Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1959, Blaðsíða 8

288
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fugladrif er auðlind Perú
PERÚ liggur að Kyrrahafi. Strönd-
ín er hrjóstug og klettótt, með
mörgum víkum og höfðum. En úti
fyrir er aragrúi eya meðfram allri
ströndinni. Sumar eru lágar og
kollóttar, aðrar háar og sæbrattar.
Á þessum eyum er meira af sjó^
fugli heldur en á nokkrum öðrum
stað í heiminum. Aðallega eru þar
tvær tegundir, skarf-tegurtd, sem
nefnist „guanayes“ og súlutegund,
sem nefnist ;,piqueros“ Þá er þar
og ein tegund enn, sem menn kalla
„rnonjas", eða nunnur. Hún er í ætt
við kríu, en er svÖrt á litinn, með
rautt nef og hvíta tauma frá því
niður á hálsinn. Menn segja að hún
sé klædd einsog nunna, með hvíta
slæðu undir svörtum nöfuðdúki.
Af nafni skarfanna er komið
heitið „gúanó“, sem þýðir fugladrit,
eða gerviáburður. Skarfarnir eru
stærstir fuglanna, 20 þumlungar á
hæð eða meira, og þeir leggja mest
af mörkum í „gúanó“-námurnar,
sem eru þar á hverri ey, og eru
Perú álíka auðsuppspretta eins og
fiskveiðarnar eru íslandi. Skarf-
arnir eru svartir á baki, en með
hvíta bringu, og þegar þeir standa
uppréttir eru þeir tilsýndar eins
og þeir sé í „kjól og hvítu“. En um-
hverfis augun er ber eldrauður
hringur og eru þeir því allein-
kennilegir á svip. Súlurnar eru aft-
ur á móti nær hvítar, og þar sem
þær halda sig, er eins og eyarnar
hafi hvíta húfu, því að svo þétt
sitja fuglarnir.
Yfirleitt eru fuglabyggðirnar
þarna svo þétt setnar, að ekki er
unnt að koma tölu á fuglana. En til
þess að fara nærri um hver fjöld-
inn sé, miða naenn við flatarmál
eyanna og telja að þrenn hjón sé á
hverjum fermetra að meðaltali.
Verður þá fuglafjöldinn margar
miljónir, eða tugir miljóna.
Það eru ekki þúsund ár síðan
Njáll lét aka skarni á hóla, vegna
þess að þar yrði betri spretta en
annars staðar. En það er mörgum
s'innum lengra síðan að mannkyn-
ið uppgötvaði þessa staðreynd.
Þegar í árdaga sögunnar höfðu
menn komizt upp á að nota ýmis-
konar áburð, svo sem slóg, þara
ösku og margt fleira. Og langt er
síðan menn komust að raun um, að
fugladrit er einhver sá bezti áburð-
ur, sem til er. En sá áburður safn-
ast ekki fyrir nema á vissum stöð-
um, þar sem loftslag er þurt, því
að rigningar skola dritinu burt.
Hvergi í heimi hagar eins vel til
um þetta eins og á ströndum Perú
og Chile. Þar kemur stundum ekki
deigur dropi úr lofti um 20 ára
skeið. Þótt mikið regn leiði frá
Atlantshafi inn yfir Suður-
Ameríku, kemst það ekki lengra
en að Andesfjöllum. Fyrir vestan
fjöllin er nær alltaf þurkur. Og í
þessum þurki harðnar fugladritið
og hleðst lag ofan á lag með hverju
ári sem líður.
Inkarnir, sem áttu heima í
Perú áður en hvítir menn komu
þangað, vissu vel hvílík hlunnindi
það voru fyrir þjóðina að eiga
fugladritsnámurnar og geta sótt
þangað áburð á ræktarlönd sín.
Sést það bezt á því, að þeir höfðu
alfriðað sjófuglana, og það lá
hvorki meira né minna en lífláts-
hegning við því að styggja fuglinn
um varptímann.
Menn vita ekki með vissu hve-
Hér má sjá hafstraumana að sunnan og
norðan, sem ráða svo miklu um örlög
Perú.
nær Inkar fundu upp á því að nota
fugladrit sem áburð í akra sína.
Talið er að fugladritslögin muni
hækka um 6 fet á hverri öld. En
áður en byrjað var að umturna öllu
þarna á 19. öld, voru þar sums stað-
ar 150 feta háir drithaugar. Eftir
því hefði neðstu lög þeirra átt að