Lesbók Morgunblaðsins - 13.07.1952, Síða 2

350
LFSBÓK MORGUNBLAÐSINS
athygli á sér, og brátt voru hæfi-
leikar hans viðurkenndir opin-
berlega, því að hann fékk tvö þús-
und franka styrk frá stjórn Loð-
víks átjánda. Hann hafði rétt um
þær mundir gefið út ljóðasafn
(Odes, 1822). Skömmu síðar kom
skáldsagan Han d'Islande. í einka-
lífi var hann eins sæll og á varð
kosið, því að hann hafði kvænzt
bernskuvinkonu sinni, Adéle
Foucher.
Noklfrir rithöfundar, skáld og
listamenn komu reglulega saman
heima hjá honum. Hann gerðist
forvígismaður rómantísku stefn-
unnar og gaf út leikritið Cromwell
(1827) með forspjalli, sem vakti
geysiathygli. Hann var í raun
réttri foringi nýrrar bókmennta-
stefnu, sem undir nafninu Cénacle,
sameinaði rómantísku höfundana.
í fyrsta skipti síðan á seytjándu
öld var komið fram með skilgrein-
ingu á nýrri liststefnu, og gekk
hún í berhögg við þá klassísku. í
stað hins ópersónulega viðhorfs
klassísku rithöfundanna, sem
beindu huga sínum einkum að
grískum og latneskum skáldskap,
og strangleika þeirra í kveðandi
kom rómantíska stefnan, — sem
fædd var af róti ástríðna, sem
bældir höfðu verið niður of lengi,
— með upphafningu mannlegra
tilfinninga, Ijóðrænar játningar og
íhuganir, með trúhneigð undir
áhrifum frá Rousseau og vilja til
að lýsa mannlífinu í öllum marg-
breytileik ,sinum. Victor Hugo
hafnaði rqglúnni um einingarnar
þrjár, seip höfðu verið klassísku
höfundunum lögmál í leikritagerð.
Hann hætti að aðskilja bókmertnta-
greinirnar, sýndi hlið við hlið hið
sorgieg^ og hið skoplega. Hann
auðgaéi tunguna með því að taka
upp forn orð, sem fallin voru í
gleymsku. Sorgarleikurinn Marion
de Lorme, sem saminn var sam-
kvæmt hinum nýju reglum, var
að vísu bannaður af stjórninni, en
ljóðasafnið Les Orientales, sem
bar vitni frábærri hstgáfu, fékk
góðar viðtökur og hafði mikil
áhrif. Á árinu 1830 urðu tvær bylt-
. ingar, stjórnarfarsleg og bók-
menntaleg. í hinni fyrri valt Karl
X. úr valdastóli. Hann var síðast-
ur af Bourbon-ættinni, sem hafði
í meir en tvær aldir samfleytt
stjórnað landinu fyrir guðlegan
rétt konunganna. Hin síðari var
„orrustan um Hernani“ í franska
þjóðleikhúsinu.
STJÓRNMÁL OG BYLTINGAR
í ÞJÓÐLÍFINU
í bókmenntum stóð Victor Hugo
í fylkingarbrjósti, en hann var
ekki heldur afskiptalaus um stjórn-
mál. Hann hafði verið fylgismað-
ur hinnar réttbornu konungsættar,
en hann batt sig ekki við krúnuna
af neinni þrælsund. Hann skynjaði
veilur þeirrar stjórnar, sem hann
var mótfallinn. Júlíbyltingin fékk
á hann, og hann var það hugrakk-
ur, að hann vogaði sér að votta
konungi samúð sína. Síðan svipað-
ist hann un\ eftir nýjum leiðarljós-
um í stjórnmálum. Hugur hans
beindist að syni Napóleons fyrsta,
en „arnarunginn“ dó um þessar
mundir (1832), og gekk Victor
Hugo þá í lið með Louis Philippe og
gerðist vinur Héléne de Meklem-
bourg, hertogafrúar af Orléans,
sem veitti honum dýrmætan stuðn-
ing. Nú rak hvert verkið annað:
Notre-Dame de Paris, Les feuilles
d’automne, Marie Tudor, Les
chants du crépuscule, Les voix
intérieures, Les rayons et les
ombres, Ruy Blas. Dyr akademí-
unnar opnuðust fyrir honum árið
1841, og 1845 varð hann öldunga-
ráðsþingmaður. Hann var þing-
maður aðeins skamma stund, því
að febrúarbyltingin 1848 kollvarp-
aði stjórnarfyrirkomulaginu á ný.
Victor Hugo gleymdi ekki vinfengi
sínu við hertogafrúna af Orléans
og studdi hana áfram. Engu að síð-
ur varð hann þingmaður í öðru
lýðveldisríkinu. Hann hafði sig lít-
ið í frammi. Þegar um þessar
mundir hallaðist hann að alþýð-
unni. Eftir hina hryggilegu daga í
iúní 1848, þegar verkamennirnir
voru brytjaðir niður, af því að þeir
höíðu minnt á loforð þau, sem
þeim höfðu verið gefin, sneri hann
sér-að hinum tilvonandi Napóleon
þriðja og studdi hann í blaðinu
L’événement. Hann hugði, að hann
mundi verða hliðhollur hinum
óhamingjusömu og losa landið við
stjórn Cavaignac, hershöfðingja,
sem sigrað hafði alþýðuna. Victor
Hugo vonaði líklega, að hann yrði
ráðherra, en auðséð var, að hann
ætlaði samt ekki að stinga sam-
vizkunni svefnþorn. Enda varaðist
hinn nýi forseti lýðveldisins að
kalla til metorða mann, sem taldi
sig bundinn loforðum, og Victor
Hugo, sem skildi brátt, hvað
Napóleon ætlaðist fyrir, barðist
miskunnarlaust gegn stjórninni.
Þegar stiórnlagarofið kom, 2. des-
ember 1852, varð skáldið líka að
flýja land, eftir að hann hafði, einn
af fáum, risið gegn glæpnum.
Hann flúði til Jersey, síðan til
Guernesey. I lífi hans urðu þátta-
skil.
í ÚTLEGÐ
Hinn kunni gagnrýnandi Albert
Thibaudet hefur bent á, hversu
mikilvægur þáttur í lífi skáldsins
útlegðin var. Thibaudet segir: „Þá
hófst fyrir hann þessi langa útlegð
átján ára, þegar hann skrifaði
beztu verk sín og skapaði af sjálf-
um sér handa framtíðinni hina
voldugu og undursamlegu mynd
spámannsins í ey, þar sem runnu
saman myndir frá Patmos, Sankti
Helenu og Grand-Bé“. (Sem kunn-
ugt er, var Jóhannes postuli í út-
legð í Patmos, Napóleon á Sankti