Lesbók Morgunblaðsins - 14.10.1945, Síða 7

LESBÓK M0RQUNBLAÐSIN9
487
«
Úr sumarferðalagi:
Þriðja grein
Á F E L L
SSTRÖND
Eftir Árna Öla
NESIÐ, sem gengur fram í Breiða
fjörð milli Hvámmsfjarðar og Gils-
fjarðar, er nær samfelt fjallendi. Ér
þo undirlendi nokkurt meðfra'm
sjónum og ganga upp fráþví margir
dalir. Um miðbík skagans er fjall,
sem heitir Skeggöxl og er 815 metra
að hæð. Stefna þangað allir dalirn-
ir að norðan, sunnan og austan, og
er engu líkara en að þeir geislist
út frá fjallinu. Talið er, að 18 dala-
drög liggi að Skeggöxl. Nafn henn-
ar taldi síra Friðrik Eggerz að
mundi hafa afbakast. Hún mundi
að rjettu lagi heita Skeggjaöxl, og
má vera að (hún sje kend við;
Skeggja í Hvammi.
Bygðin er meðfram sjó hringinn
í kring um nesið og kallast í einu
lagi Strandir og voru áður kallaðir
Strendir, þeir sem þar búa. Syðri
ströndin heitir Fellsströnd (eða
Meðalfellsströnd). Hin var áður
nefnd Nyrðriströnd, en nvi jafnan
Skarðsströnd. Á nesinu eru fjórir
hreppar, Ilvammshreppur, Fells-
strandarhreppur, Klofningshreppur
og Skarðshreppur. IClofningshrepp-
ur fylgdi áður Skarðsstrandar-
hreppi og áður en þeir skiftust í
tvo hreppa, voru hreppatakmörkin
hjer um bil nákvæmlega hin sömu
og landnámstakmörkin upphaflegu,
eins og frá þeim er sagt í Land-
námu, þó þannig, að Skarðsstrand-
arhreppur hinn gamli hefir náð yf-
ir tvö tandnám, Geirmundar heljar-
skinns og Steinólfs hins lága. Að
Steinólfur bætti síðar við sig Saur-
bænum og Bæjardal í Króksfirði,
kemur þessu ekki við. Er það at-
hvglisvert hve víða á landinu eru
hrepparnir hin gömlu landnám,
eins og þau voru afmörkuð í upp-
hafi.
Á suðurströndinni eru tvö fell
fram við sjóinn, lág að norðan-
verðu, en með háum standbjörgum
að sunnan og eru það kallaðar
Brúnir. Eru nokkrir bæir fyrir
framan fellin, undir því innra Teig-
ur, Ketilsstaðir og Skoruvík vest-
astundir fellinu, sem þar nefnist
Skoruvíkurmúli. Undir ytra fell-
inu eru bæirnir Staðarfell, Ilara-
staðir (sem nefndir eru Árastaðir
í Sturlungu) og Ytra-Fell. Fyrir
ofan þessi fell er lægð, og þar er
aðal bygðin.
Þegar farið er frá Akri út á
Strönd er fyrst farið fram hjá bæun
um Skarfstöðum og Kýrunnarstöð-
um út að Ivnarrarhöfn. Þar skift-
ast vegir. Bílvegurinn liggur fyrir
ofan fellið og vegna þ^ss að við
erum í bíl, verðum við að fara hann
þótt neðri vegurinn með sjónum
sje ólíkt skemtilegri. Liggur nú
leiðin upp í hvosina milli fellsins
og fjallsins og var hún fyrrum
nefnd Finnmörk og bendir til þess
að mikill skógur hafi verið þar.
En hann er horfinn eins og víðar.
Þar eru þessir bæir: Rauðbarða-
holt, kent við hól sem þar er og
heitir Rauðbarði, Hóll (ysti bær í
Ilvammssveit) Hafursstaðir, Breiða
bólstaður, Yalþúfa og Kaldakinn.
Á Hóli er nýbygt steinhús, en ann-
ars eru byggingar hjer yfirleitt
Ijelegar á að sjá. Þegar grafið var
fyrir kjallara hússins komu menn
niður á gamla skyrsái, djúpt í jörð.
Hjá Valþúfu fer vegurinn að
beygja niður á við fram h.já bæun-
um Skógum og Hellu niður undir
Skoruvíkurmúla. Eru hjer enn kross
götur og skiffir nú svo um, að
bílvegurinn er hjer eftir meðfram
sjónum, en gamla alfaraleiðin um
Efribygð, en svo nefnist slakkinn
fyrir ofan fellið. Leiðin hefir verið
tilbreytingarlítil áður, en nú skiftir
iim. Nú taka við klettar og maður
fer að finna angan af birkikjarri.
Brátt er nú komið að Staðarfclli
og er staðarlegt þangað heim að
líta. Þar er skóli, íbúðarhús og
kirkja.
Jeg ætla þegar að geta þess, að
Staðarfell er endastöð á bílleið sem
póstmálastjórnin hefir ákveðið. —
Þangað er fullkomin dagleið
frá Reyk.javík. Ilíkið rekur þarna
á vetrum heimavistarskóla og virð-
ast þar öll þægindi til þess að hægt
sje að taka á móti ferðafólki. Jeg
hafði þess vegna búist við því, að
þar væri alt til reiðu fyrir þreytt
ferðafólk. Mjer datt ekki í hug að
grenslast neitt eftir því fyrirfram.
Þetta lá alveg í augum uppi. —■
Þarna er endastöð langferðaþíjsins.
Hann kemur þar seint um kvöld.
Auðvitað hefir verið s.jeð fy,rir því,
að fólk sem ferðast með honum
fái þar allan greiða. Og auðvitað
fá þeir inni í skólanum, sem er til-
valinn sumargististaður. Yfirvöldin,
sem stjórna bílferðunum og skólan-
um sjá auðvitað um það að fprða-
langarnir þurfi ekki ,að hafa nein-
ar áhyggjur út af sínum næturstað.
En hvei’nig fór? Skólinn var lok-
aður, og hjá bóndapum eru svo