka
til að fá tækifæri til að verða eins
og þátttakandi í einu af teboðun-
um í sögu Woodhouse. En það fór
á annan veg, eins og síðar mun
verða vikið að.
★
AGNA CHARTA-eyja er í
ánni Thames, eins og fyr
er getið. Eyjan sjálf er um þrjár
ekrur að stærð og telst til greifa-
dæmisins Bucks (eða Bucking-
hamshire, eins og það heitir
fullu nafni). Handan árinnar
í Surreyhjeraði, er Rnnnymede og
Longmead-sljetturnar. Söguritarar
telja, að á þessum sljettum hafi
til forna verið haldnir þjóðfundir,
þar verið einskonar Þingvellir. Er
ekki talinn nokkur vafi é, að á
þessum slóðum liafi hinir samein-
uðu landsdrotnar þvingað Jóhann
konung til að undirrita Magna
Ciiarta.
★
ÓHANN konungur landlausi
var talinn maður grimmur og
drotnunargjarn og ágengur við
þegna sína. en ráðlaus og slysinn.
Hann er talinn versti konuugur.
sem Englendingar hafa nokkru
sinni haft. Jóhann átti í deilu við
Innocentius páfa 3. og jókst ekki
vegur lians í þeirri viðureign, því
hann fór hiuar mestu hrakfarir
fyrir páfa. Það var útaf skipun
í erkibiskupsembættið í Kantara
borg, sem harðastar deilur urðu
milli páfa og konungs.
Eftir því sem leið á stjórnar-
feril Jóhanns konungs, magnað-
ist óánægja þegna hans og loks
kom svo, að aðalsmenn, klerkar
og bórgarar bundust samtökum
að hefta ójöfnuð og gerræði kon-
ungs.
Ivonungur átti því einskis ann-
ars úrkostar en að undirrita frels-
isskrána, eða skilmálaskrána, sem
nefnd var Magna charta libertat
um. Þessi skrá varð grundvöllur-
inn undir efri málstofu bresku
þingsins.
Skráin batt aðallega hendur
konungs gagnvart æðri stjettum
landsins, en ýms ákvæði hennar
gengu þó lægri stjettunum í vil.
Samkvæmt skránni voru öll
rjettindi kirkjunnar staðfest.
Ljensgjöld mátti konungur ekki
leggja á aðalsmenn nema með
samþykki „hins mikla ráðs“.
Ekki mátti handtaka frjálsa
menn, nje reka úr landi, nema með
dómi, nje heldur var hægt að
svifta menn eignum og rjettind-
um, fyr en dæmt hafði verið í
málum manna. }
*
Söguritari nokkur, George Lips-
combe að nafni, ritar árið 1847
sögu Buckinghamshire og getur
þar um fjögur valhnotutrje, sem
vafalaust hafi verið gróðursett á
Magna Charta-eyju til minningar
um einhvern merkisatburð og að
aldur þeirra komi heim við undir-
skrift frelsisskrárinnar. Aðeins eitt
trje er nú uppistandandi. Er það
nokkuð frá húsinu sjálfu og stend
ur eius og hetja, sem þolað hefir
sjö og hálfrar aldar veðurbarning.
Núverandi landsetur (mansiou)
á Magna Cliarta-eyju var bygt ár-
ið 1834. f húsinu er herbergi, seni
lielgað er frelsisskránni miklu. Þar
er steinn einn mikill, sem talinn
er vera steinn sá, sem skráin var
uudirrituð á, eða innsigluð. í her-
bergi þessu er og skjaldarmerki
Jóhanns konungs ásamt skjaldar-
merkjum þeirra 25 aðalsmanna
(baróna), sem að skránni stóðu.
Þar er og eintak af hinni upphaf-
legu Magna Charta. Tvö önnur
eintök, sem til eru af Magna
Charta, eru geymd í dómkirkj-
unni í Lineoln og í Salisbury.
Lincoln-eintakið var sent á heims-
sýninguna í New York og var vá-
trygt fyrir 100.000 sterlingspund,
eða sem svarar 2-600.000 krónum.
Magna Charta-eyja hefir einuig
komið við sögu Englands oftar en
í sambandi við frelsisskrána, því
á eynni var gerður friðarsamning-
ur milli Hinriks III. og Lúðvíks
Frakkakonungs 1217.
Jeg er liræddur um, að fram-
angreint sje öll sú sögulega
viska, sem í mjer býr um Frelsis-
skrána miklu og eyjuna, sem við
hana er kend, og sný mjer því aft-
ur-að heimsókn okkar íslendinga
til hins skemtilega gestgjafa okk-
ar, Sir Patricks.
★
AÐ var heitt í veðri daginn,
sem við vorum boðnir til
Magna Charta-eyju og dagurinn
hafði verið okkur erfiður. Um
morguninn vorum við í heimsókn
á skrifstofu Mr. Anthony Edens í
utanríkismálaráðuneytinu, og
norska stjórnin í London bauð
okkur til hádegisverðar á Savoy-
hóteli. Klukkan var langt gengin
3 er v.ið höfðum lokið hádegis-
verðinum hjá Norðmönnunum,
enda var um margt að spjalla. Jeg
man að við fórum út „bakdyra-
megin“ á Savoy, þar sem bílar
okkar biðu. Þar á götunni var
margt manna, sem virtist bíða ein-
hvers. Jeg spurði einn af bresku
fylgdarmönnunum okkar, eftir
hverju fólkið væri að lianga og
sagði hann, að það væri vafalaust
eitthvert stórmennið, sem það ætti
von á að kæmi út. (Það reyndist