Lesbók Morgunblaðsins - 23.04.1961, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
2ST

;í
i
í bernsku dalnum
Tíminn líöur, líöur,
líkt og elfan niöar.
árdagssólin sœla
sígur hljótt til viöar.
Fornu sporin fennir
fjarri mannaleiöum,
— í eyöidölum inni,
uppi á bláum heiöum.
Læt ég hugan Itöa
litla stund til baka,
margvíslegum myndum
minningarnar taka.
Er sem gleymt og gróiö
greint frá mörgu kunni.
Aldrei eyöibœrinn
aftur rís af grunni.
Eitt sinn fífil fegri
fallnar tóftir mundu,
pá í trú og trausti
tryggö viö dalinn bundu
pegnar, poli gæddir,
prautgóöir í raunum.
Ei peir œtíö spuröu
eftir dag aö launum.
Fjarri götuglaumi
glatt hér fólkiö undi
kynslóö eftir kynslóö.
Hver pá hugsa mundi
framtíöin aö fœröi
fölnum blómgum meiöi:
Aö lífi dalsins lyki,
— leggjast hlyti í eyöi.
En hve voriö vakti
von og líf í dalnum.
Lóan löngu práöa
lofgjörö fjállasálnum
ilmi fylltum fœröi,
fossins dreiföi niöi
blœrinn, vífs er vaföi
vanga, kvölds I friöi.
Hérna var l vöggu
vafiö móöurörmum
barniö, létt í lundu
lífs i gleöi og hörmum.
Þraut svo aldins œvi
eins og lauf á heiöi
félli. — Vorsól vekur
villiblóm á leiöi.
Tinda roöi reifar,
ríkir kyrrö og friöur,
— eyöidalsins óöur
— elfar pýöur niöur.
Fugl meö unga unir,
engin pörf á leyni.
Létt aö leikum hoppa
lömb hjá „huldusteini".
Bros pitt, bernskudalur,
beröu um langan áldur,
máli minninganna
mœlir steinninn káldur.
Tími, löngu liöinn,
Ijúfar myndir sýndu.
— 1 sinuflóka fálin
fyrnast gullin týndu.
Eyöitóftum yfir,
innst í pögn og tómi,
er sem bergmál bœrist
barns af léttum rómi.
Liönar raunir rekur
rammur vetrarbylur.
— Um eyöidálsins yndi
ilmbtyer vorsins pylur.
Kristján Vigfússon.

MÁKVÆMNI í
AUSTUR í kirkjugarSinum á Þing-
völlum er alinmálssteinninn, og á
klöpp úti í Örfirisey er mörkuð stika
sem annaðhvort á að vera alinmál
eða lengd á málsfiski, nema hvort
tveggja "sé (sbr. fiskur sem er alin
í öxarþærur). En þetta munu þykja
heldur léleg mál nú á tímum, þegar
lögmetrinn dugir ekki lengur.
Þessi lögmetri var gerður úr
platínu árið 1889 og hefir síðan ver-
ið geymdur í Severes, sem er skammt
frá París. Þar er hann í sérstökum
skáp, þar sem hitinn er alltaf 0
gráður á C, svo að hann kippi sér
ekki vegna hitabreytinga. Þessi lög-
metri er grundvöllur metrakerfisins,
sem 80 þjóðir hafa nú upp tekið.
Nýlega komu fulltrúar frá 32 þjóð-
um saman á ráðstefnu, til þess að
M Æ L I í\i G U M
vegna þess að það mál, sem notað
hefir verið, ' er orðið allt of óná-
kvæmt á þessari kjarnorkuöld. Fram
að þessu hefir ekki verið hægt að
gera nákvæmari mælingu en sem svar-
ar einum milljónasta hluta úr þuml-
ingi. En skakki sem nemur einum
milljónasta hluta úr þumlungi í mæli
tækjum og stefnutækjum geimfara,
getur munað því, að geimfar sem
á að fara til tunglsins, lendi nær
2000 km. fyrir utan það.
Á þessari ráðstefnu var það sam-
þykkt að miða við bylgjulengd hins
rauðgula geisla, sem fram kemur þegar
atómi úr „krypton 86“-gasi er hleypt
gegnum lofttómi rúm, og að 1,650,763,73
bylgjulengdir þess skyldi samsvara
einum metra.
Sekúndan hefir alltaf verið talin
1/86,400. hlutinn úr sólarhring. Nú
var samþykkt að hún skyldi vera
31,556,925,974. hlutinn úr sólarárinu
1900 eins og stjörnufræðingar reikna
það.
Hér má geta þess, að bylgjulengd
rauðgula gassins samvarar um 20
milljónasta hluta úr þumlungi, og eftir
henni er hægt að mæla enn styttri
lengd.
Vísindamennirnir voru ekki alls
kostar ánægðir með ákvörðun sina
um lengd sekúndunnar. Þeir segja
að aldrei verði hægt að mæla tím-
ann nógu nákvæmlega meðan miðað
sé við snúning jarðar og sólar. Þeir
kváðust vænta þess að einhvern tíma
verði hægt að miða við eitthvað, sem er
óbreytanlegt, t. d. atómið. Þetta er
haft eftir „The New York Times“.
Auðvitað hafa þessar breytingar á
máli ekki neina þýðingu meðal al-
mennings.