Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.1946, Blaðsíða 6

450
LESBOK MOIIGUNBI^AÐSINS
A HAFSBOTNI
Ameriskur vísindamaður heíir mörgum sinnum kafað
niður á botn í Karabiskahafinu og hafst þar við tímun-
uin saman. Hann var nieð kafarahjálm og í — baðfötum.
Settist hann svo einhvers staðar þar sem honum þótti
gott að vera og athugaði dýra- og jurtalíf í sjónum. Hafði
hann nieð sjer skrifföng til þess að rita á allt. sem fyrir
augun bar, en skrifföngin voru zinkspjald og stálgriffill.
MENN hafa heyrt getiö um em-
eríska vísmdamanmnn Wuliam
Beebe, sem tók sjer lyrir hendur
að kanna dýra og jurtalíf í Kara-
biska hafinu. Var ætlunin sú aó
komast eftir því, hve margar fiska-
tegundir lifðu í sjónum hjá Haiti
og reyna að kynnast háttum þeirra.
Beebe hefir skýrt frá rannsókn-
um sínum í stórri bók og segir þar
meðal annars:
— Jeg bið þig, kæri lesari að
deyja ekki fyr en þú hefir fengið
þjer kafarabúning — það er sama
hvort þú rænir honum, færð hann
að láni, eða smíðar hann sjáifur
— og sjerð með eigin augum þenn-
an dásamlega nýja heim.
í samanburði við það eru náttúru
gripasöfn, fiskaker og bækur áiíka
eins og að lesa fercaáætlun járn-
brauta samanborið við það að ferð-
ast með járnbrautum.“
Síðan lýsir hann ýmsu því, sem
hann sá á sjávarbotni.
Hann útbjó sig með kafarahjá'm
en var að öðru leyti aðeins í bað-
fötum og svo kafaði hann til botns.
Þar gekk hann svo ósköp hægt
eftir sandinum. En hvílíkar furðu-
sjónir blöstu við honum!
Hvert augnablik uppgötvaði
hann ný og ný undur og hann seg-
ist hafa verið svo heillaður að hann
hafi farið að tala við sjálfan sig
um allar þessar dásemdir.
Svo settist hann niður á ofur-
lítinn sandhól og um leið sá hann
að alt var á iði umhverfis hann.
Þar voru hundruð af gulum kröbb-
um, sem stygst höfðu við komu
hans. Rjett hjá honum glitraði á
eitthvað, sem í fljótu bragði leit út
eins og borð úr hreinum „lapis-
lazuli“ og á því stóðu þrjú blóm,
sem líktust orkideum. Hann ætlaði
að slíta upp eitt blómið til minja,
en þá hurfu þau öll, eins og þau
hefði verið snert með töfrasprota,
og ekkert vorð eftir nema bláa
gljáandi borðið, sm reyndist vera
hlaupkent glit.
Ótrúleg mergð af alla vega litum
smáfiskum sveimaði umhverfis
hann og komu þeir svo nærri hjálm
augunum, að hann sá gjörla hvern-
ig þeir opnuðu trantana og lokuðu
þeim í sífellu, eins og þeir væri
að tala við hann.
Menn nota ólíkar aðferðir til þess
að kafa. Perluveiðarar í Suðurhöf-
um kafa til botns á alt aS 20 metra
dýpi til þess að ná í perluskelina.
Þeir eru allsnaktir og hafa hvorki
kafarahjálm nje annan útbúnað.
Ekki geta þeir því verið lengur í
kafi í hvert sinn nema tæpar fimm
mínútur.
Beebe kafaði ekki dýpra en 10
metra og hann hafði kafarahjálm
sem fersku lofti var sífelt dælt í.
Hann gat því verið alt að 40 mínút-
um í kafi í einu. En sje kafað dýpra
þurfa menn að vera í sjerstökum
gúmmíbúningi til þess að hlífa lík-
amanum við vatnsþunganum og
kulda. Þannig útbúnir geta menn
verið nokkrar klukkustundir í kafi,
en þó eigi á meira dýpi en 80 metr-
um. Ef menn kafa mikið dýpra
verða þeir að vera járnklæddir frá
hvirfli til ilja og hafa með sjer
súrgeymi, því að ekki er hægt að
dæla lífslofti niður til þeirra í svo
miklu dýpi.
Það borgar sig að fara rannsókn-
arferð niður í sjávardjúp. Þar blas-
ir við mann hið furðulegasta líf.
Hvarvetna mæta mann ný undur.
Manni getur sýnst að þar sje hús
skrautlegustu blóm, líkt og anem-
onur, nellikur og rósir, en hann
kemst fjótt að faun um að það eru
missýningar. Því að þetta eru ekki
blóm, heldur lifandi verur. Blóm-
blöðin eru fálmarar, sem eru á sí-
feldu iði til að krækja sjer í fæðu.
Þarna er nú t.d. „einbúinn“, lítið
dýr, sem velur sjer tómann bobba
fyrir bústað. Skríður hann aftur á
bak inn í bobban, svo aeins haus-
inn stendur út úr. En sjer til hlífð-
ar hefir hann svo eitt af þessum
„blómadýrum“. Hann gróðursetur
það sjálfur á bobbanum, og það er
fullkomin samvinna milli þeirra.
Þegar einhver hætta er á ferðum,
breiðir blómið blöð sín yfir höfuð
einbúans, en þessi blöð brenna eins